Το μετέωρο βήμα της κτήσης ελληνικής ιθαγένειας

Τον Ιούλιο του 2013 ο Γιάννης Αντετονκούμπο εγκατέλειπε την Ελλάδα για τον μαγικό κόσμο του NBA. Ο πρωθυπουργός μας τον ξεπροβόδισε με μια εικόνα της Παναγίας και τις ευχαριστίες εκ μέρους του ελληνικού λαού επειδή «τιμούσε τα εθνικά χρώματα». Ο Γιάννης γεννήθηκε στην Ελλάδα το 1994 και όπως χιλιάδες άλλα παιδιά μεταναστών, μέχρι να δεχθεί την υπερατλαντική κλήση δεν ήταν έλληνας πολίτης. Η χώρα ως το 2010 δεν προέβλεπε κάποια ρύθμιση κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας για τη δεύτερη γενιά μεταναστών, τα παιδιά, δηλαδή, των μεταναστών που γεννήθηκαν εδώ, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ που είναι χώρες υποδοχής. Με τον νόμο 3838 του 2010 δόθηκε η δυνατότητα στα ξένα παιδιά που γεννήθηκαν στην Ελλάδα να αποκτούν ιθαγένεια, εφόσον οι γονείς τους είχαν κλείσει μία πενταετία «νόμιμης και μόνιμης» παραμονής στη χώρα.

Το καράβι άρχισε σιγά-σιγά να αλλάζει ρότα. Ο νόμος όμως λοιδορήθηκε από τη Δεξιά και την Ακρα Δεξιά ως «μαγνήτης μεταναστών» και ο Α. Σαμαράς στις προεκλογικές του εξαγγελίες δεσμεύτηκε ότι θα τον καταργήσει. Στην κοινοβουλευτική συζήτηση του 2010 τον τόνο έδινε ο ΛΑΟΣ, στην προεκλογική περίοδο του 2012 η Χρυσή Αυγή. Η γραμμή πλεύσης της Νέας Δημοκρατίας ήταν πλέον «ιθαγένεια στα 18» για τη δεύτερη γενιά και όχι κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Το παιδί δεν λογίζεται ως ικανά ώριμο προκειμένου να γίνει πολίτης, ακόμη κι αν δεν γνωρίζει άλλη πατρίδα ή γλώσσα. Θα πρέπει να διαβεί την ενηλικίωση και εφόσον έχει πάει σχολείο, τότε μόνο μπορεί να πάρει το έπαθλο της ιδιότητας του πολίτη.

Στις αρχές του 2013 το Συμβούλιο της Επικρατείας εξέδωσε τη γνωστή απόφαση (460/2013) με την οποία η σχετική διάταξη του νόμου του 2010 κηρύχτηκε αντισυνταγματική: για την πλειοψηφία της Ολομέλειάς του, τα πέντε χρόνια πρότερης παραμονής των γονέων δεν αρκούν προκειμένου να εξασφαλιστεί η ένταξη στο ελληνικό έθνος, ενώ η ιθαγένεια μπορεί να παρέχεται μόνο κατόπιν «εξατομικευμένης κρίσης» επί της συνείδησης εκάστου που τη ζητάει. Με τη διαρροή της απόφασης στον Τύπο παγώνουν οι διαδικασίες σε όλες τις Περιφέρειες (πράγμα αδιανόητο για κράτος Δικαίου) και έκτοτε, σχεδόν δύο χρόνια πλέον, βρεθήκαμε να ζούμε πάλι σε ένα νομικό κενό.

Πάνω από αυτό το κενό πήδηξε θεαματικά μόνο ο Γιάννης Αντετοκούμπο ο οποίος, με συνοπτικές διαδικασίες λίγους μήνες μετά την απόφαση του ΣτΕ, απέκτησε την ελληνική ιθαγένεια για να αγωνιστεί στους Μιλγουόκι Μπακς. Η υποκρισία της κυβέρνησης στο μεγαλείο της... Εξάλλου, η Ελλάδα είχε προ πολλού ειδικευτεί να δίδει με διαδικασίες-εξπρές ιθαγένειες σε αλλοδαπούς νέους, αρκεί να «τιμούν τα εθνικά χρώματα» σε αθλητικούς αγώνες εντός και εκτός. Για τους υπόλοιπους ισχύει το «Ελληνας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι»...

Το κενό αυτό, με τεράστια καθυστέρηση, επιχειρεί ανεπιτυχώς να καλύψει το σχέδιο νόμου που δημοσιοποιήθηκε αυτή την εβδομάδα. Από αυτό προκύπτει κτήση της ιθαγένειας υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις που θα ισχύουν διαζευκτικά: ή εννέα χρόνια σχολείο (αντί για έξι που προέβλεπε ο νόμος του 2010), ή έξι χρόνια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή, τέλος, φοίτηση σε ελληνικό ΑΕΙ ή ΤΕΙ. Οι διατάξεις αυτές αφορούν τόσο τα παιδιά που γεννήθηκαν εδώ όσο και αυτά που απλώς ανατράφηκαν στην Ελλάδα, γεννήθηκαν όμως στη χώρα των γονιών τους. Η εν λόγω ρύθμιση αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο το παιδί που ήρθε στην Ελλάδα στα 12 με αυτό που γεννήθηκε εδώ από γονείς ριζωμένους στη χώρα. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι δεν κάνει διάκριση για τα παιδιά που γεννήθηκαν εδώ αφήνοντάς τα, όπως και τα άλλα, στην αβεβαιότητα της αλλοδαπότητας όλα τα χρόνια της παιδικής ηλικίας.

Εδώ χτυπάει η καρδιά του εθνικόφρονος φυλετισμού: στην αδυναμία να κατανοήσει πώς ένας ξένος άνθρωπος που γεννήθηκε και ζει σε έναν τόπο μπορεί να αξιώνει να είναι τμήμα του λαού του διότι λογίζει τον εαυτό του τμήμα του έθνους και πριν από τα 18 του. Η θέση για «ιθαγένεια στην ενηλικίωση» ήταν ευθύς εξαρχής η θέση Σαμαρά και απλώς η απόφαση του ΣτΕ χρησιμοποιήθηκε ως βολικό πρόσχημα. Εξάλλου, η απόφαση δεν δεσμεύει σε κάτι τέτοιο - και αυτό πρέπει να είναι σαφές όταν μιλάμε για το ζήτημα.

Επί της αρχής τώρα: η Ελλάδα έχει πολλά ανοιχτά μέτωπα σήμερα. Σώφρον είναι να διευθετήσει μερικά. Ενα από αυτά είναι της ιθαγένειας, το οποίο θα μπορούσε να κλείσει ανέξοδα και γρήγορα. Το εν λόγω σχέδιο νόμου πάει να κάνει το βήμα, αλλά τελικά το αρνείται, παγιδευμένο στην ιδεοληψία των εμπνευστών του. Αν η ελληνική πολιτεία δεν αναγνωρίσει στα παιδιά των μεταναστών που γεννιούνται και ζουν εδώ τη δυνατότητα να διάγουν τα νιάτα τους ως ελληνόπουλα, τότε ρισκάρει ανυπολόγιστα.

Οι μετανάστες στην Ελλάδα έχουν όλα τα βάρη των Ελλήνων συν το ότι είναι ξένοι. Γιατί να τους προσθέτουμε κι άλλα; Οι άνθρωποι αυτοί, κάποια στιγμή, πολίτες θα γίνουν. Αυτό τους το αναγνωρίζουν όλοι, με την εξαίρεση της Χρυσής Αυγής. Θα έχουν όμως σωρεύσει μέσα τους κρίσιμα χρόνια ματαίωσης και στιγματισμών. Και αντί για έλληνες πολίτες στα 6 ή στα 12 θα καταλήξουν αγανακτισμένοι πολίτες στα 20.

Αυτό θέλουμε;