Η ελληνική κρίση ανέδειξε το πολιτικό έλλειμμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης

Η ανάδειξη δημοσιονομικών προβλημάτων εντός των ορίων της Ευρωζώνης εγείρει ερωτήματα σχετικά με τους ίδιους τους ηγέτες της Ευρώπης. Χρειάζεται να εξισορροπήσουν την ανάγκη διασφάλισης ενός κεντρικού πυλώνα του ευρωπαϊκού οικονομικού συστήματος και την ανάγκη να εγγυηθούν τη δημοσιονομική σταθερότητα στην ευρωπαϊκή αγορά. Κάθε χώρα, η οποία συμμετέχει στην Ευρωζώνη, είναι υπεύθυνη για τη βιωσιμότητα της δημοσιονομικής της πολιτικής και δεν μπορεί να διασώζεται από τους εταίρους της. Αντιστοίχως, όμως, μία κρίση σε οποιαδήποτε χώρα μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς συστημικές επιπτώσεις και επικίνδυνη μετάδοση του «νοσήματος».

Οι εθνικές κυβερνήσεις των κρατών-μελών, οι οποίες αναλαμβάνουν δύσκολα προγράμματα προσαρμογής, θα πρέπει να προστατευθούν έναντι οδυνηρών κερδοσκοπικών επιθέσεων, οι οποίες δεν είναι απαραίτητο να προκαλούνται εξαιτίας των -ακόμα και ασθενικών- βασικών οικονομικών μεγεθών. Επιπλέον, όλα τα ανωτέρω παρατηρούνται σ’ ένα παγκόσμιο οικονομικό και νομισματικό πλαίσιο. Επί του παρόντος, τα προβλήματα του ευρώ συμπίπτουν με την κλιμακούμενη ένταση στις σινοαμερικανικές σχέσεις και την ακραία ρητορική για το ενδεχόμενο η Κίνα να πάψει να αποκτά περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια. Μία επιτυχημένη ευρωπαϊκή απάντηση σήμερα θα προϋπέθετε όχι μόνο τη διατύπωση αποτελεσματικών λύσεων τεχνικής υφής, αλλά και πολιτική συμφωνία, ενότητα και συντονισμένες κινήσεις.

Υπάρχουν αξιοσημείωτα ιστορικά παραδείγματα επιτυχημένου συντονισμού με την αναγκαία πολιτική στήριξη και το πιο αξιοσημείωτο απ’ όλα είναι το ίδιο το ευρώ. Δυστυχώς, υπάρχουν και άλλα παραδείγματα, τα οποία φανερώνουν το πόσο καταστροφική μπορεί να αποβεί η ανικανότητα των Ευρωπαίων ηγετών να συγκατανεύσουν στην επίλυση ενός προβλήματος. Επανειλημμένως η Ευρώπη κινδύνεψε να διαλυθεί εξαιτίας της ανικανότητας αυτής με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη νομισματική κρίση του 1992-1993.

Τα μαθήματα από τότε συνίστανται στο ότι μια λύση απαιτεί την αξιόπιστη επίδειξη πολιτικής βούλησης. Επί του παρόντος, το να δειχθεί εμπράκτως πως η έννοια της Ευρώπης έχει πραγματικό νόημα θα απαιτούσε την αποδοχή ότι υπό ορισμένες αυστηρώς καθορισμένες περιστάσεις χρειάζεται μεγαλύτερος βαθμός δημοσιονομικής και οικονομικής συγκέντρωσης εξουσιών. Η βάση μιας τέτοιας πρωτοβουλίας έχει διαμορφωθεί ήδη με σαφήνεια στη Συνθήκη της Ρώμης του 1957, στην οποία το άρθρο 108 προβλέπει αμοιβαία οικονομική βοήθεια μεταξύ των κρατών-μελών.

Η λύση, που βρίσκεται τώρα στο τραπέζι για την Ελλάδα και για άλλες χώρες με ανάλογα προβλήματα, σχηματοποιείται σε μία εθελοντική δέσμευση να στηριχθεί μία κυβέρνηση στην προσπάθειά της να αποκαταστήσει τα δημόσια οικονομικά της με οικονομικά εργαλεία, που της προσφέρονται με τιμωρητικό επιτόκιο και στη βάση ενός σαφώς διατυπωμένου προγράμματος προσαρμογής. Μία λύση, η οποία συνδέει τη δημοσιονομική στήριξη με τη στέρεη δέσμευση για μεταρρυθμίσεις δεν ερμηνεύεται ως διάσωση, αλλά λογίζεται ως ένας εύλογος τρόπος να αποκλειστούν οι αποσταθεροποιητικές υπερβολές των αγορών. Εν τούτοις, μια τέτοια λύση απαιτεί τη στήριξη όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για ένα καινούργιο, μικρό αλλά ουσιαστικό τεμάχιο στο ευρωπαϊκό παζλ, το οποίο θα μπει στη σωστή του θέση.

* Καθηγητής Οικονομικών στο European University Institute, διευθυντής προγράμματος CEPR.

** Καθηγητής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Princeton University και στο Woodrow Wilson School.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα voxeu.org