Η Τουρκία κλιμακώνει επικίνδυνα, στα όρια της σύγκρουσης, τη συμπεριφορά της στην περιοχή (Αν. Μεσόγειο, Αιγαίο) με ενέργειες που παραβιάζουν βάναυσα το Διεθνές Δίκαιο (ειδικότερα τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας – 1982) αλλά και τη γεωγραφία και την κοινή λογική. Οπως λ.χ. το διαβόητο μνημόνιο για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, χωρών που δεν έχουν θαλάσσια σύνορα μεταξύ τους, καθώς ούτε παρακείμενες ούτε απέναντι χώρες (adjacent or opposite) είναι για να κάνουν οριοθέτηση όπως ορίζει το Δίκαιο της Θάλασσας. Αλλά και η προσπάθεια να οικειοποιηθεί πλήρως την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) μεταξύ 28ου και 32ου μεσημβρινού, μεταξύ δηλαδή της Ρόδου και των ανατολικών ακτών της Κύπρου, αγνοώντας το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου, κ.λπ. Ολα αυτά είναι απεριφράστως καταδικαστέα. Η Τουρκία παρανομεί. Συμφωνούμε σε αυτό. Και ότι πρέπει να υπερασπιστούμε την κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα με σθεναρό τρόπο επίσης συμφωνούμε.

Στον απόηχο της καταδικαστέας τουρκικής εισβολής στη Βόρεια Συρία και των τουρκικών ενεργειών στην Κύπρο στο πλαίσιο της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ (που είναι κατάφωρα παράνομες με βάση το διεθνές δίκαιο, που απαγορεύει τέτοιες ενέργειες όταν δεν έχει προηγουμένως λάβει χώρα οριοθέτηση της ΑΟΖ ή της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο εμπλεκόμενων χωρών) που έχουν προκαλέσει σάλο στην ελληνική κοινή γνώμη, ας προσπαθήσουμε να δούμε μια άλλη βασική πτυχή της τουρκικής στάσης, στη λογική ότι πρέπει να γνωρίζεις τον αντίπαλο και τι τον «πονάει» για να μπορείς να ασκήσεις νηφάλια εξωτερική πολιτική. Θα εστιάσω την προσοχή μου στα τουρκικά «εθνικά θέματα», βασικό κίνητρο και πυλώνα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής και της εκάστοτε τουρκικής ηγεσίας.

Οφείλουμε να προσπαθούμε, χωρίς βέβαια να εμφανιζόμαστε αφελείς, αλλά ψύχραιμοι μαθητές του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Κεμάλ Ατατούρκ, οι οποίοι παρά τις τραυματικές εμπειρίες κατάφεραν να φτάσουν σε υποδειγματική για την εποχή ελληνοτουρκική φιλία.

Έχω μερικές φορές την εντύπωση ότι δεν θέλουμε να κατανοήσουμε ότι η Τουρκία, είτε μας αρέσει είτε όχι, θα είναι εσαεί δίπλα μας. Θα συνορεύουμε. Ούτε εμείς πρόκειται να μετακομίσουμε κάπου ανάμεσα στο Βέλγιο και στο Λουξεμβούργο (αφήστε που μια τέτοια μετακόμιση δεν θα ήταν και τόσο επιθυμητή), ούτε η Τουρκία κάπου στην Υποσαχάροα Αφρική, αρκετά μακριά μας.

Η de facto συνεργασία Τουρκίας - Συρίας στο Κουρδικό, η οποία διαμορφώθηκε με μεσολαβητή τον Πούτιν, είναι το επίκεντρο μιας ευρύτερης περιφερειακής δυναμικής. Μιας δυναμικής η οποία στην εξέλιξή της θα συμπεριλάβει το Ιράν και το Ιράκ και η οποία αν εκτυλιχτεί χωρίς εμπόδια θα αποκαταστήσει τις σταθερές των περιφερειακών ισορροπιών της περιόδου 1946-58.

Η επέμβαση στη Συρία δημιούργησε προς στιγμή την εντύπωση ότι η Τουρκία μπορεί να χαλαρώσει την πίεση στην Κυπριακή ΑΟΖ. Δεν πρόκειται. Η Τουρκία παρανομεί βάναυσα επιχειρώντας γεωτρήσεις στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) και μάλιστα μέσα στο οικόπεδο επτά που έχει ήδη αδειοδοτηθεί. Αλλά είναι εμφανές ότι, παρά τις αντιδράσεις τόσο από Κύπρο και Ελλάδα αλλά και κυρίως από διεθνείς συντελεστές (ΗΠΑ , Ευρωπαϊκή Ένωση-ΕΕ), η Τουρκία δεν ακούει και δεν υποχωρεί . Συνεχίζει ακάθεκτη τις έκνομες ενέργειές της.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντίδρασης στον αυταρχισμό και τις εν γένει «δημοκρατορίες». Ο ένας είναι ο δυτικός. Αργός, δύσκολος, γραφειοκρατικός, αλλά τελικά αποφασιστικός. Δεκάδες ρώσοι διπλωμάτες απελάθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες σε αντίποινα για τη ρωσική εμπλοκή στη δηλητηρίαση του Σεργκέι Σκριπάλ και της κόρης του.

Αυτονόητο είναι ότι η Ελλάδα θα πρέπει να έχει τις καλύτερες δυνατές σχέσεις με την Τουρκία, ως την όμορη χώρα με την οποία η γεωγραφία, ιστορία, κουλτούρα, πολιτική αποκλείει οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική προσέγγιση πέρα από τη συνεργατική. Αλλά από το σημείο αυτό μέχρι εκείνο της πρόσκλησης, σήμερα κάτω από τις συνθήκες που επικρατούν στη γειτονική χώρα, για επίσημη επίσκεψη του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα- ως πρώτη προεδρική επίσκεψη από τη δεκαετία του 1950- η απόσταση είναι μεγάλη, τεράστια. Ο πρόεδρος Ερντογάν έχει αναδειχθεί στον πλέον αυταρχικό ηγέτη χώρας μέλους του ΝΑΤΟ.

Η Τουρκία βγαίνει βαθιά διχασμένη από το δημοψήφισμα.

Μας ανησυχεί η νέα κατάσταση και στο επίπεδο των σχέσεων Ευρώπης-Τουρκίας και Ελλάδας-Τουρκίας και στο επίπεδο του προσφυγικού με την συμφωνία Τουρκίας – Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να κρατήσει ανοικτές τις πόρτες σε μια δημοκρατική Τουρκία. Για να μπορέσει, σε μια βαθιά διχασμένη Τουρκία, αυτός ο κόσμος, οι δημοκράτες Τούρκοι, που είναι πολλοί όπως φάνηκε και στο δημοψήφισμα, να μπορούν να βλέπουν μία εναλλακτική ευρωπαϊκή λύση για την χώρα τους μακριά από αυτό το οποίο συμβαίνει σήμερα στην Τουρκία.

Η Τουρκία περνάει μια περίοδο έντονων αντιπαραθέσεων με πολλά κράτη και οντότητες: αν αρχίσουμε από τις τεταμένες σχέσεις της με την Ολλανδία, εξαιτίας της απαγόρευσης από τους Ολλανδούς της ομιλίας του τούρκου υπουργού των Εξωτερικών σε δημόσιο χώρο, και την απαγόρευση εισόδου της τουρκάλας υπουργού στην Ολλανδία,

Ενα από τα θέματα που έχει τελευταία θέσει η Αγκυρα στη διαπραγμάτευση για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος είναι η επέκταση των λεγόμενων «τεσσάρων ελευθεριών» που ισχύουν για τις χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) και μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου μετά τη διευθέτηση του προβλήματος. Να διευκρινίσουμε κατά πρώτον ότι όταν μιλάμε για τέσσερις ελευθερίες στην ΕΕ, αναφερόμαστε στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και προσώπων που συνιστούν το θεμελιώδες περιεχόμενο της ενιαίας εσωτερικής αγοράς (και που εκ των πραγμάτων επεκτείνεται και στο δικαίωμα εγκατάστασης).

Η διαχείριση των σχέσεών μας με την Τουρκία απαιτεί πάντοτε νηφαλιότητα, ψυχραιμία, αυτοσυγκράτηση παράλληλα με την αποφασιστικότητα των επιλογών μας. Αυτή την περίοδο όμως, που σημειώνεται νέα ένταση στις σχέσεις, οι αρετές αυτές θα πρέπει να ασκηθούν στον ύψιστο βαθμό και για πολλούς λόγους. Αλλά να σημειώσουμε αρχικώς ότι η ένταση προκαλείται από την Τουρκία σε αντίδραση της απόφασης της ελληνικής Δικαιοσύνης να μην εκδώσει τους οκτώ, όπως απαιτούσε η Αγκυρα.

Η Ελλάδα, ως δημοκρατική και ευρωπαϊκή πολιτεία, δεν θέτει υπό διαπραγμάτευση ανθρώπινες ζωές, εθνικούς και διεθνείς κανόνες, αξίες και αρχές.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να αναλάβει άμεσα πρωτοβουλίες με πυξίδα το ευρωπαϊκό κεκτημένο ώστε να επανέλθει η κανονικότητα στην Τουρκία.

Η επόμενη μέρα πρέπει να βρει τη χώρα μας περήφανη, ευρωπαϊκή και αξιοπρεπή.