Έλαβα το ακόλουθο γράμμα σε mail από έναν παλιό αγαπημένο και πολύ καλό φοιτητή μου στο Πάντειο με αφορμή το πόρισμα του αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου για την υπόθεση των υποκλοπών. Το παραθέτω αυτούσιο:

«Κύριε καθηγητά,

Παρακολουθώ εδώ και δύο χρόνια την υπόθεση των υποκλοπών. Από την αρχή, ενώ θεωρούσα έντιμο τον αγώνα τον δικό σας και τόσων άλλων προσώπων και φορέων της κοινωνίας των πολιτών για την αποκάλυψή του, μου φαινόταν κάπως αφελής. Κάπως μάταιος, αν μου επιτρέπετε.

Ηανακοίνωση της εισαγγελέως του Αρείου Πάγου για το πόρισμα Ζήση για τη θλιβερή υπόθεση των υποκλοπών προκάλεσε βαθύτατη απογοήτευση σε όσους από μας, κοινούς πολίτες και νομικούς, θέλουμε να πιστεύουμε στην ποιότητα της ελληνικής Δικαιοσύνης και την ανεξαρτησία της. Και τούτο για τους ακόλουθους λόγους:

• Ας μου επιτραπεί, πρώτα πρώτα, να αναφερθώ στο ύφος της ανακοίνωσης. Δεν πρόκειται, όπως έπρεπε να είναι, για ξερό νομικό κείμενο, αλλά για καθαρά επικοινωνιακό. Ακόμη και αν ήθελε θεωρηθεί ότι, για μια τέτοια υπόθεση, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου όφειλε να εκδώσει ειδική ανακοίνωση (κάτι που δεν προβλέπεται), η κ. εισαγγελεύς θα έπρεπε να κρατήσει τις αποστάσεις που προσήκουν στη θέση της.

-Γιατί άνοιξε τώρα η συζήτηση; Λόγω του περαιτέρω κατακερματισμού στις ευρωεκλογές με δύο - πλέον - μεσαία κόμματα στον προοδευτικό χώρο. Ο μεν ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία μετά το 17,8%, παρά την εκλογή νέας ηγεσίας, όχι μόνο απέτυχε να ανακτήσει την κυβερνητική του προοπτική, αλλά απομακρύνθηκε και άλλο από αυτή χάνοντας επιπλέον 3%. Το δε ΠΑΣΟΚ έμεινε στάσιμο και οδηγείται σσωκομματικές εκλογές. Κι όλα αυτά, ενώ η Νέα Δημοκρατία έχασε σχεδόν 13% μέσα σε ένα χρόνο. Το μήνυμα των πολιτών είναι σαφές: “Κανείς μόνος του δεν μπορεί. Βρείτε τα!”.

Χάνεται και η ευκαιρία που αντιπροσώπευε το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με 36 δισ. περίπου. Λες, η ελληνική οικονομία είναι καταδικασμένη να αλλάζει τόσο μόνο, όσο επιτρέπεται για να παραμένει εγκλωβισμένη στο παραδοσιακό μοντέλο, της φτηνής εργασίας και της χαμηλής παραγωγικότητας. Ένα μοντέλο που στηρίζεται κυρίως στην υψηλή κατανάλωση και λιγότερο στις επενδύσεις, οι οποίες, πάλι, γίνονται κυρίως στους κλάδους των μεταφορών και των κατασκευών, δεν αυξάνουν το παραγωγικό δυναμικό, δεν ενισχύουν την οικονομία της γνώσης, δεν βελτιώνουν την παραγωγικότητα σε σύγχρονους κλάδους, στα διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά.

Στην αρχή της δεκαετίας του 1950 το Ελληνικό Δημόσιο με φορέα τον Ε.Ο.Τ. άρχισε την προσπάθεια να γίνει η Ελλάδα διεθνής Τουριστικός Προορισμός.

Τα ξενοδοχεία «Ξενία» κτίστηκαν από το 1951-1965 από τον Ε.Ο.Τ. και αντιπροσώπευαν την αντίληψη των δημιουργών τους για τη σύγχρονη τότε αρχιτεκτονική και την ανάδειξη περιοχών με ιδιαίτερη ομορφιά σε όλη τη χώρα.

Παράλληλα, το 1955 δημιουργείται το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Είχα ζητήσει από έναν ο καθηγητή πολιτικής ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Λισαβώνας, να μου εξηγήσει γιατί η Πορτογαλία είχε ξεμπερδέψει με το δικό της μνημόνιο τόσο πιο γρήγορα από ότι η Ελλάδα (λιγότερο από τέσσερα χρόνια εκείνοι, οκτώ χρόνια γεμάτα εμείς) και με τόσο μικρότερο κοινωνικό και οικονομικό κόστος. «Ίσως επειδή εμείς είμαστε επτά αιώνες παλαιότερο κράτος από εσάς», μου απάντησε- χωρίς να είμαι σίγουρος αν μιλούσε σοβαρά ή αστειευόταν.

Όταν η προσοχή φεύγει από το επιμελημένα (αν και τεχνητά, συνήθως) διαμορφωμένο προσκήνιο, τότε είναι που συντελούνται οι ουσιαστικές επανατοποθετήσεις πολιτικής.

* * *

Να πιάσουμε το νήμα των παραδειγμάτων από την Γαλλία, όπου το πάμφωτο προσκήνιο διεκδικούν με την λαμπερή Τελετή Έναρξης οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Παρίσι, με πρώτη φορά διοργάνωση σε ποτάμι, στον Σηκουάνα – και με διατήρηση της παραιτηθείσης Κυβέρνησης Αττάλ στο πηδάλιο, ως υπηρεσιακός, από έναν Πρόεδρο Μακρόν που συνεχίζει να ασκεί πολιτική επί του σχεδιαστηρίου.

Όταν το Νοέμβριο του 2023 ο Παύλος Πολάκης τασσόταν υπέρ των διαγραφών από τον Στέφανο Κασσελάκη των τότε συντρόφων του στον ΣΥΡΙΖΑ, που πρόλαβαν να αποχωρήσουν, δεν θα φανταζόταν πως οκτώ μήνες μετά θα βρισκόταν στη θέση τους. Άλλωστε, όταν τον είχε παραπέμψει για διαγραφή ο Αλέξης Τσίπρας είχε γλυτώσει. Αυτός που δεν γλύτωσε από τα πυρά του λεγόμενου και «αψύ Κρητικού» είναι ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός…

Κάτι το ιδιαίτερο σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες (και βασανιστικό) στη χώρα μας είναι ότι πολλά, πάμπολλα προβλήματα, και από αυτά που φαίνονται (ή εμφανίζονται) ως μεμονωμένα ή συγκυριακά ή τυχαία ή επιφανειακά, έχουν βαθιές ρίζες και μόνιμο χαρακτήρα. Δεν οφείλονται μόνο ή κύρια σε κάποια αστοχία, ένα λάθος στον τελευταίο κρίκο, έστω μια επιμέρους κοινωνικά άδικη ή αναπτυξιακά ατελέσφορη πολιτική επιλογή, σε μια κακή καθ’ ημάς ή στον κόσμο και στην Ευρώπη συγκυρία ή σε μια κακοτυχία της στιγμής –αν και συμβαίνουν και αυτά.

Το τελευταίο διάστημα φάνηκε ότι αναθερμαίνονται οι διεργασίες στο Κυπριακό, λίγες μέρες πριν τη συμπλήρωση 50 χρόνων, τόσο από το πραξικόπημα των Ελληνοκυπρίων εθνικιστών της ΕΟΚΑ Β’ με τη συμμετοχή στρατευμάτων της Ελλάδας υπό τις διαταγές της τότε δικτατορικής κυβέρνησης, όσο και από την στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας.

Όσο δεν γίνονται συνομιλίες για τη λύση του Κυπριακού, υπάρχει ο κίνδυνος δημιουργίας εστιών έντασης στην Κύπρο. Αυτό ευνοεί το βάθεμα και τη μονιμοποίηση της διχοτόμησης.

Γιατί το δημόσιο έχει προχωρήσει σε αναστολή αρκετών πληρωμών; Κάποιοι ψιθυρίζουν ότι στις αιτίες συγκαταλέγεται ότι εκτρέπονται λεφτά σε άλλες, έκτακτες λειτουργικές δαπάνες του ευρύτερου δημοσίου τομέα, άλλοι ότι οι Βρυξέλλες ελέγχουν επιμελέστερα τις δαπάνες, άλλοι πάλι υποψιάζονται ότι ίσως μένουν κάποια λεφτά στην άκρη για μη προγραμματισμένες παροχές, όπως, παράδειγμα, οι προαναγγελθείσες αυξήσεις (των πιο υψηλών) συντάξεων και νέες δόσεις παραδοσιακής επιδοματικής πολιτικής, περί τα τέλη του έτους.

Η Ελλάδα σήμερα έχει να αντιμετωπήσει τρία μέτωπα ταυτόχρονα τρία μέτωπα στην εξωτερική πολιτική της που, εξυπακούεται, απαιτούν νηφάλιο χειρισμό: ελληνοτουρκικές σχέσεις, ελληνοαλβανικές σχέσεις και σχέσεις Ελλάδας – Βορείου Μακεδονίας. Στα ελληνοτουρκικά από το 2018 μέχρι τις αρχές του 2023 οι σχέσεις είχαν χειροτερεύσει με επίκεντρο το Αιγαίο και με την προσθήκη μιας νέας διένεξης, της Ανατολικής Μεσογείου (με εμπλοκή και της Κύπρου). Αναπάντεχα όμως το 2023 είχαμε σταδιακά βελτίωση η οποία κατέληξε στη «Διακήρυξη των Αθηνών περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας»...