Ηχηρό μήνυμα αμφισβήτησης της Ε. Ενωσης
Με αίτημα για δημοκρατία
Βίκτωρ Νέτας, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2004-06-15
Βγήκαν από την κάλπη, αλλά προπαντός από τα εκτός κάλπης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, μηνύματα για όλους, τα οποία κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει, ούτε και να τα διαστρέψει με «βολικές» ερμηνείες. Πρώτο και καθοριστικής σημασίας μήνυμα, που εκφράστηκε με την αποχή, είναι η αμφισβήτηση από την πλειοψηφία του ευρωπαϊκού εκλογικού σώματος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ισχυρό ποσοστό αμφισβήτησης έβγαλε και η κάλπη με την ψήφο προς κόμματα που διακηρύσσουν την πλήρη αντίθεσή τους με την Ε.Ε. ή ζητούν μια άλλη Ευρώπη.
Πέρα από την αμφισβήτηση, οι πολίτες που δεν προσήλθαν στις ευρωκάλπες έδειξαν ότι δεν συμμετέχουν στον εμπαιγμό της εκλογής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενός οργάνου «έκφρασης της λαϊκής βούλησης» που, όμως, δεν είναι ο φορέας της εξουσίας, όπως είναι όλα τα Κοινοβούλια στα δημοκρατικά καθεστώτα. Γνωρίζοντας οι Ευρωπαίοι πολίτες ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει δημοκρατική διακυβέρνηση και η ψήφος τους δεν επηρεάζει τις αποφάσεις, οι οποίες άμεσα τους αφορούν, της γύρισαν επιδεικτικά την πλάτη για να προκαλέσουν προβληματισμούς και ανατροπή του κατεστημένου. Ανατροπή σηματοδοτεί και η καταψήφιση των κυβερνητικών κομμάτων σ’ όλες τις χώρες-μέλη -με εξαίρεση την Ελλάδα και την Ισπανία, όπου πρόσφατη ήταν η εντολή στις εθνικές εκλογές- όχι μόνο για την εσωτερική τους πολιτική και τη στάση τους σε διεθνή θέματα, όπως το Ιράκ κ.ά., αλλά και για την ευρωπαϊκή τους πολιτική. Και έχει σημασία ότι καταψηφίστηκαν και δεξιά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, ως υπεύθυνα για την πολιτική που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση, αφού οι κυβερνήσεις τους συμμετέχουν στα όργανα λήψης των αποφάσεων.
Γνωρίζουν πολύ καλά οι πολίτες της Ευρώπης ότι οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά στα συμβούλια κορυφής, όπου μετέχουν οι πρόεδροι ή οι πρωθυπουργοί κρατών και στα συμβούλια των υπουργών. Συνεδριάζουν αυτά τα όργανα κεκλεισμένων των θυρών και βεβαίως δεν λογοδοτούν. Οι όποιες αποφάσεις αποδίδονται γενικώς και αορίστως στην Ε.Ε., στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς των Βρυξελλών, δηλαδή σε μη εκλεγμένα όργανα, για να αποποιούνται ευθύνες οι κυβερνήσεις. Και το παράδοξο είναι ότι σ’ αυτά τα όργανα δεν εκδηλώνονται ή δεν βγαίνουν προς τα έξω, διαφωνίες. Γι’ αυτό και θεωρούνται από τους πολίτες συνυπεύθυνες όλες οι κυβερνήσεις, δεξιές και σοσιαλιστικές, για τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που όλες είναι προς τη συντηρητική κατεύθυνση, υπέρ της πλήρους απελευθέρωσης της αγοράς, που λειτουργεί σε βάρος των εργαζομένων και των ασθενέστερων, αφού ευνοεί την ανισότητα και πλήττει το κοινωνικό κράτος.
Ηχηρό το μήνυμα αμφισβήτησης, που βγήκε από την αποχή και μέσα από την κάλπη, αλλά παρερμηνεύεται από τον ευρωπαϊκό δικομματισμό, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και το Σοσιαλιστικό Ευρωπαϊκό Κόμμα, που ενίσχυσε τη δύναμή του σε έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με σημαντική υπεροχή της Ευρωδεξιάς (κυρίως εκφράζεται με το Λαϊκό Κόμμα, στο οποίο ανήκει και η Νέα Δημοκρατία). Ενισχυμένη σε έδρες -όχι όμως και σε ψήφους- η Ευρωδεξιά μπορεί να συνεχίσει την αντιλαϊκή της πολιτική, αυτήν δηλαδή που υπαγορεύουν οι τραπεζίτες, τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, το γραφειοκρατικό κατεστημένο, οι ανάλγητοι τεχνοκράτες της ψυχρής λογιστικής. Είναι η πολιτική του οικονομικού αδιεξόδου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, της υψηλής ανεργίας, του περιορισμού του κοινωνικού κράτους, του αφανισμού κάθε οράματος με ανθρώπινο πρόσωπο, που θα κινητοποιούσε κυρίως τους νέους και απογοητευμένους να πρωτοστατήσουν σε μια δημιουργική προσπάθεια.
Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ως θεσμός και οικονομικο-κοινωνικό σύστημα, που γεννήθηκε με μεγάλες προσδοκίες και με την ελπίδα ότι θα εξασφαλίσει στους λαούς ειρήνη, ευημερία, κοινωνική ασφάλεια, ισότητα, δικαιοσύνη, ανθρώπινη ποιότητα ζωής, συμμετοχή στα αγαθά της προόδου και του πολιτισμού, βρίσκεται σήμερα σε μεγάλη κρίση, αν όχι και σε πορεία χρεοκοπίας με απρόβλεπτη εξέλιξη. Δεν είναι χωρίς σημασία η ενίσχυση του ρεύματος των ευρωσκεπτικιστών, αλλά κυρίως η λαϊκή δυσφορία και δυσαρέσκεια που εκφράστηκε με πολλούς τρόπους στις ευρωεκλογές της Κυριακής.
Οδηγήθηκε σε κρίση η Ευρωπαϊκή Ενωση, διότι αφέθηκε από την ίδρυσή της ακόμη έως και σήμερα, να έχουν το «πάνω χέρι» σε όλα οι οικονομικές δυνάμεις και οι πολιτικοί να ακολουθούν και να επικυρώνουν αποφάσεις, οι οποίες δεν ήταν σε αρμονία με τη λαϊκή βούληση. Η κρίση οφείλεται στο τεράστιο δημοκρατικό έλλειμμα και στην παρατεινόμενη αδιαφορία ή δυστοκία ή και ατολμία και αναποφασιστικότητα για την έγκαιρη κάλυψή του. Μόνη λύση είναι να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για τον εκδημοκρατισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και από αυτές τις διαδικασίες δεν μπορεί να αποκλειστούν οι πολίτες, οι οποίοι πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο και απ’ ευθείας με δημοψηφίσματα ή και μέσω εκπροσώπων τους εκλεγμένων για τον συγκεκριμένο σκοπό. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα στερεωθεί και θα λειτουργήσει αποδοτικά και υπέρ των πολιτών του με περισσότερη και όχι με λιγότερη δημοκρατία. Αυτό είναι το συμπέρασμα από τις προχθεσινές ευρωεκλογές, που προκύπτει από την ανάλυση των πολλαπλών μηνυμάτων τους.
Από την ελληνική ευρωκάλπη έχουμε επανάληψη των μηνυμάτων που είχαν δοθεί με την ψήφο στις εθνικές εκλογές της 7ης Μαρτίου, η οποία δεν διαφοροποιήθηκε. Το προβάδισμα της Νέας Δημοκρατίας δείχνει όχι μόνο εμμονή στην προτίμηση, αλλά και αναμονή για την εφαρμογή των όσων προεκλογικά υποσχέθηκε το κυβερνητικό κόμμα. Είναι μια νίκη του Κώστα Καραμανλή, που τον υποχρεώνει να αναλάβει πρόσθετες ευθύνες απέναντι στο εκλογικό σώμα, του οποίου έχει τη στήριξη. Το ΠΑΣΟΚ και στην ευρωκάλπη πλήρωσε το τίμημα της διακυβέρνησής του κατά την τελευταία περίοδο. Δεν ήρθε ακόμη η ώρα να κριθεί η ανανέωσή του, που άλλωστε είναι περιορισμένη και δεν ολοκληρώθηκε. Δεν αμφισβητήθηκε ο Γιώργος Παπανδρέου για τις έως τώρα κινήσεις του, αφού το ΠΑΣΟΚ αύξησε τη δύναμή του σε σύγκριση με τις ευρωεκλογές του 1999. Το εκλογικό ποσοστό που αποστασιοποιήθηκε περιμένει τις «αλλαγές σε όλα», το νέο πρόσωπο του Κινήματος, τις προτάσεις συμμετοχής, την κατεύθυνση του οράματος, την κινητοποίηση νέων δυνάμεων.
Στον χώρο της Αριστεράς το ΚΚΕ επιβραβεύτηκε για τη συνεπή στάση του απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μια στάση πλήρους αμφισβήτησης, η οποία εκφράστηκε και σε άλλες χώρες με διάφορους τρόπους, όπως και με την αποχή. Ο Συνασπισμός και προσωπικά ο πρόεδρός του Νίκος Κωνσταντόπουλος, πλήρωσε τους πειραματισμούς του για τη συσπείρωση αριστερών δυνάμεων στις εθνικές εκλογές, που οδήγησαν σε νέα πολυδιάσπαση και προπαντός σε δυσφορία των οπαδών. Η επιτυχία του ΛΑΟΣ του Γιώργου Καρατζαφέρη προβληματίζει μεν, αλλά και σε σημαντικό βαθμό βοηθάει για να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα στη Δεξιά, προς τελικό όφελος της Νέας Δημοκρατίας.
Πέρα από την αμφισβήτηση, οι πολίτες που δεν προσήλθαν στις ευρωκάλπες έδειξαν ότι δεν συμμετέχουν στον εμπαιγμό της εκλογής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενός οργάνου «έκφρασης της λαϊκής βούλησης» που, όμως, δεν είναι ο φορέας της εξουσίας, όπως είναι όλα τα Κοινοβούλια στα δημοκρατικά καθεστώτα. Γνωρίζοντας οι Ευρωπαίοι πολίτες ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει δημοκρατική διακυβέρνηση και η ψήφος τους δεν επηρεάζει τις αποφάσεις, οι οποίες άμεσα τους αφορούν, της γύρισαν επιδεικτικά την πλάτη για να προκαλέσουν προβληματισμούς και ανατροπή του κατεστημένου. Ανατροπή σηματοδοτεί και η καταψήφιση των κυβερνητικών κομμάτων σ’ όλες τις χώρες-μέλη -με εξαίρεση την Ελλάδα και την Ισπανία, όπου πρόσφατη ήταν η εντολή στις εθνικές εκλογές- όχι μόνο για την εσωτερική τους πολιτική και τη στάση τους σε διεθνή θέματα, όπως το Ιράκ κ.ά., αλλά και για την ευρωπαϊκή τους πολιτική. Και έχει σημασία ότι καταψηφίστηκαν και δεξιά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, ως υπεύθυνα για την πολιτική που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση, αφού οι κυβερνήσεις τους συμμετέχουν στα όργανα λήψης των αποφάσεων.
Γνωρίζουν πολύ καλά οι πολίτες της Ευρώπης ότι οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά στα συμβούλια κορυφής, όπου μετέχουν οι πρόεδροι ή οι πρωθυπουργοί κρατών και στα συμβούλια των υπουργών. Συνεδριάζουν αυτά τα όργανα κεκλεισμένων των θυρών και βεβαίως δεν λογοδοτούν. Οι όποιες αποφάσεις αποδίδονται γενικώς και αορίστως στην Ε.Ε., στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς των Βρυξελλών, δηλαδή σε μη εκλεγμένα όργανα, για να αποποιούνται ευθύνες οι κυβερνήσεις. Και το παράδοξο είναι ότι σ’ αυτά τα όργανα δεν εκδηλώνονται ή δεν βγαίνουν προς τα έξω, διαφωνίες. Γι’ αυτό και θεωρούνται από τους πολίτες συνυπεύθυνες όλες οι κυβερνήσεις, δεξιές και σοσιαλιστικές, για τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που όλες είναι προς τη συντηρητική κατεύθυνση, υπέρ της πλήρους απελευθέρωσης της αγοράς, που λειτουργεί σε βάρος των εργαζομένων και των ασθενέστερων, αφού ευνοεί την ανισότητα και πλήττει το κοινωνικό κράτος.
Ηχηρό το μήνυμα αμφισβήτησης, που βγήκε από την αποχή και μέσα από την κάλπη, αλλά παρερμηνεύεται από τον ευρωπαϊκό δικομματισμό, δηλαδή το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και το Σοσιαλιστικό Ευρωπαϊκό Κόμμα, που ενίσχυσε τη δύναμή του σε έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με σημαντική υπεροχή της Ευρωδεξιάς (κυρίως εκφράζεται με το Λαϊκό Κόμμα, στο οποίο ανήκει και η Νέα Δημοκρατία). Ενισχυμένη σε έδρες -όχι όμως και σε ψήφους- η Ευρωδεξιά μπορεί να συνεχίσει την αντιλαϊκή της πολιτική, αυτήν δηλαδή που υπαγορεύουν οι τραπεζίτες, τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, το γραφειοκρατικό κατεστημένο, οι ανάλγητοι τεχνοκράτες της ψυχρής λογιστικής. Είναι η πολιτική του οικονομικού αδιεξόδου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, της υψηλής ανεργίας, του περιορισμού του κοινωνικού κράτους, του αφανισμού κάθε οράματος με ανθρώπινο πρόσωπο, που θα κινητοποιούσε κυρίως τους νέους και απογοητευμένους να πρωτοστατήσουν σε μια δημιουργική προσπάθεια.
Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ως θεσμός και οικονομικο-κοινωνικό σύστημα, που γεννήθηκε με μεγάλες προσδοκίες και με την ελπίδα ότι θα εξασφαλίσει στους λαούς ειρήνη, ευημερία, κοινωνική ασφάλεια, ισότητα, δικαιοσύνη, ανθρώπινη ποιότητα ζωής, συμμετοχή στα αγαθά της προόδου και του πολιτισμού, βρίσκεται σήμερα σε μεγάλη κρίση, αν όχι και σε πορεία χρεοκοπίας με απρόβλεπτη εξέλιξη. Δεν είναι χωρίς σημασία η ενίσχυση του ρεύματος των ευρωσκεπτικιστών, αλλά κυρίως η λαϊκή δυσφορία και δυσαρέσκεια που εκφράστηκε με πολλούς τρόπους στις ευρωεκλογές της Κυριακής.
Οδηγήθηκε σε κρίση η Ευρωπαϊκή Ενωση, διότι αφέθηκε από την ίδρυσή της ακόμη έως και σήμερα, να έχουν το «πάνω χέρι» σε όλα οι οικονομικές δυνάμεις και οι πολιτικοί να ακολουθούν και να επικυρώνουν αποφάσεις, οι οποίες δεν ήταν σε αρμονία με τη λαϊκή βούληση. Η κρίση οφείλεται στο τεράστιο δημοκρατικό έλλειμμα και στην παρατεινόμενη αδιαφορία ή δυστοκία ή και ατολμία και αναποφασιστικότητα για την έγκαιρη κάλυψή του. Μόνη λύση είναι να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για τον εκδημοκρατισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και από αυτές τις διαδικασίες δεν μπορεί να αποκλειστούν οι πολίτες, οι οποίοι πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο και απ’ ευθείας με δημοψηφίσματα ή και μέσω εκπροσώπων τους εκλεγμένων για τον συγκεκριμένο σκοπό. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα στερεωθεί και θα λειτουργήσει αποδοτικά και υπέρ των πολιτών του με περισσότερη και όχι με λιγότερη δημοκρατία. Αυτό είναι το συμπέρασμα από τις προχθεσινές ευρωεκλογές, που προκύπτει από την ανάλυση των πολλαπλών μηνυμάτων τους.
Από την ελληνική ευρωκάλπη έχουμε επανάληψη των μηνυμάτων που είχαν δοθεί με την ψήφο στις εθνικές εκλογές της 7ης Μαρτίου, η οποία δεν διαφοροποιήθηκε. Το προβάδισμα της Νέας Δημοκρατίας δείχνει όχι μόνο εμμονή στην προτίμηση, αλλά και αναμονή για την εφαρμογή των όσων προεκλογικά υποσχέθηκε το κυβερνητικό κόμμα. Είναι μια νίκη του Κώστα Καραμανλή, που τον υποχρεώνει να αναλάβει πρόσθετες ευθύνες απέναντι στο εκλογικό σώμα, του οποίου έχει τη στήριξη. Το ΠΑΣΟΚ και στην ευρωκάλπη πλήρωσε το τίμημα της διακυβέρνησής του κατά την τελευταία περίοδο. Δεν ήρθε ακόμη η ώρα να κριθεί η ανανέωσή του, που άλλωστε είναι περιορισμένη και δεν ολοκληρώθηκε. Δεν αμφισβητήθηκε ο Γιώργος Παπανδρέου για τις έως τώρα κινήσεις του, αφού το ΠΑΣΟΚ αύξησε τη δύναμή του σε σύγκριση με τις ευρωεκλογές του 1999. Το εκλογικό ποσοστό που αποστασιοποιήθηκε περιμένει τις «αλλαγές σε όλα», το νέο πρόσωπο του Κινήματος, τις προτάσεις συμμετοχής, την κατεύθυνση του οράματος, την κινητοποίηση νέων δυνάμεων.
Στον χώρο της Αριστεράς το ΚΚΕ επιβραβεύτηκε για τη συνεπή στάση του απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μια στάση πλήρους αμφισβήτησης, η οποία εκφράστηκε και σε άλλες χώρες με διάφορους τρόπους, όπως και με την αποχή. Ο Συνασπισμός και προσωπικά ο πρόεδρός του Νίκος Κωνσταντόπουλος, πλήρωσε τους πειραματισμούς του για τη συσπείρωση αριστερών δυνάμεων στις εθνικές εκλογές, που οδήγησαν σε νέα πολυδιάσπαση και προπαντός σε δυσφορία των οπαδών. Η επιτυχία του ΛΑΟΣ του Γιώργου Καρατζαφέρη προβληματίζει μεν, αλλά και σε σημαντικό βαθμό βοηθάει για να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα στη Δεξιά, προς τελικό όφελος της Νέας Δημοκρατίας.
