Ελληνοτουρκικά: ο Μητσοτάκης, ο Σαμαράς και η αντιπολίτευση

Σωτήρης Βαλντέν, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2024-10-29

Σωτήρης Βαλντέν
Σωτήρης Βαλντέν

Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για αποκλιμάκωση και διάλογο με την Τουρκία είναι θετικές και επιβεβλημένες. Πρέπει να τις στηρίξουμε. Είναι καιρός να απαλλαγούμε από ανυπόστατα εθνικιστικά δόγματα. Αυτό δεν σημαίνει πως εμπιστευόμαστε τον Μητσοτάκη ότι θα τολμήσει να προχωρήσει σε λύσεις, ούτε βέβαια πως απαλλάσσεται από την εγκληματική ευθύνη για την πλήρη υποταγή στις ΗΠΑ σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή. Σημαίνει όμως ότι στηρίζουμε χωρίς αστερίσκους κινήσεις για ειρήνη με τη γείτονα και δεν παίζουμε με τον εθνικισμό.

Εδώ και ενάμιση χρόνο ζούμε μια εντυπωσιακή αποκλιμάκωση των εντάσεων με την Τουρκία. Επαναλήφθηκαν και πολλαπλασιάζονται επίσημες συναντήσεις και διαβουλεύσεις, αναπτύσσονται οι διμερείς σχέσεις, μαθαίνουμε πως σταμάτησαν ή μειώθηκαν κάθετα οι εκατέρωθεν προκλήσεις. Το κυριότερο, το εχθρικό κλίμα που καλλιεργούνταν επίσημα και μέσω των περισσότερων ΜΜΕ, έχει υποκατασταθεί από μια υπεύθυνη διαχείριση των όποιων «στραβοπατημάτων» σημειώνονται.

Κάθε εχέφρων πολίτης αισθάνεται ανακούφιση και επικροτεί τα «ήρεμα νερά» που μας απομακρύνουν από τον κίνδυνο πολέμου. Βέβαια, μέχρι στιγμής δεν έχουν θιγεί -εξ όσων τουλάχιστον γνωρίζουμε- τα ουσιαστικά ζητήματα που χωρίζουν τις δύο χώρες, όμως το νέο κλίμα αποτελεί προϋπόθεση για να πάμε προς την επίλυσή τους.

Αυτή ακριβώς η προοπτική είναι που ανησυχεί τους ανά την επικράτεια υπερπατριώτες, οι οποίοι επί δεκαετίες προσπαθούν με κάθε τρόπο να εμποδίσουν την ομαλοποίηση των σχέσεων. Οι αντιπολιτευόμενοι στη Ν.Δ. άδραξαν την ευκαιρία να επιτεθούν στον πρωθυπουργό με αιχμή τα λεγόμενα εθνικά. Κύριος εκπρόσωπός τους ο μοιραίος από το Μακεδονικό Αντώνης Σαμαράς, γνωστός και για το υπερήφανο «δεν συνομιλούμε με πειρατές».

Δυστυχώς με τον Σαμαρά (και τον Κώστα Καραμανλή που συμπλέει) συμπαρατάσσονται όχι μόνο οι ακροδεξιοί, αλλά επί της ουσίας και το ΠΑΣΟΚ, τα διάφορα τμήματα του υπό διάλυση ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ. Αυτοί μπορεί μεν επί της αρχής να τάσσονται οι περισσότεροι υπέρ του διαλόγου, αλλά επικρίνουν τον Μητσοτάκη για ενδοτισμό. Με διάφορα προσχήματα, καταδικάζουν κάθε πρωτοβουλία «ανοίγματος» προς την Τουρκία.

Με άλλα λόγια, ένα πλατύ, υποτίθεται «πατριωτικό», μέτωπο από την άκρα Δεξιά έως τη δογματική Αριστερά, ο καθένας με το σκεπτικό του, τάσσεται ενάντια στην εξομάλυνση με την Τουρκία. Στον προοδευτικό χώρο επικρατεί η αντίληψη της κάθετης, εφ’ όλης της ύλης αντιπολίτευσης, άσχετα από το ποια είναι τα συγκεκριμένα ζητήματα. Στη σύγκρουση Σαμαρά-Μητσοτάκη προτιμούν στην πράξη τον Σαμαρά.

Εννοείται πως ο Μητσοτάκης είναι κάθε άλλο παρά άμοιρος ευθυνών για την αντίσταση που συναντά. Θερίζει αυτά που έσπειρε. Ο ίδιος υπέθαλψε το «πατριωτικό» μέτωπο με τους φασίστες κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ο ίδιος ακόμη και πρόσφατα, το 2023, ανακίνησε προκλητικά θέμα μειονότητας στη Θράκη για να κερδίσει κάποιες ψήφους. Η πολιτική του πορεία χαρακτηρίζεται από έναν χωρίς αρχές και όρια οπορτουνισμό και δεν διστάζει να εργαλειοποιεί τα «εθνικά» θέματα. Ισως δε οι σημερινές του πρωτοβουλίες να μην είναι άσχετες και με ισχυρά υπερατλαντικά κελεύσματα στις συνθήκες των πολέμων στη γειτονιά μας.

Με τέτοιο προηγούμενο, μάλλον δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τον πρωθυπουργό πως θα εμμείνει στη γραμμή της λογικής. Ομως είναι, νομίζω, προφανές πως ενόσω κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση θα πρέπει να συναινούμε και, προπαντός, να μη συμπλέουμε με τους υπερπατριώτες. Και εφόσον δεν προχωρήσει, να τον επικρίνουμε γι’ αυτό, όχι για ενδοτικότητα.

Ο Μητσοτάκης, παγιδευμένος στο κλίμα που ο ίδιος καλλιέργησε, φαίνεται να διστάζει. Ανοιξε μεν επιτέλους -μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών- ένα μέτωπο ενάντια στους «πατριώτες της φακής», κυρίως όμως αμύνεται με κύριο επιχείρημα πως δεν αφίσταται ούτε σπιθαμή από την «εθνική γραμμή». Ομως η υποτιθέμενη εθνική γραμμή είναι στην πραγματικότητα περισσότερο εθνικιστική παρά εθνική. Ενσωματώνει τα μαξιμαλιστικά δόγματα και θέσεις που έχουν υιοθετήσει διαδοχικές κυβερνήσεις, με πρώτες αυτές του Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ αποσιωπά κινήσεις προς την αντίθετη κατεύθυνση, όπως του Κωνσταντίνου Καραμανλή ή του Σημίτη. Διάλογος (μη προσχηματικός) με προοπτική λύσεων, με τήρηση της τέτοιας «εθνικής γραμμής» είναι αδύνατος. Εξάλλου αυτή η δήθεν εθνική γραμμή ουδέποτε τηρήθηκε όποτε έγιναν θετικά βήματα. Αν ο πρωθυπουργός την τηρούσε, θα έπαιζε αναπόφευκτα στο γήπεδο των εθνικιστών.

Αν θέλουμε στ’ αλήθεια επίλυση των προβλημάτων μας με την Τουρκία, πρέπει να απαλλαγούμε από τα ταμπού της «εθνικής γραμμής» που επινοήθηκε ακριβώς για να μην υπάρξει λύση. Παραθέτω μερικά από αυτά:

● Ο κίνδυνος για τη χώρα μας προέρχεται από τον ενδοτισμό. Οχι, προέρχεται από τους υπερπατριώτες και την αδιαλλαξία τους. Ας θυμηθούμε το 1897, το 1922 και το 1974.

● Μία μόνο διαφορά έχουμε με την Τουρκία (υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ). Οχι, βέβαια. Εχουμε πολλές διαφορές, τόσες όσες εγείρει η κάθε πλευρά. Αλλο θέμα το πώς και πού τις συζητάμε. Το δόγμα της «μιας διαφοράς» υιοθετήθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου για να μην υπάρξει διάλογος. Τόσο πριν όσο και μετά, όποτε συζητούμε με τους γείτονες, θίγονται πολλά θέματα.

● Δεν συζητάμε εθνική κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα. Ας σοβαρευτούμε. Προφανώς συζητάμε κυριαρχικά δικαιώματα: η συζήτηση για τον καθορισμό ΑΟΖ τι άλλο είναι, αφού αφορά περιοχές που οι δύο χώρες διεκδικούν ως δικές τους. Μα ακόμη και την εθνική κυριαρχία συζητάμε, έστω έμμεσα, αφού η αιγιαλίτιδα ζώνη και ο εναέριος χώρος συνδέονται στενά με τον ορισμό της ΑΟΖ.

● «Κόκκινες γραμμές» είναι τα δυνητικά χωρικά μας ύδατα (12 μίλια). Οχι βέβαια. Κόκκινη γραμμή είναι τα σημερινά χωρικά μας ύδατα των 6 μιλίων. Είναι αδιανόητη -και αντίθετη προς το διεθνές δίκαιο- η χρήση στρατιωτικών μέσων για την υπεράσπιση περιοχών που διεκδικούν οι δύο χώρες ως ΑΟΖ, έξω από τα χωρικά τους ύδατα. Το είχε πει προ ετών ο Γεραπετρίτης, το δέχτηκαν πρόσφατα στην πράξη και οι Τούρκοι στην Κάσο. Ομως, οι κινητοποιήσεις των στόλων το 2020 και οι «επακουμβήσεις» επί Μητσοτάκη και επί Τσίπρα το αντίθετο έλεγαν.

● Δεν υπάρχει τουρκική, αλλά μόνο μουσουλμανική, μειονότητα στη Θράκη. Ο γυμνός βασιλιάς. Ολοι γνωρίζουμε πως υπάρχουν Τούρκοι στη Θράκη. Η εθνοτική ταυτότητα δεν ορίζεται από διμερείς συνθήκες, αλλά από αυτοπροσδιορισμό που προβλέπει το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο και αποφάσεις του Δικαστηρίου του Στρασβούργου. Η Συνθήκη της Λωζάννης φυσικά και δεν καταργείται με τη συμμόρφωσή μας προς το σύγχρονο διεθνές δίκαιο για τις μειονότητες. Ούτε η όποια ανάμειξη της Τουρκίας στα εσωτερικά μας εξαρτάται από το όνομα της μειονότητας.

● Το σημερινό αδιέξοδο στο Κυπριακό επιβάλλει να μην προχωρήσουμε στα ελληνοτουρκικά. Το ακριβώς αντίθετο. Μόνο η πρόοδος στα ελληνοτουρκικά μπορεί να συμβάλει πια στην άρση του αδιεξόδου στην Κύπρο. Δεν νοείται η Ελλάδα να καταστεί πάλι όμηρος του κυπριακού απορριπτισμού.

Συνοψίζω:

Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για αποκλιμάκωση και διάλογο με την Τουρκία είναι θετικές και επιβεβλημένες. Πρέπει να τις στηρίξουμε. Είναι καιρός να απαλλαγούμε από ανυπόστατα εθνικιστικά δόγματα. Αυτό δεν σημαίνει πως εμπιστευόμαστε τον Μητσοτάκη ότι θα τολμήσει να προχωρήσει σε λύσεις, ούτε βέβαια πως απαλλάσσεται από την εγκληματική ευθύνη για την πλήρη υποταγή στις ΗΠΑ σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή. Σημαίνει όμως ότι στηρίζουμε χωρίς αστερίσκους κινήσεις για ειρήνη με τη γείτονα και δεν παίζουμε με τον εθνικισμό.

Θέλω να ελπίζω πως η Νέα Αριστερά στο ερχόμενο συνέδριό της θα συγκεκριμενοποιήσει τον αντιεθνικιστικό της λόγο, σώζοντας την τιμή της πολύπαθης Αριστεράς της χώρας μας.

Θέματα επικαιρότητας: Ελληνοτουρκικά

Σωτήρης Βαλντέν

Όχι στο ”πατριωτικό Μέτωπο”

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-01

Κάθε μέρα που περνά, τα «ήρεμα νερά» στις ελληνοτουρκικές...

Περισσότερα
Χρήστος Ροζάκης

Ανατρέχοντας στο παρελθόν των ελληνοτουρκικών

Χρήστος Ροζάκης, 2024-11-23

Οι ομάδες του «πατριωτικού μετώπου» έχουν οργιάσει με μια...

Περισσότερα
Σωτήρης Βαλντέν

Ελληνοτουρκικά: ο Μητσοτάκης, ο Σαμαράς και η αντιπολίτευση

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-10-29

Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για αποκλιμάκωση και διάλογο...

Περισσότερα
Μαριλένα Κοππά

Κάποιες σκέψεις για τον ελληνοτουρκικό διάλογο

Μαριλένα Κοππά, 2024-10-26

Χρειάζεται αποφασιστικότητα, σχεδιασμός και εξαιρετικά...

Περισσότερα

Τα μίλια και η θάλασσα

Παύλος Τσίμας, 2024-10-19

Συμπληρώνονται, αυτές τις ημέρες, 51 χρόνια από τότε που...

Περισσότερα
Θόδωρος Τσίκας

Το καλό κλίμα είναι θετικό, αλλά χρειάζεται και επίλυση

Θόδωρος Τσίκας, 2024-05-13

Η συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη στην Άγκυρα πήγε θετικά,...

Περισσότερα

Ελληνικό παράδοξο

Γιώργος Καπόπουλος, 2024-03-03

Από την ένταξη της χώρας μας στο ΝΑΤΟ μαζί με την Τουρκία...

Περισσότερα
Χρήστος Ροζάκης

Προβλέποντας το 2024 στα Ελληνοτουρκικά.

Χρήστος Ροζάκης, 2023-12-23

Το έτος 2023 ήταν ένα πολύ καλό έτος για τα Ελληνοτουρκικά....

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Νίκος Μπίστης

Γιά ένα νέο Μέτωπο Λογικής στην εεξωτερική πολιτική

Νίκος Μπίστης, 2024-12-02

Πριν μια βδομάδα η Εποχή είχε φιλοξενήσει άρθρο μου για...

Σωτήρης Βαλντέν

Όχι στο ”πατριωτικό Μέτωπο”

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-01

Κάθε μέρα που περνά, τα «ήρεμα νερά» στις ελληνοτουρκικές...

Δημήτρης Λιάκος

Σκέψεις, με αφορμή το βιβλίο της Άνγκελα Μέρκελ

Δημήτρης Λιάκος, 2024-12-01

Η έκδοση των απομνημονευμάτων της Άνγκ. Μέρκελ και οι αναφορές...

Στέργιος Καλπάκης

Αφετηρία μιας νέας εποχής ανάκαμψης

Στέργιος Καλπάκης, 2024-11-26

Μετά από όσα συνέβησαν τη χρονιά που πέρασε απαιτούνται...

Χρήστος Ροζάκης

Ανατρέχοντας στο παρελθόν των ελληνοτουρκικών

Χρήστος Ροζάκης, 2024-11-23

Οι ομάδες του «πατριωτικού μετώπου» έχουν οργιάσει με μια...

Αντώνης Λιάκος

Μπορεί να επιβιώσει η Αριστερά;

Αντώνης Λιάκος, 2024-11-24

Δεδομένων του κατακερματισμού, της απώλειας επιρροής και...

Δημήτρης Χατζησωκράτης

Συνέδριο καμπής…

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2024-11-07

Αύριο το απόγευμα ξεκινάει τις εργασίες του το Έκτακτο...

Σωτήρης Βαλντέν

Ελληνοτουρκικά: ο Μητσοτάκης, ο Σαμαράς και η αντιπολίτευση

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-10-29

Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για αποκλιμάκωση και διάλογο...

Μαριλένα Κοππά

Κάποιες σκέψεις για τον ελληνοτουρκικό διάλογο

Μαριλένα Κοππά, 2024-10-26

Χρειάζεται αποφασιστικότητα, σχεδιασμός και εξαιρετικά...

Δειλά βήματα στο Κυπριακό

Κυριάκος Πιερίδης, 2024-10-20

Η «διευρυμένη συνάντηση» που προανήγγειλε ο Γκουτέρες...

Τα μίλια και η θάλασσα

Παύλος Τσίμας, 2024-10-19

Συμπληρώνονται, αυτές τις ημέρες, 51 χρόνια από τότε που...

Θόδωρος Τσίκας

Ελλάδ, Ισραήλ και κρίση στη Μέση Ανατολή

Θόδωρος Τσίκας, 2024-10-12

Στη χώρα μας ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται μεταξύ δύο...

×
×