Το αόρατο χέρι δεν υπάρχει

Μιχάλης Μητσός, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2008-10-27

Δύσκολη, και πολύ κρίσιμη, είναι η εβδομάδα που αρχίζει για τις μεγάλες διεθνείς χρηματαγορές, οι οποίες έχουν χάσει τη μισή κεφαλαιοποίησή τους από τις αρχές του χρόνου. Συνολικά, έχουν «εξαφανιστεί» 25 τρισεκατομμύρια δολάρια, δύο φορές το ΑΕΠ των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.

Σύμφωνα με το αισιόδοξο σενάριο, η σημερινή κρίση μπορεί να περιγραφεί με το γράμμα V: πτώση, και αμέσως μετά άνοδος. Ο Νουριέλ Ρουμπινί όμως, ο καθηγητής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης που προέβλεψε την κρίση, θεωρεί ότι δύο άλλα γράμματα του λατινικού αλφαβήτου ίσως να αποδειχθούν ακριβέστερα: το U (πτώση, παραμονή για λίγο σε χαμηλό επίπεδο και στη συνέχεια άνοδος) ή, ακόμη χειρότερα, το L (πτώση και λήθαργος για μεγάλο χρονικό διάστημα). Όποια και αν είναι η μαθηματική απεικόνιση της κρίσης, πάντως, το μόνο σίγουρο είναι ότι τα θύματά της πολλαπλασιάζονται: τράπεζες χρεοκοπούν ή εθνικοποιούνται, εργοστάσια κλείνουν, χιλιάδες άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους. Η εμπιστοσύνη στο σύστημα καταρρέει, δίνοντας τη θέση της στον φόβο.

Ένα άλλο θύμα της κρίσης, παρατηρεί ο Ισπανός δημοσιογράφος Χοακίν Εστεφανία στην Ελ Παΐς, είναι ο τρόπος προσέγγισης του κόσμου. Ώς και πριν από ενάμιση χρόνο, η κρατούσα άποψη ήταν ότι ο πλανήτης είχε εγκατασταθεί για τα καλά στον λεγόμενο κύκλο Κοντράτιεφ, μια μακρά περίοδο ευημερίας που οφειλόταν στη σύγκλιση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας με την επιχειρηματική ελαστικότητα και τη χρηματοπιστωτική καινοτομία. Οι λέξεις της μόδας ήταν «απορρύθμιση» και «αυτορρύθμιση». Το κράτος δεν ήταν η λύση, αλλά το πρόβλημα. Και ξαφνικά, τον Δεκέμβριο του 2006, «πέφτει» η Οwnit Μortgate, μια μικρή τράπεζα της Καλιφόρνιας που ειδικευόταν σε προϊόντα υψηλού ρίσκου. Από εκείνη τη στιγμή, και κυρίως μετά τον Ιούλιο του 2007, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τη συντηρητική επανάσταση. Αλλά η κατά Σουμπέτερ «δημιουργική καταστροφή» επήλθε όταν οι αμερικανικές αρχές άφησαν τη Lehman Βrothers να καταρρεύσει. Ο πραγματικός πανικός τότε άρχισε.

Το 1936, ο Τζον Μέιναρντ Κέινς έγραφε στο κλασικό έργο του Η Γενική θεωρία της Απασχόλησης,του Τόκου και του Χρήματος (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Παπαζήση): «Οι ορθές ή λανθασμένες ιδέες των φιλοσόφων της οικονομίας και της πολιτικής έχουν μεγαλύτερη σημασία απ΄ ό,τι πολλοί νομίζουν. Για την ακρίβεια, οι ιδέες αυτές κυβερνούν σχεδόν κατ΄ αποκλειστικότητα τον κόσμο». Το τελευταίο τέταρτο του αιώνα, οι ιδέες που κυβερνούσαν ήταν εκείνες του Ρίγκαν και της Θάτσερ. Σήμερα επανέρχονται στο προσκήνιο οι θεωρίες του Κέινς και του Καρλ Πολάνυ, εκείνου του Ούγγρου στοχαστή που απέδειξε το 1943 ότι δεν υπάρχει ένα αόρατο χέρι το οποίο καθοδηγεί τις αγορές. «Αν επιτραπεί στον μηχανισμό της αγοράς ο ρόλος του μοναδικού ρυθμιστή της μοίρας των ανθρώπων και της φυσικής τους εξέλιξης, το αποτέλεσμα θα είναι η κοινωνική κατάρρευση», έγραφε στο βιβλίο του Ο μεγάλος μετασχηματισμός. Ιδού λοιπόν.

Θέματα επικαιρότητας: Χρηματοπιστωτική κρίση

Ο κόσμος του μαύρου κύκνου

Joschka Fischer, 2009-05-08

Στη σημερινή παγκόσμια οικονομική κρίση η εικόνα ενός μαύρου...

Περισσότερα

Απογαλακτισμός από το «αποθεματικό δολάριο» θα έκανε καλό και στις ΗΠΑ

Τζόζεφ Στίγκλιτς, 2009-04-25

Ενα νέο αποθεματικό νόμισμα που δεν θα στηρίζεται αποκλειστικά...

Περισσότερα
Ελίζα Παπαδάκη

Αλλαγή λογικής επιβάλλει η κρίση

Ελίζα Παπαδάκη, 2009-04-22

Φρικτή θα είναι η φετινή χρονιά συρρίκνωσης της παγκόσμιας...

Περισσότερα
Ελίζα Παπαδάκη

Εκμεταλλεύονται την κρίση

Ελίζα Παπαδάκη, 2009-04-15

Μηδενική ανάπτυξη φέτος, μείωση της απασχόλησης γύρω στο...

Περισσότερα
Ελίζα Παπαδάκη

Η ύφεση είναι εδώ!

Ελίζα Παπαδάκη, 2009-04-12

Στάσιμη θα είναι φέτος η ελληνική οικονομία, προβλέπει...

Περισσότερα
Ελίζα Παπαδάκη

Γέφυρα η κρίση

Ελίζα Παπαδάκη, 2009-04-08

Είναι καλό ότι συνήλθαν στις 2 Απριλίου οι ηγέτες των 20 μεγαλύτερων...

Περισσότερα

Η κρίση υπογραμμίζει τις διαφορές ΗΠΑ- Ευρώπης

Joschka Fischer, 2009-04-03

Στις όχθες του Ρήνου και στην Πράγα, το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή...

Περισσότερα

Πήραμε πολύ μεγάλο ρίσκο

Thomas Friedman, 2009-04-02

Δεν περιμένω πολλά από τη συνάντηση της G20, αλλά εάν είχα...

Περισσότερα

Άρθρα/ Οικονομία-Εργασία

Οι 16 (επενδύσεις) που έγιναν 4 και κατέληξαν σε 1

Δημήτρης Καμπουράκης, 2025-01-24

Έτυχε μήπως να κάνετε προσφάτως καμιά βόλτα στις περίφημες...

Κώστας Καλλίτσης

Πιο λαϊκιστής πεθαίνεις;..

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-19

Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) υποτίθεται...

Κώστας Καλλίτσης

Με τους πραματευτάδες;..

Κώστας Καλλίτσης, 2024-12-15

Οι ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης ξεθυμαίνουν όσο πλησιάζει...

Κώστας Καλλίτσης

Ένα προβληματικό νομοσχέδιο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-12-01

Τις επόμενες ημέρες θα απασχολήσει την Ολομέλεια της Βουλής...

Κώστας Καλλίτσης

Το αγαθό της σταθερότητας

Κώστας Καλλίτσης, 2024-11-24

Μόνιμο και διακηρυγμένο μέλημα του υπουργού Εθνικής Οικονομίας...

Κώστας Καλλίτσης

Τέλειωσαν τα μνημόνια;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-11-17

Έχει τελειώσει η περίοδος του αποπληθωρισμού – όταν έπεφταν...

Κώστας Καλλίτσης

Το τέλος ενός κύκλου

Κώστας Καλλίτσης, 2024-11-10

Η ιστορία λέει ότι ένας κύκλος άνοιξε πριν από περίπου μισό...

Κώστας Καλλίτσης

Ο αλγόριθμος και οι φόροι

Κώστας Καλλίτσης, 2024-11-03

Ποιο είναι το μείζον πρόβλημα για τη μισθωτή εργασία; Οτι...

Κώστας Καλλίτσης

Το 40% της στέρησης

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-27

Η φτώχεια δεν οφείλεται πλέον, όπως παλιότερα, στην ανεργία,...

Κώστας Καλλίτσης

Το κράτος λάφυρο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-13

Έχει, άραγε, ακούσει κάτι η κυβέρνηση για τον αναβαθμισμένο...

Κώστας Καλλίτσης

Μα, γιατί είναι τόσο χαμηλά τα κέρδη;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-06

Γιατί είναι τόσο χαμηλοί οι μισθοί, γιατί είμαστε στην τελευταία...

Κώστας Καλλίτσης

Ποιόν συμφέρει;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-09-22

Οι τιμές τροφίμων και άλλων ειδών λαϊκής κατανάλωσης ήταν...

×
×