Η ηθική διάσταση του εμβολιασμού

Η πανδημική κρίση στην υγεία και την οικονομία δεν πρόκειται να περατωθεί παρά μόνον όταν ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού εμβολιασθεί ώστε να επιτευχθεί η ανοσία στην κοινότητα. Η επίτευξη του εγχειρήματος αυτού συνδέεται αφενός με τη συστηματική ιχνηλάτηση των κρουσμάτων και αφετέρου με την εφαρμογή της καραντίνας και τη χρήση μάσκας όπου αυτά απαιτούνται. Υπό το πρίσμα αυτό, το «κράτος προστασίας» οφείλει να προάγει τις κατάλληλες πολιτικές δημόσιας υγείας και εμβολιασμού ώστε να επιτευχθεί η παραγωγή του δημόσιου αγαθού της ανοσίας στην κοινότητα από το οποίο μπορεί να επωφεληθεί το σύνολο του πληθυσμού.

Στο πλαίσιο αυτό, παρατηρείται ότι σε μερικούς πολίτες εμφανίζεται το κίνητρο να έχουν το όφελος της προστασίας έναντι της Covid-19 χωρίς να επωμίζονται το κόστος του εμβολιασμού, πράγμα που συγκροτεί το περίφημο ηθικό και νομικό πρόβλημα του λαθρεπιβάτη. Τα φαινόμενα αυτά επισυμβαίνουν συχνά στη γενική φορολογία με τη φοροδιαφυγή καθώς και στις αστικές συγκοινωνίες με όσους δεν καταβάλλουν τα κόμιστρα. Πρόκειται για μια κατάσταση που εγείρει ποικίλες ενστάσεις ηθικού και κοινωνικού χαρακτήρα.

Ο εμβολιασμός αποτελεί συνδυαστικά μια ατομική ηθική ευθύνη για την αποτροπή των βλαπτικών επιδράσεων της Covid-19, την εκδήλωση της οφειλόμενης κοινωνικής αλληλεγγύης και τη θετική συμβολή στην παραγωγή του σημαντικού δημόσιου αγαθού της ανοσίας.

Παράλληλα, συνιστά για την κεντρική διοίκηση υποχρέωση για την προστασία της υγείας του πληθυσμού και επίτευξης με βάση την αρχή της «ελάχιστης περιοριστικής εκδοχής», δηλαδή την εφαρμογή του εμβολιασμού με τον μικρότερο περιορισμό των κοινωνικών δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών των πολιτών.

Η επίκληση της ατομικής ευθύνης ή της αυτονομίας είναι τα συνήθη επιχειρήματα για την ερμηνεία των δυσκολιών επίτευξης των αναγκαίων επιδόσεων στα προγράμματα εμβολιασμού. Ως εκ τούτου, η εφαρμογή περιοριστικών μέτρων καθίσταται ενίοτε επείγουσα και συνιστά πράξη ευθύνης για την προστασία της υγείας και ενδυνάμωσης της ηθικής διάστασης της αλληλεγγύης και συνεισφοράς στην εγκατάστασης ανοσίας.

Εξάλλου περιοριστικές και καταναγκαστικές παρεμβάσεις (υποχρεωτικός εμβολιασμός παιδιών, ζώνη ασφάλειας και προστατευτική «κάσκα» κατά την οδήγηση, απαγόρευση καπνίσματος σε κλειστούς χώρους και άλλα) έχουν δώσει διαχρονικά θετικά αποτελέσματα.

Τα μέτρα παρότρυνσης που τροποποιούν τη συμπεριφορά όπως η ατομική πρόσκληση στους μη εμβολιασθέντες, η ατομική υπενθύμιση, η δυσκολία άρνησης σε συνδυασμό με την κινητοποίηση των τοπικών ηγεσιών και των επαγγελματιών δημόσιας υγείας και μια τεκμηριωμένη επικοινωνιακή πολιτική μπορεί να αμβλύνουν την πίεση για τη λήψη μέτρων υποχρεωτικότητας και του καταναγκασμού που είναι αναγκαία και δίκαια όταν απειλείται το δημόσιο αγαθό της ανοσίας στην κοινότητα.

Η αντιμετώπιση της πανδημίας συνιστά μια υπόθεση ατομικής και συλλογικής ευθύνης με ύψιστο ηθικό φορτίο. Οι αρνητές αυτής της επιταγής δεν έχουν την ηθική και κοινωνική νομιμοποίηση για τη υπονόμευση αυτής της προσπάθειας.