Οι βόμβες στο Λονδίνο - μερικές παράπλευρες σκέψεις

Πέρασε ήδη μια βδομάδα από την τρομοκρατική επίθεση στο Λονδίνο, και τα σημαντικά έχουν ήδη ειπωθεί. Συνεπώς θα ήταν άσκοπο να τα επαναλάβω. Επειδή όμως έτυχε να βρεθώ εκεί και να τα ζήσω από κοντά, θα ήθελα να επισημάνω μια συγκεκριμένη διάσταση, μολονότι δεν είναι η πιο σημαντική -κάθε άλλο μάλιστα. Αξίζει όμως να την προσέξουμε γιατί παραπέμπει σε κάποια πράγματα οικεία και μπορεί να μας προβληματίσει: μιλάω για την τηλεοπτική κάλυψη. Οπως μπορείτε να φανταστείτε, σε ολόκληρη τη χώρα και κυρίως σε ένα Λονδίνο χωρίς συγκοινωνίες, εκατομμύρια άνθρωποι εγκλωβισμένοι στα σπίτια τους πέρασαν ώρες ατέλειωτες μπροστά στη μικρή οθόνη, παρακολουθώντας με αγωνία και φρίκη τις ειδήσεις για την τρομοκρατική επίθεση που η έκτασή της ξεδιπλωνόταν σιγά σιγά. Δύσκολες στιγμές, αλλά ταυτόχρονα το όνειρο του κάθε καναλάρχη, παρουσιαστή ειδήσεων, διαφημιστή...

Η αντίδραση όλων των καναλιών, δηλαδή και του BBC και των ιδιωτικών, στάθηκε υποδειγματική. Κι αυτό την κάνει αδιανόητη για όσους δεν έχουν δει τηλεόραση διαφορετική από τη δική μας. Η ροή των ειδήσεων ήταν συνεχής, πράγμα που γίνεται σπανιότατα και όχι για ψύλλου πήδημα, και από τα στούντιο παρήλασαν δεκάδες πολιτικοί και ειδήμονες, οι οποίοι ένας ένας, και όχι μέσα από ένα μωσαϊκό παραθύρων, απαντούσαν σύντομα και περιεκτικά σε εξίσου σύντομες και περιεκτικές ερωτήσεις. Από διάφορα σημεία της πόλης, οι ρεπόρτερ μάς εξηγούσαν τι συνέβαινε, ή μάλλον τι ήξεραν μέχρι εκείνη τη στιγμή ότι είχε συμβεί, σε ζωντανές συνδέσεις με ένα λόγο μετρημένο, θα τολμούσα να πω αποστασιοποιημένο, και λεκτικά άρτιο. (Εχετε προσέξει πόσο συχνά στις «ζωντανές» συνδέσεις θρηνούμε τουλάχιστον έναν νεκρό, την ελληνική γλώσσα;). Κανείς δεν διανοήθηκε να φουσκώσει τα γεγονότα με ανεξέλεγκτες εικασίες ή εντυπωσιακές αλλά ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες και όλοι τους, από τους παρουσιαστές μέχρι τους καλεσμένους, εμφανώς προσπαθούσαν να μη φορτίσουν ακόμα περισσότερο μια ήδη φορτισμένη ατμόσφαιρα κάνοντας επίδειξη ιερής αγανάκτησης. (Κάτι που στην Ελλάδα θεωρείται σήμα κατατεθέν της «μαχόμενης» δημοσιογραφίας.) Θέλω να πω ότι οι παρουσιαστές επικέντρωσαν την προσοχή τους στις πληροφορίες και όχι στη δική τους συναισθηματική αντίδραση. Και φυσικά από τα στούντιο δεν πέρασε ούτε ένας τραγουδιστής, ηθοποιός, μόδιστρος, μεγαλοδικηγόρος, τέως πρύτανης πανεπιστημίου ή σκέτος επώνυμος για να διακηρύξει τον αποτροπιασμό του.

Απ’ ό,τι μαθαίνω, δείγμα γραφής του δικού μας τηλεοπτικού ύφους δώσαμε ήδη όταν έγινε γνωστό ότι ο οδηγός του λεωφορείου -δεν το ξέρω αλλά υποθέτω ότι το αποκαλούν «μοιραίο»- ήταν Ελληνας! Αλλεπάλληλες ανταποκρίσεις, αποκλειστικές συνεντεύξεις με συγγενείς μέχρι τρίτου βαθμού και γνωστούς, ζωντανές συνδέσεις... Εύκολα μπορούμε να μαντέψουμε πώς θα αντιδρούσε η ελληνική τηλεόραση (εξαιρώ την κρατική) αν, ο μη γένοιτο, έσκαγαν μερικές βόμβες στο μετρό της Αθήνας. Παρουσιαστές να ωρύονται και να καταγγέλλουν, στα παράθυρα πολιτικοί να τσακώνονται, την ώρα που διάφοροι επώνυμοι διαγκωνίζονται για να καταθέσουν ψυχή και ασχετοσύνη. Δηλαδή το γνωστό αλαλούμ, όπου κυριαρχεί το συναίσθημα και η μεγαλόστομη κοινοτοπία, ενώ στην πραγματικότητα το μοναδικό ζητούμενο είναι «μη γυρίσετε κανάλι, μείνετε μαζί μας». Μερικές μέρες μετά θα μαθαίναμε τι ποσοστά έπιασε το Μέγκα, ο Αντένα και ο Αλφα.

Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση, συνηθέστατη στα καθ’ ημάς, η οποία έλειψε παντελώς από την τηλεοπτική κάλυψη στην Αγγλία: ο έμμεσος πλην σαφής ισχυρισμός ότι οι αρχές μάς λένε ψέματα, προσπαθούν να τα κουκουλώσουν και μόνο εμείς από το κανάλι μας θα σας πούμε τι πραγματικά συνέβη. Εμείς θα υποδείξουμε τους πιθανούς ενόχους, εμείς θα ανακρίνουμε τους μάρτυρες-κλειδιά και θα φέρουμε στο φως κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες, τις οποίες η Αστυνομία παρέβλεψε -μήπως ήθελε να τις παραβλέψει;- αλλά ο Πουαρό-παρουσιαστής ή κάποιος άλλος δαιμόνιος ρεπόρτερ έχει ανακαλύψει.

Για όλα αυτά υπάρχει μια εξήγηση: οι Βρετανοί και γενικότερα οι Δυτικοί εμπιστεύονται περισσότερο το κράτος και τους λειτουργούς του. Αντίθετα, στο ελληνικό δοβλέτι η συσσωρευμένη δυσπιστία οδηγεί αρχικά στην καχυποψία και μετά σε μια απύθμενη αφέλεια με την οποία οι διάφορες «γάτες» καταπίνουν τις πιο εξωφρενικές θεωρίες, αρκεί να αμφισβητούν την επίσημη εκδοχή. Να παραδεχτώ ότι η δυσπιστία είναι κατ’ αρχάς δικαιολογημένη. Τι μας κάνει όμως να πιστεύουμε ότι ο κάθε αστέρας της μικρής οθόνης που θέλει να ανεβάσει την τηλεθέαση και το κασέ του ενδιαφέρεται για την αλήθεια και μόνο την αλήθεια;