Ένα βήμα εμπρός και δύο βήματα πίσω ή μια χρήσιμη εφεδρεία ;

Το επεισόδιο με την ΕΡΤ είναι μάλλον η αφορμή και όχι η αιτία της εξόδου της Δημοκρατικής Αριστεράς από την Κυβέρνηση συνευθύνης. Όχι δεν αποτέλεσε κεραυνό εν αιθρία αυτή η αιφνίδια αναχώρηση του Φώτη Κουβέλη από την τρικομματική διακυβέρνηση. Ήταν ας πούμε αντικειμενική εξέλιξη η κίνηση αυτή. Και Εξηγούμαι.

Ας θυμηθούμε ποιο ήταν το κρίσιμο διακύβευμα του Ιουνίου του 2012 μετά τις δεύτερες εκλογές και τα γνωστά αποτελέσματα. Περιθώρια για τρίτες εκλογές δεν υπήρχαν, η χώρα έπρεπε να σωθεί από μια ανοικτή χρεοκοπία και η Δημοκρατική Αριστερά και ο Φώτης Κουβέλης, κάνει μια μεγαλειώδη ηγετική κίνηση, ξεπερνώντας τα γνωστά αριστερά συμπλέγματα και κόμπλεξ περί συνεργασιών με τους δεξιούς, προτείνοντας Κυβέρνηση εθνικής συνευθύνης με την Νέα Δημοκρατία του κου Σαμαρά και με το ΠΑΣΟΚ του κου Βενιζέλου. Με την κίνηση αυτή εισάγει μια νέα έννοια στο πολιτικό λεξιλόγιο, την Αριστερά της ευθύνης και των Κυβερνητικών ευθυνών. Και από τότε όλες οι δημοσκοπήσεις, έχουν το Φώτη Κουβέλη στις πρώτες θέσεις δημοφιλίας από όλους τους πολιτικούς.

Από τότε πέρασε ένας χρόνος, η χώρα ξεπέρασε τον επικίνδυνο κάβο της ανοικτής χρεοκοπίας, χωρίς ασφαλώς να έχουν εκλείψει παντελώς οι κίνδυνοι ενός ατυχούς συμβάντος. Άλλες προτεραιότητες προέκυψαν. Και πρώτα απ’όλα οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις που απαιτούνταν να γίνουν στο Κράτος, στη δημόσια διοίκηση, στην αυτοδιοίκηση, παντού. Και όχι ως μνημονιακές υποχρεώσεις, αλλά ως απαραίτητες αλλαγές για την μετεξέλιξη του Κράτους μας σε ένα κανονικό ευρωπαϊκό και σύγχρονο δημοκρατικό Κράτος. Μπορεί το μνημόνιο να προβλέπει την μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, αλλά το πρόβλημα της χώρας είναι ευρύτερο και πιο σύνθετο. Πρόκειται για μια ολική μεταρρύθμιση που κάποιοι ονομάσαμε Δημοκρατική Επανάσταση.

Στο σημείο αυτό είναι και η ουσία του προβλήματος. Το πολιτικό σύστημα –γιατί το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τη Δημοκρατική Αριστερά - και η κοινωνία ήταν και είναι ανέτοιμοι για αυτές τις μεγάλες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Η εξήγηση είναι απλή. Για να γίνουν αυτές οι αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει το πολιτικό σύστημα να έρθει σε σύγκρουση με τα ίδια τα «παιδιά» του. Πάρτε για παράδειγμα το θέμα της ΕΡΤ. Ποιοι είναι αυτοί που κάνουν «κουμάντο» διαχρονικά στην ΕΡΤ όλα τα χρόνια ; Εκτός από κάποιες εξαιρέσεις επαγγελματιών δημοσιογράφων, δεν ήταν οι ημέτεροι των πολιτικά κυρίαρχων δυνάμεων τα τελευταία σαράντα χρόνια οι οποίοι διόριζαν τους «δικούς τους, λες και ήταν το μαγαζάκι τους; Δεν χρειάζεται τόση υποκρισία, όταν λίγες μέρες πριν την «κρίση» στην ΕΡΤ, σύσσωμη η αντιπολίτευση χαρακτήριζε την ΕΡΤ με εξαιρετικά κοσμητικά επίθετα απαξίωσης. Η απόφαση Σαμαρά για το κατέβασμα των διακοπτών της ΕΡΤ, πέρα από την άκομψη και άγαρμπη μεθόδευση, αποτελεί και την ουσία του προβλήματος. Δηλαδή η κίνηση αυτή εκπνέει και έναν πολιτικό συμβολισμό. Το πολιτικό σύστημα θέλει και μπορεί να τα βάλλει με το κατεστημένο ; Προσωπικά ομολογώ ότι τα δείγματα γραφής μέχρι σήμερα της Κυβέρνησης με έχουν πείσει ότι ούτε θέλει, ούτε μπορεί. Για να αναφέρω μόνο κάποια παραδείγματα. Ο κόκκινος Πάνος κάνει ότι περνάει από το χέρι του για να μην κλείσουν κάποια άχρηστα στρατόπεδα που βρίσκονται σκορπισμένα ανά την επικράτεια. Ο κος Αρβανιτόπουλος ξέρει μόνο να υπογράφει πλασματικές υπερωρίες για τα δικά του παιδιά και να χρηματοδοτεί με χρήματα του ΕΣΠΑ κάποιες φίλιες δυνάμεις, ανύπαρκτες μεταρρυθμίσεις τύπου σχέδιο «ΑΘΗΝΑ», όπου κάπου έκλεινε τμήματα και κάπου τα διατηρούσε λόγω ανυπέρβλητων πιέσεων ημετέρων, με τον κο Παπαθεοδώρου όμως να μην τον έχουμε ακούσει ακόμη για το τι λέει για το θέμα. Η ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων έχει βαλτώσει και η εξυγίανση του κυκλώματος του φαρμάκου πάει με βήμα σημειωτόν και για την κυρία Σκοπούλη να μην έχει πληροφορηθεί κανένας τι ακριβώς έκανε δώδεκα μήνες στην Κυβέρνηση. Ο συμπαθής κατά τα άλλα κος Ρουπακιώτης, πέρα από το αντιρατσιστικό και τον αμφιλεγόμενο χειρισμό του, έδινε την εντύπωση ή έτσι τουλάχιστον πρόβαλαν τα μέσα, ότι συνήθως ασχολιόταν με την τακτοποίηση εκκρεμοτήτων των συναδέλφων του δικηγόρων. Η φιλότιμη προσπάθεια του Κου Μανιτάκη να εκσυγχρονίσει το δημόσιο τομέα και να εισάγει την αξιολόγηση, είχε απέναντι ένα πραγματικό μέτωπο, αποτελούμενο από τη γραφειοκρατία, τους άλλους υπουργούς, τους κομματάρχες όλων των κομμάτων και τους συνδικαλιστές της ΑΔΕΔΥ. Μίλησα για όλους τους υπουργούς της ΔΗΜΑΡ με ειλικρίνεια (ίσως κάπου να κάνω λάθος και να αδίκησα κάποιον) και περισσότερο γιατί νομίζω ότι πρέπει να βγουν να μιλήσουν, για όλα, για τις δυσκολίες, για τα εμπόδια που συνάντησαν, για τις πρωτοβουλίες που πήραν. Δεν μιλώ για άλλες ανύπαρκτες πολιτικά περιπτώσεις υπουργών, που επιβεβαιώνουν την διαπίστωση ότι αυτή η Κυβέρνηση δεν είχε προσανατολισμό, βάδιζε στα τυφλά, με μοναδικό οδηγό τις μνημονικές μας υποχρεώσεις, τις οποίες είναι σίγουρο ότι θα ξεχνούσαμε εάν η τρόικα δεν ερχόταν κάθε τόσο στη χώρα μας για να μας τις θυμίζει.

Με λίγα λόγια η Κυβέρνηση δεν ήθελε και μάλλον δεν μπορούσε να συγκρουστεί με κατεστημένα συμφέροντα και να ανοίξει το δρόμο για μια άλλη πορεία της χώρας. Το βασικό πρόβλημα ήταν η έλλειψη πυξίδας. Δεν ήξερε τι ακριβώς έπρεπε ν’ αλλάξει και κυρίως πώς να τα αλλάξει. Δεν είχε επιτελείο, επεξεργασίες, σχέδιο στρατηγικής και τακτικής. Η συνάντηση των αρχηγών δεν μπορούσε να υποκαταστήσει αυτές τις αναγκαιότητες, στοιχειώδεις για τον οποιονδήποτε που αναλαμβάνει να κάνει μια δουλειά, πόσο μάλλον να κυβερνήσει τη χώρα. Και η Κυβέρνηση αυτή είχε αναλάβει να αλλάξει τη χώρα, έχοντας μια σημαντική πλειοψηφία στη Βουλή. Η προγραμματική συμφωνία όμως των τριών κομμάτων, ήταν ένα γενικόλογο κείμενο που όλους ικανοποιούσε, αλλά στην ουσία ήταν ένα κενό γράμμα, αφού δεν προσδιόριζε συγκεκριμένες προτεραιότητες, δεν έβαζε στόχους, δεν καθόριζε τις αλλαγές που θα επιχειρούσε η Κυβέρνηση συνεργασίας, ώστε και οι υπουργοί της να είχαν ένα μπούσουλα υλοποίησης. Οπότε η μόνη δύναμη που πίεζε και πιέζει για κάποιες αλλαγές, ήταν η τρόικα μέσω του μνημονίου που έχουμε υπογράψει ως χώρα. Μέσα από μια τέτοια πίεση είχαμε και την –σε ένδειξη πυγμής-, απόφαση Σαμαρά για το κλείσιμο της ΕΡΤ. Όμως δυστυχώς έτσι δεν αλλάζει ουσιαστικά το Κράτος μας. Ακόμη και οι απολύσεις να γίνουν, όπως προσδιορίζονται από το μνημόνιο από μόνες τους δεν μπορούν να φέρουν την άνοιξη. Χρειάζονται βαθύτερες αλλαγές και τομές που θα αλλάζουν νοοτροπίες, βαθιά ριζωμένες στο υποσυνείδητο του Έλληνα.

Για το Φώτη Κουβέλη θα ήθελα να πω λίγα λόγια. Έδειξε με την απόφαση του μετά τις εκλογές του Ιουνίου του 2012, ότι είναι ένας ηγέτης με διορατικότητα, όπως επίσης με την σταθερή παρουσία του όλους αυτούς τους μήνες στις διαβουλεύσεις, ότι αποτελούσε την σταθερά αυτής τη Κυβέρνησης. Η απόφασή του να φύγουμε από την Κυβέρνηση δεν το κρύβω ότι με ξάφνιασε. Έχω επιχειρηματολογήσει δεκάδες φορές για την αναγκαιότητα, όχι απλά στήριξης αυτής της Κυβέρνησης, αλλά πιο ενεργούς και αποφασιστικής συμμετοχής. Όμως ποτέ δεν θα δεχθώ διάφορες υποτιμητικές εκτιμήσεις και χαρακτηρισμούς που ακούστηκαν σε διάφορες αναλύσεις (έστω και καλοπροαίρετα). Ο ηγέτης στις δύσκολες στιγμές, παίρνοντας δύσκολες αποφάσεις, αναλαμβάνει και τις ευθύνες του απέναντι στην ιστορία. Και ο Φώτης Κουβέλης μας έχει δείξει ότι τις αναλαμβάνει πλήρως, με ανιδιοτέλεια και θάρρος. Μπορεί να έκανε λάθος στην συγκεκριμένη απόφασή του. Αυτό όμως θα το δείξει η ιστορία και όχι η δική μας ανάλυση.

Και τώρα τι γίνεται αναρωτιόμαστε πολλοί από μας που στηρίξαμε αυτή την επιλογή, της Κυβερνητικής συνεργασίας. Χάθηκαν όλα μετά την έξοδο της Δημοκρατικής Αριστεράς από την Κυβέρνηση ; Έγινε άλμα στο κενό ή δύο βήματα πίσω μετά το ένα βήμα που είχε γίνει τον περασμένο Ιούνιο ; Μήπως δεν μπορούσε να σηκώσει αυτό το μεγάλο φορτίο ένα νεοσύστατο κόμμα, που δεν έχει απογαλακτιστεί ακόμη από βασικές σταθερές της παραδοσιακής αριστεράς ; Μήπως οι πιέσεις που δεχόταν η ηγεσία του κόμματος από ένα «αριστερό» ακροατήριο ήταν αφόρητες ; Μήπως δεν ταίριαζαν αυτές οι Κυβερνητικές υποχρεώσεις σε ένα κόμμα που οι βασικές του δυνάμεις έχουν μάθει να είναι συνήθως στα «κάγκελα»» ; Μπορεί να συμβαίνουν όλα αυτά ή κάποια από αυτά. Δεν έχει πολύ σημασία. Η απόφαση έχει ληφθεί πλέον, πάμε πιο κάτω.

Προσωπικά έχω την αίσθηση ότι απογοητεύσαμε κάποιο νέο ακροατήριο, που δεν προέρχεται υποχρεωτικά από τις δεξαμενές της παραδοσιακής αριστεράς, αλλά από κάποια νέα κοινωνικά στρώματα, χωρίς ιδιαίτερους δεσμούς με το Κράτος, πολίτες της κοινής λογικής και του ορθολογισμού, που κερδήθηκαν στις εκλογές του Ιουνίου του 2012 και μετά την απόφαση μας να αναλάβουμε Κυβερνητικές ευθύνες. Είναι όσοι πολίτες καταλάβαιναν το ειδικό βάρος που είχε η Δημοκρατική Αριστερά και ο Φώτης Κουβέλης, στην Κυβέρνηση συνεργασίας. Δεν ξέρω αν αυτή η απογοήτευση μετεξελιχθεί και σε πολιτική αποδοκιμασία στο μέλλον. Αυτό νομίζω θα εξαρτηθεί και από την πολιτική που θα ασκήσει η Δημοκρατική Αριστερά από εδώ και πέρα. Γιατί πολλοί καλοθελητές ήδη βγήκαν στα κεραμίδια και εξάγγειλαν το νέο αντιπολιτευτικό πλαίσιο της ΔΗΜΑΡ. Προσοχή λοιπόν.

Κατά τη γνώμη μου, η Δημοκρατική Αριστερά εάν θέλει να διαδραματίσει έναν δημιουργικό ρόλο στα πράγματα στην συνέχεια, θα πρέπει να πολιτεύεται ως να κυβερνούσε η ίδια. Με σοβαρότητα και υπευθυνότητα θα πρέπει να επεξεργασθεί θέσεις για όλα αυτά που είπαμε προηγούμενα - για ένα σύγχρονο, δημοκρατικό, ευρωπαϊκό Κράτος- και να πάρει τις αναγκαίες κοινοβουλευτικές και πολιτικές πρωτοβουλίες για να προχωρήσει η υπόθεση αυτή, χωρίς να υποκύπτει στην γοητεία του λαϊκιστικού αντιπολιτευτισμού. Δεύτερον θα πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες για την συνάντηση όλων των δημοκρατικών μεταρρυθμιστικών δυνάμεων του τόπου, από τους δημοκράτες προοδευτικούς φιλελεύθερους που εγκλωβίζονται στη Νέα Δημοκρατία, έως τις λογικές, αντιλαϊκιστικές δυνάμεις της αριστεράς που έχουν εγκλωβιστεί στον ΣΥΡΙΖΑ. Βλέπετε δεν χρησιμοποιώ λέξεις όπως αριστερά, κεντροαριστερά, σοσιαλδημοκρατία κ.λ.π., γιατί νομίζω ότι το νέο αφήγημα στη φάση αυτή, που χρειάζεται να επεξεργασθούμε για να εμπνευστούμε και να εμπνεύσουμε τους πολίτες, μάλλον υπερβαίνει αυτή τη παραδοσιακή κατηγοριοποίηση.

24-6-2013