Δεν μας μορφώνει αλλά μας εξοντώνει

Κίµων Χατζημπίρος, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2006-10-21

Η έκταση του αδιεξόδου στον χώρο της εκπαίδευσης δεν φαίνεται να έχει γίνει αντιληπτή από την κοινωνία, ειδικότερα από πολλούς γονείς, εκπαιδευτικούς, πολιτικούς, δημοσιογράφους ή κουρασμένους διανοούμενους που φιλοδοξούν να βάλουν τα πράγματα σε τάξη. Η φράση του τίτλου, επιγραμματική για το δράμα της Παιδείας, ακούστηκε πρόσφατα στο ραδιόφωνο από μαθήτρια με βαθμό 19,5, με σωστά ελληνικά και συγκροτημένο λόγο, που υποστήριζε τις καταλήψεις.

Η κατάληψη του σχολείου ή του πανεπιστημίου είναι μια αντιδημοκρατική ενέργεια, μια μορφή βίας σε ένα χώρο όπου η βία δεν έχει θέση. Είναι όμως και μια ακραία, απεγνωσμένη μορφή διαμαρτυρίας, η οποία δεν πρέπει να αποτελεί μόνον αντικείμενο καταδίκης, αλλά επίσης διερεύνησης και ερμηνείας, ώστε να φωτίζονται οι πτυχές του αδιεξόδου και να ανοίγουν προοπτικές υπέρβασης.

Η επικρατούσα ιδεολογία εξαίρει την αξία του ανταγωνισμού που είναι καίριο εργαλείο για την οικονομική πρόοδο. Ωστόσο, η μονοκαλλιέργεια του ανταγωνισμού δημιουργεί στερητικό σύνδρομο στους κοινωνικά ευαίσθητους ανθρώπους. Ειδικότερα στη νεολαία εκδηλώνεται έντονη η επιθυμία για συλλογικότητα, ως αντίβαρο του κυρίαρχου ατομισμού. Η ανάγκη αυτή γίνεται περισσότερο φανερή στους χώρους της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων, ευνοώντας ένα κλίμα εξέγερσης. Εξ άλλου, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια δεν υπάρχουν μόνο για «να συμβάλλουν στην απασχόληση των νέων και στη διεύρυνση της ανάπτυξης», όπως θεωρούν αυτονόητο πολλοί τεχνοκράτες. Τα πανεπιστήμια οφείλουν να είναι φυτώρια και τόποι διακίνησης της σκέψης, τα σχολεία χώροι πρωτοβουλίας, ανάδειξης ικανοτήτων και κλίσεων, ανάπτυξης κριτικής σκέψης και κοινωνικής συνείδησης. Κύριος σκοπός της Παιδείας δεν είναι η κατάρτιση για ένα επάγγελμα ούτε η συσσώρευση στεγνής γνώσης, αλλά η διαμόρφωση εργαλείων λογικής ερμηνείας της σύνθετης φυσικής και πολιτιστικής πραγματικότητας. Αλλιώς, πρόκειται για εκπαίδευση η οποία «κάθε σημαίας πλαισιώνει ιστούς με ιδεώδεις υποτακτικούς, που είναι στο μυαλό νωθροί μα υπακοή έχουν περισσή» (για να θυμηθούμε τον Βολφ Μπίρμαν). Η μαζικότητα κινητοποιήσεων και εξεγέρσεων δεν είναι άσχετη με τις ανάγκες για συλλογικότητα και νέες ιδέες, που αγνοούν οι επίδοξοι μεταρρυθμιστές.

Η εκπαίδευση στην Ελλάδα δεν μορφώνει, αλλά εξοντώνει. Αδικούνται οι μαθητές όταν κατηγορούνται πως επιδιώκουν την «ήσσονα προσπάθεια», αν και αποτελούν το σκληρότερο εργαζόμενο τμήμα του πληθυσμού και φθάνουν στο πανεπιστήμιο εξουθενωμένοι. Τα φαινόμενα χαμηλών βαθμολογιών, άδειων αιθουσών ή αιώνιων φοιτητών αποτελούν συμπτώματα και όχι αίτια της ασθένειας. Η ταπείνωση των δασκάλων δεν μπορεί να συνιστά εκπαιδευτική αλλά ούτε και οικονομική πολιτική. Εάν μάλιστα αυτή προωθείται από τον πρωθυπουργό «για να μην υποθηκεύσει το μέλλον της χώρας», τότε το μέλλον έχει ήδη υποθηκευτεί με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Οταν η ασκούμενη πολιτική εξευτελίζει τους συντελεστές της εκπαίδευσης, τότε οδηγούνται όλο και περισσότεροι μαθητές στα ιδιωτικά σχολεία, αυξάνεται η χρησιμότητα των φροντιστηρίων, γίνονται ελκυστικότερα τα οποιαδήποτε πανεπιστήμια της αλλοδαπής καθώς και τα εκκολαπτόμενα ιδιωτικά, τροφοδοτείται η ραθυμία ή αδιαφορία πολλών εκπαιδευτικών, εκμηδενίζεται το κοινωνικό κύρος της γνώσης, υπονομεύεται οποιαδήποτε μακροπρόθεσμη προσπάθεια για την Παιδεία. Οι μεταρρυθμίσεις απαιτούν σοβαρότητα και αυτογνωσία. Το προτεινόμενο «Προσχέδιο για τις Αλλαγές στα ΑΕΙ» περιλαμβάνει ένα απίστευτο μείγμα τυπολατρικών, ασύνδετων, ασήμαντων, άχρηστων ή ανεφάρμοστων προτάσεων. Αραγε «αξίζει μια πεντάρα των γραφειοκρατών η φάρα;», θα αναρωτιόταν και πάλι ο Βολφ Μπίρμαν, προβλέποντας πάντως ότι ο «παροιμιώδης μέσος ανθρωπάκος που συνηθίζει στην κάθε βρωμιά αρκεί να έχει γεμάτο τον ντορβά» θα τους παραχωρήσει την ψήφο του, αν το αδιέξοδο φθάσει στα άκρα.

Αποτελεί η Παιδεία προτεραιότητα που δικαιούται ειδική μεταχείριση; Αν ναι, τότε πρέπει πάση θυσία να δοθούν οικονομικά και κοινωνικά εφόδια για αναβάθμιση των λειτουργιών της, αξιοκρατία, αυστηρή επιλογή και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, στήριξη μαθητών και φοιτητών, υλική υποδομή και έρευνα. Χρειάζεται θαρραλέα δημόσια χρηματοδότηση, αλλά και απελευθέρωση των δημιουργικών δυνατοτήτων. Αυτή είναι μια μεταρρύθμιση που δεν έγινε. Η σημερινή τυφλή εξέγερση είναι αποτέλεσμα αδέξιων χειρισμών αλλά και χρόνιων λαθών. Η αγανάκτηση έχει τροφοδοτηθεί από την ανοησία των «μεταρρυθμίσεων» και τις άτσαλες αγοραίες τάσεις, αλλά και από μια εικοσαετή κυβερνητική αδιαφορία. Ας συνειδητοποιήσουμε τουλάχιστον, εν μέσω κρίσης, ότι το πρόβλημα της Παιδείας είναι ενιαίο και απαιτεί σοβαρότητα.

* Καθηγ. ΕΜΠ

Θέματα επικαιρότητας: Παιδεία

Διονύσης-Χαράλαμπος Καλαματιανός

Ιδιωτικά πανεπιστήμια: Εξυπηρέτηση συμφερόντων σε βάρος των κοινωνικών αναγκών

Διονύσης-Χαράλαμπος Καλαματιανός, 2024-03-03

Η κυβέρνηση ετοιμάζεται να ολοκληρώσει ένα ακόμα ιδεοληπτικό...

Περισσότερα
Γιώργος Σταθάκης

Η μάχη της ΝΔ για την ίδρυση ιδιωτικής Πανεπιστημιακής «παιδείας»

Γιώργος Σταθάκης, 2023-08-28

Η συζήτηση περί ιδιωτικών πανεπιστημίων έχει πολύ ποταπά...

Περισσότερα
Γιώργος Γιαννουλόπουλος

Το δικαίωμα στην παιδεία

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 2022-06-25

Πριν από δύο εβδομάδες και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα...

Περισσότερα

Ένα αυταρχικό σχέδιο νόμου για τα Πανεπιστήμια

Γρηγόριος Π. Καλφέλης, 2022-06-04

Ο πρωθυπουργός έβαλε στη Βουλή ένα αξιακό δίλημμα: Είναι...

Περισσότερα
Παναγιώτης Νούτσος

Πανεπιστημιακοί στον «τόπο» τους…

Παναγιώτης Νούτσος, 2021-10-05

Τι συνεπάγεται η ασκούμενη από τη Νέα Δημοκρατία πολιτική...

Περισσότερα

Κενά Δημοτικού

Άννα Δαμιανίδη, 2021-09-21

Τα δίδυμα της γειτόνισσας πήγαν φέτος νηπιαγωγείο κι εκείνη...

Περισσότερα
Ηλίας Κικίλιας

Μια επένδυση για τα παιδιά

Ηλίας Κικίλιας, 2021-09-20

Οι επιπτώσεις της πανδημίας στην εκπαίδευση ήταν σχεδόν...

Περισσότερα
Γιάννης Σπιλάνης

Πολιτεία, κοινωνία και εκπαιδευτική κοινότητα σε σύγχυση

Γιάννης Σπιλάνης, 2021-09-19

Κάθε χρόνο, η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των εισαγωγικών...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Νίκος Μπίστης

Γιά ένα νέο Μέτωπο Λογικής στην εεξωτερική πολιτική

Νίκος Μπίστης, 2024-12-02

Πριν μια βδομάδα η Εποχή είχε φιλοξενήσει άρθρο μου για...

Σωτήρης Βαλντέν

Όχι στο ”πατριωτικό Μέτωπο”

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-01

Κάθε μέρα που περνά, τα «ήρεμα νερά» στις ελληνοτουρκικές...

Δημήτρης Λιάκος

Σκέψεις, με αφορμή το βιβλίο της Άνγκελα Μέρκελ

Δημήτρης Λιάκος, 2024-12-01

Η έκδοση των απομνημονευμάτων της Άνγκ. Μέρκελ και οι αναφορές...

Στέργιος Καλπάκης

Αφετηρία μιας νέας εποχής ανάκαμψης

Στέργιος Καλπάκης, 2024-11-26

Μετά από όσα συνέβησαν τη χρονιά που πέρασε απαιτούνται...

Χρήστος Ροζάκης

Ανατρέχοντας στο παρελθόν των ελληνοτουρκικών

Χρήστος Ροζάκης, 2024-11-23

Οι ομάδες του «πατριωτικού μετώπου» έχουν οργιάσει με μια...

Αντώνης Λιάκος

Μπορεί να επιβιώσει η Αριστερά;

Αντώνης Λιάκος, 2024-11-24

Δεδομένων του κατακερματισμού, της απώλειας επιρροής και...

Δημήτρης Χατζησωκράτης

Συνέδριο καμπής…

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2024-11-07

Αύριο το απόγευμα ξεκινάει τις εργασίες του το Έκτακτο...

Σωτήρης Βαλντέν

Ελληνοτουρκικά: ο Μητσοτάκης, ο Σαμαράς και η αντιπολίτευση

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-10-29

Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για αποκλιμάκωση και διάλογο...

Μαριλένα Κοππά

Κάποιες σκέψεις για τον ελληνοτουρκικό διάλογο

Μαριλένα Κοππά, 2024-10-26

Χρειάζεται αποφασιστικότητα, σχεδιασμός και εξαιρετικά...

Δειλά βήματα στο Κυπριακό

Κυριάκος Πιερίδης, 2024-10-20

Η «διευρυμένη συνάντηση» που προανήγγειλε ο Γκουτέρες...

Τα μίλια και η θάλασσα

Παύλος Τσίμας, 2024-10-19

Συμπληρώνονται, αυτές τις ημέρες, 51 χρόνια από τότε που...

Θόδωρος Τσίκας

Ελλάδ, Ισραήλ και κρίση στη Μέση Ανατολή

Θόδωρος Τσίκας, 2024-10-12

Στη χώρα μας ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται μεταξύ δύο...

×
×