Αναγκαία συνθήκη ή επικοινωνιακό πυροτέχνημα;

Δυστυχώς, η κυβέρνηση επιλέγει για μια ακόμη φορά το μοντέλο της επικοινωνίας αντί του ουσιαστικού σχεδιασμού για την επόμενη μέρα

Μετά τις πυρκαγιές του καλοκαιριού, θα περίμενε κανείς ότι η κυβέρνηση θα διδασκόταν από τα λάθη της, που οδήγησαν σε μια τεράστια οικολογική καταστροφή. Έστω και με καθυστέρηση δύο ετών, έστω και μετά από αυτό το βαρύ περιβαλλοντικό και οικονομικό τίμημα της απραξίας της, θα προχωρούσε σε έναν σοβαρό σχεδιασμό για την επόμενη μέρα της Πολιτικής Προστασίας στη χώρα μας.

Άλλωστε τα θεσμικά εργαλεία ήταν στη διάθεσή της ήδη από το 2019. Η επιτροπή που είχε συσταθεί με διακομματική συναίνεση υπό τον καθηγητή Goldammer είχε καταλήξει σε ένα εκτενές πόρισμα με συγκεκριμένες προτάσεις για την αναδιοργάνωση του πλαισίου Πολιτικής Προστασίας στη χώρα. Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία αξιοποιώντας τις προτάσεις τού πορίσματος κατέθεσε ολοκληρωμένη πρόταση νόμου για τη σύσταση Εθνικής Αρχής Πολιτικής Προστασίας.

Τελικά, το μόνο που έκανε η κυβέρνηση ήταν να προχωρήσει στην ίδρυση αυτοτελούς υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η δημιουργία ενός υπουργείου εμπεριέχει ισχυρό συμβολισμό αποτυπώνοντας τη βούληση μιας κυβέρνησης να ρίξει ιδιαίτερο βάρος σε έναν συγκεκριμένο τομέα πολιτικής. Όμως, η Πολιτική Προστασία αποτελεί μια κατεξοχήν οριζόντια πολιτική, η οποία αφορά στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Προϋποθέτει δε τη συνεργασία ενός μεγάλου πλήθους φορέων της κεντρικής διοίκησης, των σωμάτων ασφαλείας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και της κοινωνίας των πολιτών. Απαιτεί ισορροπία μεταξύ άρτιας διοικητικής οργάνωσης, επαρκούς διεπιστημονικής τεκμηρίωσης και επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας.

Σύσταση οριζόντιας Αρχής Πολιτικής Προστασίας

Όχι, το αυτοτελές υπουργείο, έτσι όπως επιχειρείται τουλάχιστον, δεν αποτελεί λύση. Ιδίως στη χώρα μας, με τη μακρόχρονη παράδοση των καθετοποιημένων πολιτικών, της αυτονόμησης και της λειτουργίας τύπου «σιλό» των επιμέρους φορέων της Διοίκησης, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για το νεοσυσταθέν υπουργείο να επιτελέσει αποτελεσματικά το έργο του, ιδίως στο ζήτημα του συντονισμού του πλήθους των εμπλεκόμενων φορέων.

Αντιθέτως, η σύσταση μιας ισχυρής οριζόντιας Αρχής Πολιτικής Προστασίας και Ανθεκτικότητας, που θα λειτουργεί επιτελικά και συντονιστικά σε σχέση με τους άλλους αρμόδιους φορείς, σύμφωνα με τις προτάσεις της Επιτροπής Goldamer, αποτελεί ρεαλιστική και βιώσιμη λύση. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί, βέβαια, η διακομματική στήριξη της Αρχής, η αξιοκρατική στελέχωσή της και η θωράκισή της με τα απαραίτητα θεσμικά και επιχειρησιακά εργαλεία, σύμφωνα με την πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία.

Τι έκανε η κυβέρνηση;

Αλλά ακόμη και αν υποτεθεί το αντίθετο, ο τρόπος σύστασης του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγήν. Τι έκανε η κυβέρνηση; Με βάση τις διατάξεις του ΠΔ 70/ 2021 (ΦΕΚ 161/ Α/ 9-9-2021, μετέφερε το σύνολο των αρμοδιοτήτων της Πολιτικής Προστασίας και κάποιες μεμονωμένες αρμοδιότητες δύο τμημάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) στο νέο υπουργείο. Ουσιαστικά, μιλάμε μόνο για τη μετατροπή του υφυπουργείου Πολιτικής Προστασίας σε αυτοτελές υπουργείο, με την προσθήκη κάποιων αποσπασματικών διατάξεων περί κλιματικής αλλαγής. Το πλέον αντιφατικό είναι ότι οι υπάλληλοι του ΥΠΕΝ που ασκούν τις συγκεκριμένες αρμοδιότητες θα μείνουν στη θέση τους τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2022, ανήκοντας ταυτόχρονα και στα δυο υπουργεία...

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος διοικητικός ή πολιτικός επιστήμονας για να αντιληφθεί ότι αυτό δεν συνιστά μεταρρύθμιση, αλλά πολιτικό και διοικητικό παράδοξο. Οι πάντες καταλαβαίνουν ότι καμία αλλαγή δεν μπορεί να αποδώσει καρπούς αν δεν υπάρξει ένα συνολικό σχέδιο που να αφορά στις αρμοδιότητες, στις διαδικασίες, στις υποδομές και στο προσωπικό της νέας δομής, με ιδιαίτερη πρόνοια για το κρίσιμο μεταβατικό στάδιο. Εκτός και αν το ζητούμενο τελικά είναι να δημιουργηθούν κάποιες επιπλέον θέσεις υπουργών, υφυπουργών και, φυσικά, μετακλητών... Η λειτουργία του κρατικού μηχανισμού δεν βελτιώνεται με «μεταγραφές» ποδοσφαιρικού τύπου ούτε με επικοινωνιακές «κροτίδες» δημιουργίας νέων υπουργείων χωρίς ουσιαστική επεξεργασία. Προφανώς και τα πρόσωπα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση μιας πολιτικής. Όμως, ακόμη πιο καθοριστική είναι η δημιουργία ισχυρών και βιώσιμων θεσμών.

Η κλιματική κρίση είναι παρούσα

Δυστυχώς, η κυβέρνηση επιλέγει για μια ακόμη φορά το μοντέλο της επικοινωνίας αντί του ουσιαστικού σχεδιασμού για την επόμενη μέρα. Μόνο που η κλιματική κρίση είναι παρούσα και μας δείχνει τα δόντια της εδώ και καιρό. Αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για την επόμενη προοδευτική διακυβέρνηση της χώρας η δημιουργία μιας πραγματικά σύγχρονης και επαγγελματικής Αρχής για την Πολιτική Προστασία. Με λειτουργική δομή και οργανόγραμμα, με ξεκάθαρους ρόλους και αρμοδιότητες, με διαρκή συνεργασία με τους επιστημονικούς φορείς της χώρας, με σύγχρονες υποδομές και τεχνολογίες, με αξιοκρατικά επιλεγμένο και επαρκώς καταρτισμένο προσωπικό. Το ζήτημα είναι πρωταρχικής σημασίας για το περιβάλλον, τις υποδομές, την οικονομία και τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης.

Το ζήτημα είναι πρωταρχικής σημασίας για το μέλλον της χώρας.