Μια επένδυση για τα παιδιά

Οι επιπτώσεις της πανδημίας στην εκπαίδευση ήταν σχεδόν παραλυτικές. Για τη συντριπτική πλειονότητα των οικογενειών στην Αμερική και την Ευρώπη, η διαδικτυακή διδασκαλία ήταν κάτι μεταξύ απογοήτευσης και καταστροφής. Δεδομένα από όλο τον κόσμο υποδηλώνουν ότι, κατά μέσο όρο, τα παιδιά έχουν μάθει πολύ λιγότερα από ότι συνήθως. Μέχρι τον Μάρτιο του 2021, οι μαθητές των δημοτικών σχολείων στην Αγγλία είχαν μείνει σχεδόν τρεις μήνες πίσω στις γνώσεις. Το περασμένο καλοκαίρι, μαθησιακά τεστ σε παιδιά στο Βέλγιο τεκμηρίωσαν αντίστοιχου μεγέθους ελλείψεις. Μια μελέτη μαθητών στην Ολλανδία διαπίστωσε ότι κατά τη διάρκεια μιας περιόδου εξ αποστάσεως μάθησης οκτώ εβδομάδων το πρώτο εξάμηνο του 2020, ο μέσος μαθητής δεν έμαθε τίποτα νέο. Στα παιδιά που ήδη μειονεκτούσαν, οι επιπτώσεις ήταν σφοδρότερες. Η ολλανδική μελέτη διαπίστωσε ότι η απώλεια μάθησης ήταν πάνω από 50% μεγαλύτερη στα παιδιά με γονείς χαμηλότερου εκπαιδευτικού επιπέδου. Οι βαθμολογίες των μαύρων μαθητών στις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 50% περισσότερο από αυτές των λευκών μαθητών. Δεν είναι νέο ότι για τους μαθητές από τα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα, τα οικονομικά και κοινωνικά «μειονεκτήματα» έξω από τις πύλες των σχολείων επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την ικανότητα ενός παιδιού να επωφεληθεί από αυτό που συμβαίνει εντός του σχολείου. Δεν έχουμε ιδιαίτερους λόγους να αμφισβητήσουμε την υπόθεση ότι οι επιπτώσεις είναι αντίστοιχες και στη χώρα μας, αν συνυπολογίσουμε μάλιστα και τις παλαιόθεν ελλείψεις, υστερήσεις και αδυναμίες του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Οι προσπάθειες για να βοηθήσουμε τα παιδιά να ανακτήσουν την χαμένη μάθηση αποτελούν μια μεγάλη ευκαιρία να τεθούν τα θεμέλια για ένα καλύτερο και δικαιότερο εκπαιδευτικό σύστημα. Ειδικοί από πολλές χώρες πιστεύουν ότι η συμπληρωματική ή ενισχυτική διδασκαλία σε μικρές ομάδες μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τους μαθητές που υστερούν. Μια πρόσφατη μελέτη στη Βρετανία διαπίστωσε ότι 12 ώρες προσωπικής διδασκαλίας θα μπορούσαν να προωθήσουν τις μαθηματικές δεξιότητες ενός παιδιού όσο τρεις μήνες συμβατικής εκπαίδευσης. Η πρόταση είναι ευνόητη: «Ενισχυτικά Μαθήματα» από δασκάλους και καθηγητές σε μικρές ομάδες μαθητών δημοτικού και γυμνασίου που υστερούν. Συνδυασμένα με συμβουλευτική και καθοδήγηση (tutoring, coaching κλπ.) σχετικά με τις απαιτήσεις μελέτης του σχολείου. Το μοντέλο εφαρμογής είναι σχετικά απλό και τα «ιδιαίτερα» αυτά μαθήματα θα μπορούσαν να γίνονται (και) διαδικτυακά σε μικρές ομάδες είτε και σε διαθέσιμες αίθουσες πχ. των δήμων ή άλλων φορέων με τον κατάλληλο εξοπλισμό. Παρένθεση: Από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» ύψους 2,5 δισ. για έργα στους ΟΤΑ, θα μπορούσε ένα πολύ μικρό μέρος να διατεθεί για τη δημιουργία μόνιμων και κατάλληλα εξοπλισμένων «δομών» για τα ενισχυτικά μαθήματα, αλλά και τις ψηφιακές δεξιότητες, την περιβαλλοντική βιωσιμότητα κλπ. Το πρόγραμμα «Ενισχυτικά Μαθήματα» θα μπορούσε κάλλιστα να υλοποιηθεί στην αρχή πιλοτικά μέσω χρηματοδότησης από μια διαθέσιμη πίστωση του ΕΣΠΑ και να επεκταθεί, αφού προσαρμοστεί κατάλληλα, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Διαθέτουμε όλα τα απαιτούμενα: Αποφοίτους με τα κατάλληλα προσόντα (γιατί όχι και φοιτητές), ειδικούς στη συμβουλευτική και πανεπιστημιακά τμήματα παιδαγωγικής και ψυχολογίας να σχεδιάσουν τα προγράμματα και να επιμορφώσουν τους «δασκάλους ενίσχυσης», ο συντονισμός με τα σχολεία και τους ΟΤΑ είναι - ή μπορεί να γίνει - ένα σχετικά απλό θέμα με τη χρήση μιας απλής ψηφιακής πλατφόρμας, η οργάνωση και η διαχείριση παραπέμπει σε ένα πρόγραμμα (ουσιαστικής) κοινωφελούς εργασίας του ΟΑΕΔ. Τα οφέλη θα είναι μεγαλύτερα, αν τα προγράμματα αυτά αποκτήσουν σταδιακά μόνιμο χαρακτήρα. Και αν θέλαμε η παρέμβασή μας να γίνει ακόμα πιο ουσιαστική, θα λαμβάναμε σοβαρά υπόψη μας το γεγονός ότι καμία επιπλέον βοήθεια δεν θα ωφελήσει ιδιαίτερα τα παιδιά, εάν τα προβλήματα εκτός σχολείου υπονομεύουν και θέτουν μεγάλα εμπόδια στην προσπάθειά τους. Για το λόγο αυτό, θα δημιουργούσαμε υποστηρικτικά δίκτυα από εκπαιδευμένους συμβούλους που σε συνεργασία με τα σχολεία και τους «δασκάλους ενίσχυσης», θα δημιουργούσαν εξατομικευμένα σχέδια υποστήριξης για κάθε μαθητή που έχει ανάγκη συνολικότερης ενίσχυσης, πέρα δηλαδή από τις εκπαιδευτικές δυσκολίες, αντιμετωπίζοντας συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα υγείας, ενθαρρύνοντας και συμβουλεύοντας τους γονείς κλπ. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, 1 στα 3 παιδιά (33,3%) στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, με τη χώρα μας να κατατάσσεται τρίτη στην παιδική φτώχεια πίσω από τις Ρουμανία και την Βουλγαρία. Δεν είναι μόνο η ανεπάρκεια των οικογενειακών επιδομάτων, η όποια οικονομική στήριξη των οικογενειών αυτών είναι απαραίτητη αλλά δεν αρκεί. Η επένδυση σε εκπαιδευτικές και κοινωνικές υποστηρικτικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας μπορεί να αποφέρει οφέλη σε όλη τη διάρκεια της ζωής των παιδιών. Είναι βέβαιο ότι πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για να αποκαταστήσουμε τη ζημιά που προκλήθηκε από το κλείσιμο του σχολείου κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Θα ήταν ακόμα καλύτερα αν εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία να πάμε δυο ουσιαστικά βήματα μπροστά