Εξοντωτικά επιτόκια, ασαφή ευρωπαϊκά σχέδια
Ελίζα Παπαδάκη, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2010-03-14
Διπλωματικά εντυπωσιακή ήταν η περιοδεία του πρωθυπουργού σε Ευρώπη και ΗΠΑ, αλλά απτή προοπτική να μειωθούν τα εξοντωτικά για την οικονομία μας επιτόκια δεν έφερε. Εάν οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης δεν καταλήξουν γρήγορα σε σχέδιο στήριξης της Ελλάδας, τα σκληρά μέτρα λιτότητας κινδυνεύουν έτσι να πάνε στράφι. Μεταξύ των 16 και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διεξάγονταν σχετικά εντατικές διαβουλεύσεις ενόψει του αυριανού Συμβουλίου Eurogroup.
Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας Le Monde από τις Βρυξέλλες, εξεταζόταν η σύσταση ενός μηχανισμού στήριξης, για να ενεργοποιηθεί «σε περίπτωση ανάγκης» μόνο. Το ποσό δεν έχει προσδιορισθεί αλλά θα κυμαινόταν περί τα 20-25 δισ. ευρώ. Δύο εκδοχές συζητούνταν: Είτε δάνεια προερχόμενα από κράτη μέλη που τη χορήγησή τους θα συντόνιζε η Επιτροπή. Είτε κοινοτικό δανεισμό με την εγγύηση των κρατών μελών.
Η πρώτη εκτιμάται πιο εύκολο να τεθεί σε εφαρμογή βραχυπρόθεσμα. Η δεύτερη θα απήλλασσε τις χώρες της Ευρωζώνης από το να προμηθεύσουν οι ίδιες τα ποσά, αφού θα έδιναν μόνο την εγγύησή τους για δάνειο που θα αντλούσε από τις αγορές η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αλλά για να εξουσιοδοτηθεί η Επιτροπή να συνάψει ένα τέτοιο δάνειο θα χρειαζόταν ομόφωνη απόφαση των 27, η οποία δεν είναι διόλου δεδομένη. Η Βρετανία, για παράδειγμα, αλλά και η Σουηδία, θεωρούν πιο αξιόπιστη λύση την προσφυγή της χώρας μας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Έτσι όπως εξετάζεται όμως η ευρωπαϊκή στήριξη της Ελλάδας φαίνεται πολύ φειδωλή σε σχέση με τις μεγάλες φετεινές ανάγκες αναχρηματοδότησης του δημοσίου χρέους της χώρας, αν ληφθούν υπόψη τα spreads που διατηρούνται υπερβολικά υψηλά για τα ελληνικά ομόλογα, και τα κατά γενική, ευρωπαϊκή και διεθνή, παραδοχή δραστικά μέτρα που έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση για τη μείωση του δημοσίου ελλείμματος φέτος.
Διότι δεν εξαλείφει τον κίνδυνο μεγάλο μέρος από τις τόσο επώδυνες για τους εργαζόμενους και την κοινωνία εξοικονομήσεις που έχουν επιβληθεί να διοχετεύεται στο υπερβολικό κόστος του νέου δανεισμού. Οι αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί ακόμα, αλλά σύμφωνα με την Le Monde πάντα, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Αυστρία υποστήριζαν το δάνειο με ευρωπαϊκή εγγύηση προς την Ελλάδα να δοθεί με υψηλό επιτόκιο, σε αντίθεση με τη Γαλλία, το Βέλγιο και άλλες χώρες που ήθελαν να κρατήσουν το κόστος πιο χαμηλό.
Κατά κερδοσκόπων, στο βάθος το ΔΝΤ
Την ώρα που το κύριο ελληνικό αίτημα απέναντι στην Ευρώπη, να εξασφαλισθεί ο δανεισμός με όρους ανάλογους των άλλων χωρών, προσκρούει ακόμα σε δυσκολίες, εντυπωσιακό ήταν το κοινό διάβημα των τεσσάρων ηγετών -του Γάλλου προέδρου Σαρκοζί, της Γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ, του προέδρου της Ευρωομάδας Γιουνκέρ και του Έλληνα πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου- να διερευνήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «το ταχύτερο δυνατόν το ρόλο και την επίπτωση της κερδοσκοπίας με τα CDS (τα παράγωγα που ασφαλίζουν από τον κίνδυνο χρεοκοπίας) στα ομόλογα των κρατών μελών». Στην επιστολή τους οι τέσσερες υποδεικνύουν «αν η έρευνα αποκαλύψει κατάχρηση αγορών ή σημαντική επίπτωση στα επιτόκια από την κερδοσκοπία, να εξετάσουμε τη λήψη μέτρων ή την υιοθέτηση νομοθετικών μέτρων και κανόνων για να τερματισθούν». Η αναγνώριση εκ μέρους των Ευρωπαίων ηγετών, ως ενδεχομένου έστω, της κερδοσκοπίας ως αίτιου για τα υπερβολικά υψηλά επιτόκια που πληρώνει η Ελλάδα έρχεται σε καταφανή αντίφαση με την επιφύλαξή τους να εξασφαλίσουν λογικό κόστος για το δανεισμό της χώρας.
Μέσα σ’ αυτή τη διελκυστίνδα τίθεται το ερώτημα πόσο αποτελεσματικό διαπραγματευτικά μπορεί να αποβεί ότι ο πρωθυπουργός εξακολουθούσε την περασμένη εβδομάδα να μην αποκλείει την προσφυγή της χώρας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τονίζοντας πάντα ότι προκρίνει και επιδιώκει μιαν ευρωπαϊκή λύση. Διότι η «αποπομπή» από την Ευρωζώνη, που διόλου δεν προβλέπεται από τη Συνθήκη, είναι το απώτερο ενδεχόμενο στην ακραία σκληρή πρόταση που δημοσίευσε στους Financial Times ο Γερμανός υπουργός Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για τη σύσταση ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου.
Το σκοτεινό σχέδιο Σόιμπλε
Αποσυνδέοντας την πρότασή του από τα άμεσα μέτρα για τη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας, ο Σόιμπλε έγραφε ωστόσο ότι η έκτακτη βοήθεια ρευστότητας δεν θα πρέπει ποτέ να θεωρείται δεδομένη. Πρέπει κατʼ αρχήν να υπάρχει η δυνατότητα ένα κράτος να χρεοκοπήσει, υποστήριζε. Κατά την άποψή του, για να προστατευτεί η νομισματική ένωση και το ευρώ, μια χώρα σε χρηματοοικονομική αναταραχή δεν θα πρέπει να έχει δικαίωμα ψήφου στα χρηματοοικονομικά των άλλων χωρών μελών. Και αν τελικά δεν κατορθώσει να εξυγιάνει τον προϋπολογισμό της ή να αποκαταστήσει την ανταγωνιστικότητά της, η χώρα αυτή θα έπρεπε, σε τελευταία λύση, να βγει από τη νομισματική ένωση, διατηρώντας τη δυνατότητα να παραμείνει μέλος της Ε.Ε, καταλήγει ο Σόιμπλε.
Τα επιχειρήματα του Γερμανού υπουργού Οικονομικών απευθύνονται κατά πρώτο λόγο στους συμπολίτες του που ανησυχούν για το ευρώ και δυσανασχετούν, η δε συλλογιστική του δεν αναφέρεται στις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν τις αμέσως επόμενες μέρες. Το κλίμα που διαμορφώνουν όμως είναι δυσμενές. Ενδεικτικά, απελπιστική προοπτική για τη χώρα μας και αναγκαστική έξοδο από την Ευρωζώνη διέγραφαν δύο Αμερικανοί, πρώην επικεφαλής οικονομολόγοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου: ο Σάιμον Τζόνσον με άρθρο του στους New York Times και ο Κένεθ Ρόγκοφ σε συνέντευξή του στην Handelsblatt.
Πώς θα σπάσει ο φαύλος κύκλος ύφεσης και ελλειμμάτων
Πέρα από μια στήριξη του δανεισμού της Ελλάδας, το Eurogroup αύριο και το Συμβούλιο Ecofin την Τρίτη θα πρέπει να οριστικοποιήσουν την έγκριση του ελληνικού προγράμματος σταθερότητας με όλα τα επιπλέον μέτρα που ελήφθησαν εντωμεταξύ, στις 15 Φεβρουαρίου και στις 3 Μαρτίου. Στο εισηγητικό της κείμενο η Επιτροπή εκτιμά τα μέτρα στο σύνολό τους επαρκή για να περιοριστεί το δημόσιο έλλειμμα από 12,7% του ΑΕΠ πέρυσι σε 8,7% φέτος, σύμφωνα με την αρχική δέσμευση που ανέλαβε η κυβέρνηση. Χωρίς να έχει συνυπολογίσει ακόμα την επίδραση των τελευταίων μέτρων ανέμενε επιδείνωση της ύφεσης στην ελληνική οικονομία προβλέποντας μια μείωση του ΑΕΠ 2,25% φέτος.
Σε συνέντευξή του στο Reuter’s ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος προέβλεπε μείωση του ΑΕΠ 2% φέτος, και αντίστοιχα περαιτέρω υποχώρηση των τραπεζικών δανείων φέτος, αναμένοντας να ανακάμψουν του χρόνου. Μεγαλύτερη ύφεση, έως και 4% προβλέπουν ιδιωτικοί φορείς όπως η Deutsche Bank.
Ως προς τα spreads, ο κ. Προβόπουλος είπε ότι είναι υπερβολικά υψηλά σήμερα, αλλά ήταν επίσης υπερβολικά χαμηλά πριν από την κρίση, και εξέφρασε την πεποίθηση ότι θα υποχωρήσουν. Δεν μπορούσε να πει όμως αν αυτό θα συμβεί σε εβδομάδες ή σε μήνες... Θετικά σχολίασε άλλωστε την ιδέα του προέδρου της Bundesbank (και πιθανού διαδόχου του κ. Τρισέ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) Άξελ Βέμπερ να δέχεται η ΕΚΤ ως ενέχυρο και ομόλογα με χαμηλότερη αξιολόγηση, δηλώνοντας πάντως ότι δεν ανησυχεί για περαιτέρω υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τους διεθνείς οίκους εφόσον εφαρμόζει το πρόγραμμα σταθερότητας.
Με την ύφεση να επιδεινώνεται μένει να φανεί όμως πώς θα κινηθούν τα δημόσια έσοδα τα οποία ήδη το Φεβρουάριο ήσαν χαμηλότερα από όσο αναμενόταν, σύμφωνα με τα στοιχεία που γνωστοποίησε το υπουργείο Οικονομικών.
Τα δύο πιο κρίσιμα μέτωπα της οικονομικής πολιτικής τώρα είναι η αύξηση των φόρων που εισπράττονται και η κινητοποίηση επενδύσεων και παραγωγής, για να σπάσει ο φαύλος κύκλος ύφεσης και ελλειμμάτων.