Τι άλλο εκτός από απληστία υπάρχει στον πληθωρισμό;

Ενα φάντασμα πλανιέται πάνω από τον πλανήτη. Το φάντασμα του πληθωρισμού της απληστίας ή greedflation. Ολες οι υγιείς δυνάμεις του κόσμου ενώθηκαν σε μια ιερή συμμαχία για να εξοντώσουν αυτό το φάντασμα. Ο Πάουελ και η Λαγκάρντ, η Γέλεν και ο Ντόναχιου, ο Στουρνάρας και ο Μητσοτάκης.

Ας σταματήσω εδώ την ιεροσυλία εις βάρος του Κομμουνιστικού Μανιφέστου. Η αλήθεια είναι, βεβαίως, ότι οι συγγραφείς του είχαν άφθονο χιούμορ κι είναι πολύ πιθανό να μην είχαν την παραμικρή αντίρρηση σε μια σατιρική παραλλαγή του για να τρολάρουν το «τρεντ» των ημερών. Το greedflation, τον επονομαζόμενο πληθωρισμό της απληστίας. Κι αυτό γιατί η πραγματική έκπληξη δεν είναι το γεγονός ότι ανακαλύφθηκε έστω και καθυστερημένα ο ενοχικός δεσμός εταιρικών κερδών και ανατιμήσεων, κερδοσκοπίας και πληθωρισμού, αλλά το ποιοι κάνουν την καθυστερημένη ανακάλυψη. Οι κεντρικοί τραπεζίτες, οι άνθρωποι που, αφοσιωμένοι εδώ και δεκαετίες στο μονεταριστικό δόγμα της νομισματικής Πίστεως, είχαν σχεδόν πείσει ακόμη και μας ότι για τον πληθωρισμό δεν φταίει η απληστία των επιχειρήσεων, αλλά η απληστία ημών, των κοινών θνητών, για υπερβολική κατανάλωση που ανεβάζει τις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών. Και οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις (κεντροδεξιές, ακροκεντρώες, κεντροαριστερές, σχεδόν αδιάφορο με τα δεδομένα των τελευταίων δεκαετιών), οι οποίες τοις κείνων (των κεντρικών τραπεζιτών) ρήμασι πειθόμενες, φρόντιζαν να καταστείλουν τις απαιτήσεις των μισθωτών για «υπερβολικές» αυξήσεις στις αμοιβές τους.

Οι Μαρξ και Ενγκελς, λοιπόν, υποθέτω ότι δεν θα είχαν καμιά αντίρρηση να χρησιμοποιηθεί σαρκαστικά το Μανιφέστο τους για να τρολάρουν τα αντι-μανιφέστα της διεθνούς πολιτικής ελίτ ενάντια στο greedflation και την απληστία των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Αν πάρουμε τοις μετρητοίς τα πύρινα κηρύγματά τους, το επόμενο επεισόδιο του σίριαλ ίσως επιφυλάσσει όχι απλώς συστάσεις να μαζέψουν όσο μπορούν τα περιθώρια κέρδους τους, αλλά αποφάσεις για δραστική αύξηση της φορολογίας των κερδών, διατιμήσεις και πλαφόν στις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών τους, ακόμη και δήμευση των εταιρικών κερδών ή την κανονική κρατικοποίηση των επιχειρήσεων.

Αλλά, επειδή τίποτα από αυτά δεν πρόκειται να συμβεί και είτε οι κεντρικές τράπεζες είτε οι κυβερνήσεις θα περιοριστούν σε εκκλήσεις αυτοσυγκράτησης προς τις ηγεσίες των επιχειρήσεων, άντε και σε μερικές «συμφωνίες κυρίων» για προσφορές και εκπτώσεις, όπως καλή ώρα έγινε με το καλάθι του νοικοκυριού ή με τα πακέτα «γενναιοδωρίας» των ακτοπλοϊκών εταιρειών, ας ασχοληθούμε λίγο με αυτή καθεαυτή την ηλιθιότητα περί πληθωρισμού της απληστίας, που πιπίλισε ως καραμέλα ακόμη και ο Μητσοτάκης.

Αλήθεια, υπάρχει οτιδήποτε άλλο εκτός από απληστία στον πληθωρισμό; Πώς ακριβώς προκαλούνται οι ανατιμήσεις, πώς διαμορφώνονται οι τελικές τιμές των αγαθών; Υπάρχει τιμή χωρίς κέρδος; Και υπάρχει κέρδος χωρίς έναν μικρό, μεσαίο ή μεγάλο βαθμό απληστίας; Τι ακριβώς μας λένε οι επιχειρήσεις όταν με περηφάνια ανακοινώνουν τα τριμηνιαία, εξαμηνιαία ή ετήσια αποτελέσματά τους; Τι ακριβώς επιβραβεύουν οι αγορές μετοχών, τα χρηματιστήρια, όταν απογειώνουν τη μετοχή μιας επιχείρησης της οποίας εκτοξεύονται τα κέρδη και τα έσοδά της, εκτός από την απληστία των ιδιοκτητών της;

Ας δούμε ένα αρκετά πρόσφατο παράδειγμα. Οταν μετά τα λοκντάουν της πανδημίας επανεκκίνησε πλήρως η οικονομική δραστηριότητα και άρχισε να λειτουργεί στο φουλ η εφοδιαστική αλυσίδα, ξαφνικά συνέβη το μεγάλο φρακάρισμα στις διεθνείς εμπορευματικές μεταφορές. Εκατομμύρια τόνοι εμπορευμάτων περίμεναν στα λιμάνια της Ανατολής και της Δύσης για να φορτωθούν στα καράβια, εκατοντάδες χιλιάδες κοντέινερ σωρεύονταν για μέρες και εβδομάδες στους σταθμούς μεταφόρτωσης, προκαλώντας ταυτόχρονα τρομακτική έλλειψη εμπορευματοκιβωτίων. Μέσα σε λίγες εβδομάδες οι ναύλοι μεταφοράς στα δεξαμενόπλοια ή στα φορτηγά πλοία έφτασαν ακόμη και στον δεκαπλασιασμό τους, ενώ ακόμη και οι τιμές ενοικίασης ή αγοράς των κοντέινερ πενταπλασιάστηκαν. Σχεδόν τίποτα δεν είχε αλλάξει δραματικά στα κόστη μεταφοράς, με εξαίρεση μια άνοδο του πετρελαίου, και πολύ περισσότερο στα κόστη παραγωγής των κοντέινερ. Αλλαξε όμως η διάθεση των εφοπλιστών, που αποφάσισαν να πατήσουν στον κάλο την παγκόσμια ζήτηση για αγαθά. Κι επειδή κοντά στον βασιλικό ποτίζεται κι η γλάστρα, έσπευσαν και οι κοντεϊνεράδες να ζητάνε τη μάνα τους και τον πατέρα τους για τα 30 έως 90 κυβικά μέτρα ζήτησης εγκλωβισμένα στα χαλύβδινα κουτιά που διανύουν χιλιάδες μίλια θάλασσας και αντίστοιχα χιλιόμετρα στεριάς. Ο πληθωρισμός των ναύλων και των κοντέινερ στα μέσα του 2021, που ήταν και αρχή της πληθωριστικής έκρηξης, δεν είχε καμιά άλλη αιτία εκτός από την απληστία των θαλάσσιων και χερσαίων μεταφορέων της πείνας και της επιθυμίας μας.

Το σκηνικό αυτό, άλλωστε, επαναλήφθηκε από τότε σε όλο το ντόμινο εκρηκτικών ανατιμήσεων σε όλο το φάσμα της παγκόσμιας παραγωγής και διανομής αγαθών. Στις τεράστιες αυξήσεις στις πρώτες ύλες που οι τιμές τους διαμορφώνονται χρηματιστηριακά, από το στάρι και το καλαμπόκι μέχρι τα σπάνια μέταλλα που είναι απαραίτητα για τα μικροτσίπ, τις πράσινες τεχνολογίες και τις έξυπνες συσκευές, δεν αποτυπώνεται τίποτε άλλο από την απληστία των κερδοσκοπικών κεφαλαίων που παίζουν αγοράζοντας και πουλώντας συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης αυτών των αγαθών, κατά κανόνα χωρίς να έχουν την παραμικρή σχέση με την παραγωγή και εξόρυξή τους. Κι έπειτα, στη μακρά πορεία του σταριού από την Ουκρανία ή τον Καναδά μέχρι την Ελλάδα, τους αλευρόμυλους, τη βιομηχανία ψωμιού ή ζυμαρικών, τον φούρνο της γειτονιάς ή το ράφι του σουπερμάρκετ ως τελικό προϊόν, προστίθενται πάμπολλες μικρές ή μεγαλύτερες δόσεις απληστίας από όλους τους κρίκους της αλυσίδας, έστω κι αν τίποτε δεν έχει αλλάξει δραματικά στους όρους παραγωγής ή στις ισορροπίες προσφοράς και ζήτησης. Σύμφωνα μάλιστα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ενώ έχουμε μειώσει κατά 20% την κατανάλωση ψωμιού, η τιμή του έχει αυξηθεί πάνω από 20%. Αυτό δεν το λες και λειτουργία του θεμελιώδους κανόνα της αγοράς, σωστά; Πράγμα που σημαίνει πως με κάθε μπουκιά ψωμιού καταναλώνουμε και μια σεβαστή δόση απληστίας όλων όσοι έχουν προσθέσει μπόλικο αέρα (μαγιά ή προζύμι, αδιάφορο) στο πραγματικό κόστος παραγωγής του.