Το "τραίνο" θα σφυρίξει τρείς φορές...

Οι στάσεις του δρομολογίου ήταν γνωστές - στα τέλη Σεπτεμβρίου επρόκειτο να περάσει από την Ευρωβουλή η έκθεση Έρλινκγς που αναφέρεται στην ευρω-τουρκική πορεία, ενώ με το ίδιο θέμα πρόκειται να εκδοθεί στις 8 Νοεμβρίου η έκθεση αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στις 15-16 Δεκεμβρίου πρόκειται να αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για το μέλλον της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας. Η εκκίνηση του δρομολογίου έγινε, το τραίνο ξεκίνησε και μένει να αποδειχθεί αν - μετά από τον τελευταίο σταθμό του Δεκεμβρίου - το ταξείδι θα συνεχιστεί ή θα κατέβει η μπάρα στις σιδηροτροχιές.

Στην Ευρωβουλή, η έκθεση του Ολλανδού Χριστιανοδημοκράτη ευρωβουλευτή Κάμιελ Έρλινγκς πέρασε την περασμένη βδομάδα από τη δοκιμασία 80 τροπολογιών και τελικά υπερψηφίστηκε με άνετη πλειοψηφία. Την ενέκριναν όλοι οι Έλληνες και Κύπριοι ευρωβουλευτές - περίπου, του ΑΚΕΛ συμπεριλαμβανομένου, του ΚΚΕ εξαιρουμένου. Με το Ψήφισμά της η Ευρωβουλή προβλέπει το ενδεχόμενο διακοπής των ενταξιακών διαπραγματεύσεων αν δεν εφαρμοσθεί από την Άγκυρα το Πρωτόκολλο της Τελωνειακής Ένωσης και διατυπώνει την εκτίμηση ότι ενδέχεται η ευρωτουρκική πορεία "να μην οδηγήσει αυτόματα στην ένταξη", μολονότι "στόχος" της διαδικασίας παραμένει η ένταξη. Η Ευρωβουλή σε μία "αυστηρή αλλά δίκαιη" αποτίμηση της τουρκικής υποψηφιότητας υπογραμμίζει τα ελλείμματα, τις καθυστερήσεις και τις "ανεπαρκείς" προόδους της υποψήφιας χώρας στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων, προτρέπει την Τουρκία να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κύπρο και να αναπτύξει σχέσεις καλής γειτονίας με την Αρμενία, ενώ επαναλαμβάνει ότι το καταληκτικό σημείο της ευρωτουρκικής πορείας δεν μπορεί να είναι πρωθύστερο της διαπραγμάτευσης για το δημοσιονομικό πλαίσιο της Ε.Ε., το 2014.

Στη διάρκεια της εσωτερικής διαπραγμάτευσης των Κοινοβουλευτικών Ομάδων, από πολλές πλευρές - από τη Σοσιαλιστική Ομάδα, τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους - επισημάνθηκε ότι η πρόταση του εισηγητή να τεθεί ως όρος της ένταξης η τουρκική αναγνώριση της Αρμενικής γενοκτονίας, δεν είχε ισχυρή νομική βάση (δεν περιλαμβανόταν δηλαδή στα κριτήρια της Κοπεγχάγης) και αντιστρόφως μπορεί να προκαλέσει πολιτικές παρενέργειες. "Το θέμα δεν έχει αναλυθεί ιστορικά στην Τουρκία, δεν έχει ωριμάσει στην τουρκική συνείδηση και μπορεί να εκληφθεί ως ενίσχυση του ισλαμοφοβισμού" ήταν το βασικό επιχείρημα όσων υποστήριξαν την απόσυρση της αναφοράς. Στον αντίποδα αυτής της λογικής βρέθηκαν ορισμένοι ευρωβουλευτές, που ανέφεραν ως παράδειγμα τη Γερμανία - η Γερμανίδα Χριστιανοδημοκράτης ευρωβουλευτής Ρενάτε Σόμμερ έθεσε μια υπόθεση εργασίας: "τι αντιδράσεις θα προκαλούσε η Γερμανία, αν μιλούσε σήμερα για το "λεγόμενο Ολοκαύτωμα" διερωτήθη.

Τελικά, με την έμμεση σύμπραξη του εισηγητή, η επίμαχη αναφορά αποσύρθηκε - επισημαίνεται όμως στο Ψήφισμα ότι "κάθε υποψήφια χώρα οφείλει να αναγνωρίσει το ιστορικό παρελθόν της", ενώ γίνεται αναφορά ενδεικτικά στη γενοκτονία των Αρμενίων και των Ποντίων.

Ταξείδι σε θολό τοπίο

Η θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διερμήνευσε με ακρίβεια το δημόσιο αίσθημα της ευρωπαϊκής κοινωνίας για τις ευρω-τουρκικές σχέσεις. Για τον λόγο αυτό, η Άγκυρα αντέδρασε συγκρατημένα αναδεικνύοντας την απάλειψη της επίμαχης αναφοράς κι εκφράζοντας την ευχή "τα επόμενα χρόνια" οι αντίστοιχες εκθέσεις "να γραφούν με λογική και αντικειμενική αντίληψη". Αντίθετα οργισμένα, είχε αντιδράσει ο πρωθυπουργός Τ. Ερντογκάν στις πρόσφατες δηλώσεις Μπαρόζο, καθώς ο πρόεδρος της Επιτροπής πρότεινε να "παγώσει" η διεύρυνση ωσότου επιλυθούν οι θεσμικές εκκρεμότητες της Ε.Ε., ενώ ταυτόχρονα "ευχήθηκε" την ένταξη της Κροατίας "το συντομότερο δυνατό"... "Δεν μπορείτε να αλλάζετε τους κανόνες του παιχνιδιού όταν έχει αρχίσει το ματς" είπε ο Τούρκος πρωθυπουργός, ενώ τουρκικές διπλωματικές πηγές σημείωναν ότι αν ισχύσει η πρόταση Μπαρόζο τότε και η Άγκυρα θα πρέπει "να επαναξιολογήσει την κατάσταση".

Εν αναμονή εξάλλου της έκθεσης της Επιτροπής, ο αρμόδιος επίτροπος Όλι Ρεν μεταβαίνει την ερχόμενη βδομάδα στην Άγκυρα έχοντας ήδη δημοσίως διαμηνύσει πως "η άρνηση της Τουρκίας να ανοίξει αεροδρόμια και λιμάνια σε κυπριακά σκάφη, εξακολουθεί να αποτελεί ένα σημαντικό εμπόδιο στην ενταξιακή της διαδικασία". Αναμφίβολο είναι, πως καθώς εισερχόμαστε στη διακεκαυμένη ζώνη, οι τόνοι της διαπραγμάτευσης ανεβαίνουν - όπως προκύπτει εξάλλου από τις δηλώσεις Μπαρόζο, Ρεν, Ερντογάν. Στην πραγματικότητα, οι πάντες θα επιθυμούσαν το "τραίνο" να εξακολουθήσει την πορεία του με σβηστές τις μηχανές. Ποιος όμως θα δώσει την εντολή στον οδηγό να τις σβήσει και για ποιο λόγο, είναι το διακύβευμα. Και η κατάσταση περιπλέκεται, ακριβώς επειδή οι διαπραγματευτικές σκοπιμότητες δημιουργούν μια συσσώρευση πιέσεων, που μπορεί - πράγματι - να οδηγήσει σε εκτροχιασμό.