Η αλληλογραφία των δικαιωμένων
Μιχάλης Μητσός, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2008-11-28
Ο Κέινς κι ο Μαρξ δεν συναντήθηκαν ποτέ. Όταν γεννήθηκε ο πρώτος (1883), ο δεύτερος είχε πεθάνει. Συναντιούνται, όμως, οι αναλύσεις τους. Ο Γάλλος οικονομολόγος Ζαν-Μαρί Αριμπέ, αντιπρόεδρος της Αttac, παρουσιάζει στη «Λιμπερασιόν» μια φανταστική αλληλογραφία μεταξύ των δύο δικαιωμένων.
Αγαπητέ Καρλ.
Ομολογώ ότι δεν περίμενα μια νέα κρίση. Είχα αναλύσει τόσο μεθοδικά την ανικανότητα της αγοράς να φτάσει σε μια ισορροπία με πλήρη απασχόληση, ώστε πίστευα ότι οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο είχαν οπλιστεί με μεγαλύτερη σοφία. Όμως οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές έτρωγαν κι έπιναν πλουσιοπάροχα για χρόνια. Κι όταν ήρθε ο χειμώνας, όπως θα ΄λεγε εκείνος ο Γάλλος παραμυθάς, συνειδητοποίησαν ότι δεν μπορούσαν να βρουν όλοι μαζί ρευστό. Με την κατάργηση των συνόρων και την οικονομική ενοποίηση, η κρίση αργά ή γρήγορα θα επεκτεινόταν σε όλο τον πλανήτη. Σε είχα λίγο υποτιμήσει, αγαπητέ, το παραδέχομαι. Αχ, αν σύχναζες κι εσύ στον κύκλο του Μπλούμσμπερι, όπου έλαμπε η Βιρτζίνια Γουλφ, είμαι σίγουρος ότι θα ξέχναγες τις φλύκταινες που τόσο σε ταλαιπωρούσαν. Αλήθεια, όμως, πώς φαντάζεσαι ότι θα μπορούσαμε να βγούμε οριστικά από τις περιπέτειες αυτού του συστήματος, ιδιαίτερα μετά την καταστροφική σοβιετική εμπειρία; Εμείς οι δυο είμαστε οι μόνοι που καταλάβαμε την ουσία του προβλήματος, άρα πρέπει να συνεργαστούμε και για τη συνέχεια. Επίτρεψέ μου, μαζί με αυτό το γράμμα, να σου στείλω το βιβλίο μου με τίτλο Οικονομικές Προοπτικές για τα Εγγόνια μας, είμαι σίγουρος ότι θα σου αρέσει.
Δικός σου, Τζον Μάιναρντ Κέινς.
Αγαπητέ Τζον.
Ομολογώ ότι αισθάνομαι να παίρνω μια ρεβάνς από σένα, που οικειοποιήθηκες ένα σημαντικό μέρος του τεράστιου έργου μου ισχυριζόμενος ότι δεν με διάβασες ποτέ. Ας έλθω, όμως, στο ερώτημά σου. Είναι αλήθεια ότι είχα υποτιμήσει ένα κρίσιμο πρόβλημα, τη μετατροπή του καπιταλισμού σε μια κοινωνική οργάνωση με στόχο την ανθρώπινη απελευθέρωση. Και οι άγριοι του Κρεμλίνου διακρίθηκαν ιδιαίτερα στην καταστολή. Λέγονται πολλά τελευταία για ρύθμιση της αγοράς. Δέχομαι τη λέξη, αρκεί να δούμε τη ρίζα των πραγμάτων. Αλλιώς, οι σειρήνες θα τραγουδήσουν ότι πίσω από τα αρπακτικά υπάρχει ένας καλός καπιταλισμός. Να θυμάσαι όμως πάντα ότι αυτό το σύστημα βυθίζει την ανθρωπότητα στα παγωμένα νερά του εγωιστικού υπολογισμού. Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε; Πρώτον, να καταργήσουμε την ελευθερία του κεφαλαίου και να εγγυηθούμε όλες τις δημοκρατικές ελευθερίες. Δεύτερον, να θέσουμε όριο στα υψηλά εισοδήματα και να χρησιμοποιήσουμε το πλεόνασμα για να χρηματοδοτήσουμε δημόσιες επενδύσεις. Τρίτον, να επιβάλουμε την κοινωνική ιδιοκτησία των απαραίτητων για τη ζωή αγαθών, καθώς και τη συλλογική διαχείριση του χρήματος, προσανατολίζοντας την παραγωγή προς τα χρήσιμα, όχι τα βλαβερά. Να θυμάσαι ότι ρύθμιση χωρίς μετασχηματισμό δεν είναι λύση. Μπορείς να μιλήσεις γι΄ αυτό στους φίλους σου του Μπλούμσμπερι.
Δικός σου, Καρλ Μαρξ.
Αγαπητέ Καρλ.
Ομολογώ ότι δεν περίμενα μια νέα κρίση. Είχα αναλύσει τόσο μεθοδικά την ανικανότητα της αγοράς να φτάσει σε μια ισορροπία με πλήρη απασχόληση, ώστε πίστευα ότι οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο είχαν οπλιστεί με μεγαλύτερη σοφία. Όμως οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές έτρωγαν κι έπιναν πλουσιοπάροχα για χρόνια. Κι όταν ήρθε ο χειμώνας, όπως θα ΄λεγε εκείνος ο Γάλλος παραμυθάς, συνειδητοποίησαν ότι δεν μπορούσαν να βρουν όλοι μαζί ρευστό. Με την κατάργηση των συνόρων και την οικονομική ενοποίηση, η κρίση αργά ή γρήγορα θα επεκτεινόταν σε όλο τον πλανήτη. Σε είχα λίγο υποτιμήσει, αγαπητέ, το παραδέχομαι. Αχ, αν σύχναζες κι εσύ στον κύκλο του Μπλούμσμπερι, όπου έλαμπε η Βιρτζίνια Γουλφ, είμαι σίγουρος ότι θα ξέχναγες τις φλύκταινες που τόσο σε ταλαιπωρούσαν. Αλήθεια, όμως, πώς φαντάζεσαι ότι θα μπορούσαμε να βγούμε οριστικά από τις περιπέτειες αυτού του συστήματος, ιδιαίτερα μετά την καταστροφική σοβιετική εμπειρία; Εμείς οι δυο είμαστε οι μόνοι που καταλάβαμε την ουσία του προβλήματος, άρα πρέπει να συνεργαστούμε και για τη συνέχεια. Επίτρεψέ μου, μαζί με αυτό το γράμμα, να σου στείλω το βιβλίο μου με τίτλο Οικονομικές Προοπτικές για τα Εγγόνια μας, είμαι σίγουρος ότι θα σου αρέσει.
Δικός σου, Τζον Μάιναρντ Κέινς.
Αγαπητέ Τζον.
Ομολογώ ότι αισθάνομαι να παίρνω μια ρεβάνς από σένα, που οικειοποιήθηκες ένα σημαντικό μέρος του τεράστιου έργου μου ισχυριζόμενος ότι δεν με διάβασες ποτέ. Ας έλθω, όμως, στο ερώτημά σου. Είναι αλήθεια ότι είχα υποτιμήσει ένα κρίσιμο πρόβλημα, τη μετατροπή του καπιταλισμού σε μια κοινωνική οργάνωση με στόχο την ανθρώπινη απελευθέρωση. Και οι άγριοι του Κρεμλίνου διακρίθηκαν ιδιαίτερα στην καταστολή. Λέγονται πολλά τελευταία για ρύθμιση της αγοράς. Δέχομαι τη λέξη, αρκεί να δούμε τη ρίζα των πραγμάτων. Αλλιώς, οι σειρήνες θα τραγουδήσουν ότι πίσω από τα αρπακτικά υπάρχει ένας καλός καπιταλισμός. Να θυμάσαι όμως πάντα ότι αυτό το σύστημα βυθίζει την ανθρωπότητα στα παγωμένα νερά του εγωιστικού υπολογισμού. Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε; Πρώτον, να καταργήσουμε την ελευθερία του κεφαλαίου και να εγγυηθούμε όλες τις δημοκρατικές ελευθερίες. Δεύτερον, να θέσουμε όριο στα υψηλά εισοδήματα και να χρησιμοποιήσουμε το πλεόνασμα για να χρηματοδοτήσουμε δημόσιες επενδύσεις. Τρίτον, να επιβάλουμε την κοινωνική ιδιοκτησία των απαραίτητων για τη ζωή αγαθών, καθώς και τη συλλογική διαχείριση του χρήματος, προσανατολίζοντας την παραγωγή προς τα χρήσιμα, όχι τα βλαβερά. Να θυμάσαι ότι ρύθμιση χωρίς μετασχηματισμό δεν είναι λύση. Μπορείς να μιλήσεις γι΄ αυτό στους φίλους σου του Μπλούμσμπερι.
Δικός σου, Καρλ Μαρξ.
