Δυσπιστία και πολιτική κρίση

Η πολιτική κριση της δυσπιστίας όλων προς όλους οδυνηρά θα ανοίξει έναν δρόμο λύσεων.

Κινητοποιήσεις, αντιπαράθεση στη Βουλή, άγονη αντιπαράθεση στα μικρά και μεγάλα μέτωπα. Είναι δύσκολο να αποδοθεί η συνθήκη. Τη συναντάς στο δρόμο, τη βιώνεις στην καθημερινή ζωή, την ακούς να φωνάζει στους τόπους της δημόσιας σύγκρουσης. Είναι άρνηση, απόρριψη, τυφλή εναντίωση. Εκεί που δεν μπορεί να συναφθεί ο διάλογος και όλοι στρέφονται εναντίον όλων, ήδη η στοιχειώδης εμπιστοσύνη έχει χαθεί και η δυσπιστία ως παγιωμένη στάση της συνείδησης γίνεται τρόπος αντιμετώπισης του άλλου και για όλους μαζί ένας τρόπος του βίου.

Θέλει πραγματικά μεγάλη και επίμονη προσπάθεια για να εγκατασταθεί μια κοινότητα ανθρώπων στη δηλητηριασμένη ζώνη της αμοιβαίας καχυποψίας, της προσέγγισης του άλλου ως πιθανού κινδύνου, της απώλειας κάθε αυθόρμητης αποδοχής του, την επιλογή της άμυνας, σε μια προετοιμασία και διαρκή ετοιμότητα για απόκρουση της φαντασιακής απειλής. Είναι μια αποσυναρμολόγηση του εσωτερικού δεσμού, που από τα πρώτα βήματα προσθέτει στην ανθρώπινη ομάδα την αντίληψη της κοινότητας, της συμμετοχής και της κοινής μοίρας. Εχει περιγράψει με ανυπέρβλητη τέχνη ο Θουκυδίδης στον Επιτάφιο αυτή τη συνθήκη – τρόπο την ονομάζει – του βίου στην αρχαία Αθήνα, υπέρ της οποίας αξίζει κανείς να δώσει τη ζωή του.

Είμαστε μακριά από υψιπετείς συλλήψεις και περιγραφές. Εδώ, στον σύγχρονο τόπο μας, σε αυτόν τον Μάρτιο του 2025, δοκιμάζεται κάθε στοιχείο συνοχής και σέρνεται στο έδαφος κάθε ιδέα κοινής μοίρας και αναγκαστικά κοινής πορείας. Η ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων πρώτα πολύ μεγάλη, η σύμπραξη και η ενθουσιώδης διαθεσιμότητα μεγάλου αριθμού συμπολιτών μας μεγαλύτερη. Γράφονται αυτές τις μέρες δίκαια και ορθά σελίδες και σελίδες για την «κρίση εμπιστοσύνης». Είμαστε πέρα από αυτή τη διαλυτική φάση. Είναι για τη σύγχρονη Ελλάδα κρίση πολιτικής και πολιτισμού. Αγγίζει το έσχατο θεμέλιο της έσχατης ανάγκης, της ανάγκης της συνύπαρξης. Ο Κάιν σκοτώνει τον αδελφό του και αρνείται κάθε ευθύνη για την τύχη του. Τι είμαι, φύλακας του αδερφού μου; Θα πει.

Η δυσπιστία, η καχυποψία, έως «θανάτου», είναι η πλήρης ήττα της πολιτικής λειτουργίας. Ως θεσμικός τρόπος εναντίωσης και ελέγχου της βίας, που απειλεί τη συνύπαρξη, η πολιτική σε κάθε εκδοχή της είναι πράξη πολιτισμού. Δεν χαρακτηρίστηκε άδικα «βασιλική τέχνη», αυτή που υφαίνει την ανομοιότητα και τη διαφορά και καθιστά δυνατό τον κοινό βίο, στην πιο διαλεκτική του έξαρση. Δεν απομένει και πολύ χρόνος, αν θέλουμε ως Ελληνες να αντέξουμε στη διαδρομή. Δεν αντιλαμβάνονται αυτό οι πολιτικές δυνάμεις. Γραφειοκρατικές, αυτοαναφορικές, μικρόκοσμοι σε κλειστά δωμάτια, αδυνατούν να συναισθανθούν τη διάσπαση του κοινωνικού σώματος, τη διαβρωτική και αποσυνθετική βουβή σύγκρουση που το τεμαχίζει σε μικρές ζώνες επιβίωσης, την αδυναμία και την παράλυση που προκύπτει.

Τα Τέμπη φέρνουν φωτισμένες στη γραμμή αυτής της κρίσης όλες της «παθογένειες», για να δανειστεί κανείς τη συρρικνωτική αυτή έννοια, που από φοβικά πολιτικά χείλη επαναλαμβάνεται αυτές τις μέρες. Δεν πρόκειται για παθολογικές πλευρές ενός σώματος που πάσχει στα επιμέρους. Πάσχει καθολικά. Οφείλουμε να τα δούμε όλα από την αρχή. Η πολιτική κρίση της δυσπιστίας όλων προς όλους οδυνηρά θα ανοίξει έναν δρόμο λύσεων.

-----

*Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.