Ανύπαρκτοι δεσμοί αλληλεγγύης;
Π.Κ. Ιωακειμίδης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2010-03-26
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ από την έκβαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σήμερα, η ελληνική κρίση αποκάλυψε, μεταξύ άλλων, τα πολλαπλά ελλείμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα του συστήματος της ευρωζώνης.
Αποκάλυψε όμως με τρόπο ιδιαίτερα δυσάρεστο το τεράστιο έλλειμμα των δεσμών αλληλεγγύης, ιδίως σε επίπεδο ορισμένων κοινωνιών. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, περίπου το 80% των Γερμανών πιστεύει ότι δεν θα πρέπει να ενισχυθεί η Ελλάδα προκειμένου να ξεπεράσει την κρίση.
Οι Γερμανοί μπορεί να έχουν δικαιολογημένα αγανακτήσει από κάποιες συμπεριφορές των Ελλήνων. Μπορεί δικαιολογημένα να θεωρούν ορισμένους Έλληνες απλώς απατεώνες. Γιατί, δυστυχώς, απατεώνες εις βάρος του ελληνικού κράτους και της κοινωνίας και τελικά εις βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αρκετοί συνέλληνες. Γιατί, ο γιατρός ή δικηγόρος ή οποιοσδήποτε άλλος δεν πληρώνει τους φόρους στο Δημόσιο, τι είναι; Δεν είναι απατεώνας; Ή αυτός που με πλαστά δικαιολογητικά αποκτά σύνταξη αναπηρίας, τι είναι; Απατεώνας είναι.
Και υπάρχουν πολλοί τέτοιοι.
Άλλο όμως η σκληρή κριτική γι΄ αυτές τις απαράδεκτες παθογένειες και εντελώς διαφορετικό η απουσία πνεύματος και δεσμών αλληλεγγύης σε στιγμές κρίσης, κάτι που θα μπορούσε δυνητικά να απειλήσει το ίδιο το οικοδόμημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η Ένωση δεν μπορεί παρά να είναι τελικά ένα σύστημα αλληλεγγύης. Και σε σημαντικό βαθμό λειτούργησε με βάση την αρχή αυτή. Αλλά λειτούργησε σε επίπεδο θεσμών και πολιτικών ηγεσιών σε μεγάλο βαθμό ερήμην της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Ωστόσο, η πολιτική ένωση δεν μπορεί να οικοδομηθεί παρά με την ενεργό σύμπραξη των κοινωνιών και των πολιτών, σύμπραξη που εδράζεται σε ισχυρά στοιχεία αλληλεγγύης, κοινής ταυτότητας και μοίρας και όχι σε εσωστρεφείς εθνικισμούς. Και η ελληνική κρίση έδειξε ότι δυστυχώς όλα αυτά δεν υπάρχουν σε επάρκεια. Το γεγονός θα πρέπει να προβληματίσει σοβαρά τις πολιτικές ηγεσίες, ιδιαίτερα εκείνες που με λόγια, πράξεις ή παραλείψεις τροφοδοτούν καχυποψίες, αντιπαλότητες ή και εχθρότητες. Τελικά, θεσμοί, συστήματα και άτομα κρίνονται τη στιγμή της κρίσης και κατά τη διαχείρισή της. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και οι ηγεσίες της δεν μπορεί να είναι ιδιαίτερα υπερήφανες για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται την ελληνική κρίση.
Αποκάλυψε όμως με τρόπο ιδιαίτερα δυσάρεστο το τεράστιο έλλειμμα των δεσμών αλληλεγγύης, ιδίως σε επίπεδο ορισμένων κοινωνιών. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, περίπου το 80% των Γερμανών πιστεύει ότι δεν θα πρέπει να ενισχυθεί η Ελλάδα προκειμένου να ξεπεράσει την κρίση.
Οι Γερμανοί μπορεί να έχουν δικαιολογημένα αγανακτήσει από κάποιες συμπεριφορές των Ελλήνων. Μπορεί δικαιολογημένα να θεωρούν ορισμένους Έλληνες απλώς απατεώνες. Γιατί, δυστυχώς, απατεώνες εις βάρος του ελληνικού κράτους και της κοινωνίας και τελικά εις βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αρκετοί συνέλληνες. Γιατί, ο γιατρός ή δικηγόρος ή οποιοσδήποτε άλλος δεν πληρώνει τους φόρους στο Δημόσιο, τι είναι; Δεν είναι απατεώνας; Ή αυτός που με πλαστά δικαιολογητικά αποκτά σύνταξη αναπηρίας, τι είναι; Απατεώνας είναι.
Και υπάρχουν πολλοί τέτοιοι.
Άλλο όμως η σκληρή κριτική γι΄ αυτές τις απαράδεκτες παθογένειες και εντελώς διαφορετικό η απουσία πνεύματος και δεσμών αλληλεγγύης σε στιγμές κρίσης, κάτι που θα μπορούσε δυνητικά να απειλήσει το ίδιο το οικοδόμημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η Ένωση δεν μπορεί παρά να είναι τελικά ένα σύστημα αλληλεγγύης. Και σε σημαντικό βαθμό λειτούργησε με βάση την αρχή αυτή. Αλλά λειτούργησε σε επίπεδο θεσμών και πολιτικών ηγεσιών σε μεγάλο βαθμό ερήμην της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Ωστόσο, η πολιτική ένωση δεν μπορεί να οικοδομηθεί παρά με την ενεργό σύμπραξη των κοινωνιών και των πολιτών, σύμπραξη που εδράζεται σε ισχυρά στοιχεία αλληλεγγύης, κοινής ταυτότητας και μοίρας και όχι σε εσωστρεφείς εθνικισμούς. Και η ελληνική κρίση έδειξε ότι δυστυχώς όλα αυτά δεν υπάρχουν σε επάρκεια. Το γεγονός θα πρέπει να προβληματίσει σοβαρά τις πολιτικές ηγεσίες, ιδιαίτερα εκείνες που με λόγια, πράξεις ή παραλείψεις τροφοδοτούν καχυποψίες, αντιπαλότητες ή και εχθρότητες. Τελικά, θεσμοί, συστήματα και άτομα κρίνονται τη στιγμή της κρίσης και κατά τη διαχείρισή της. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και οι ηγεσίες της δεν μπορεί να είναι ιδιαίτερα υπερήφανες για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται την ελληνική κρίση.
