Ο µπαµπούλας του νεο-Οθωµανισµού

Αλέξης Ηρακλείδης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2010-06-17

Από τότε που ανέλαβε υπουργός Εξωτερικών στην Τουρκία ο Αχµέτ Νταβούτογλου (τον Μάιο του 2009), η Τουρκία έχει παρουσιάσει εντυπωσιακή κινητικότητα στην εξωτερική της πολιτική, κατ’ αρχάς σε σχέση µε τους γείτονές της προς τον Νότο και προς Ανατολάς αλλά και ακόµη και στην υποΣαχάρια Αφρική και τη Λατινική Αµερική. Η έντονη αυτή δραστηριοποίηση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής που έχει τη σφραγίδα του Νταβούτογλου συνεχίζει και προκαλεί έντονο διεθνές ενδιαφέρον. Στην Ελλάδα το ενδιαφέρον αυτό είναι ανάµεικτο µε ανησυχία, κυρίως τον φόβο ενός αναδυόµενου απειλητικού «νέο-Οθωµανισµού». Οι πιο συγκεκριµένα ελληνικοί φόβοι είναι οι εξής:

1. Ο φόβος η Τουρκία να παίξει τον ρόλο µία µεγάλης γεωπολιτικά δύναµης στην περιοχή, περιθωριοποιώντας την Ελλάδα.

2. Ο φόβος η Τουρκία να επιχειρήσει να επιλύσει τις ελληνοτουρκικές διαφορές (διένεξη του Αιγαίου, µειονότητες) εις βάρος της Ελλάδας εκµεταλλευόµενοι τη γεωπολιτική και άλλη της ισχύ.

3. Η αίσθηση ότι η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται πλέον για την Ε.Ε., που σηµαίνει ότι δεν θα κάνει τις απαραίτητες αλλαγές που χρειάζονται εσωτερικά (εκδηµοκρατισµός, µείωση του ρόλου του Στρατού) ή εξωτερικά (βελτίωση σχέσεων µε την Ελλάδα, εποικοδοµητική στάση στο Κυπριακό), µε αποτέλεσµα ο Στρατός να συνεχίζει να έχει επιρροή, µε την ανοχή του κυβερνώντος κόµµατος, µε αρνητικά αποτελέσµατα στα ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό. Ο ίδιος ο Νταβούτογλου έχει κατ’ επανάληψη δηλώσει ότι δεν είναι θιασώτης του νέο-Οθωµανισµού.

Η κύρια θέση του Νταβούτογλου (που στην Ελλάδα εκλαµβάνεται από πολλούς ως νέο-Οθωµανισµός) είναι η θεωρία του περί «στρατηγικού βάθους» της Τουρκίας, που έχει αναπτύξει στο οµώνυµο βιβλίο του 2001. Υποστηρίζει ότι λόγω οθωµανικού παρελθόντος και παράδοσης η σηµερινή Τουρκία έχει ορισµένα εγγενή πλεονεκτήµατα τα οποία δεν έχει αρκούντος εκµεταλλευτεί µέχρι σήµερα, ακολουθώντας το εν πολλοίς αδιέξοδο αµυντικό κεµαλικό µοντέλο που βλέπει παντού απειλές και εχθρούς (εξωτερικούς και εσωτερικούς, όπως τους Κούρδους) και κίνδυνο στην εθνική ασφάλεια της χώρας στα πλαίσια του γνωστό ως «συνδρόµου των Σεβρών» (του τρόµου διαµελισµού της χώρας). Βασική επιδίωξη του Νταβούτογλου είναι τα «µηδενικά προβλήµατα» µε τους γείτονες της Τουρκίας, ακόµη και µε την Αρµενία, στα πλαίσια της επίλυσης διενέξεων «χωρίς νικητές και ηττηµένους». Επίσης θα πρέπει να λυθεί το Κουρδικό, ειρηνικά, µε προστασία και συµµετοχή των Κούρδων στο τουρκικό κράτος. Τελικός στόχος της Τουρκίας κατά Νταβούτογλου είναι η χώρα να γίνει ηγέτιδα στην περιοχή όχι στη βάση του µιλιταριστικού της προφίλ, το οποίο θα πρέπει να εγκαταλείψει, αλλά χρησιµοποιώντας τις δυνατότητές της ως χώρας µε «ήπια ισχύ» (soft power), λόγω ισχυρής οικονοµίας, δηµοκρατικών θεσµών και ιστορικής παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή. Ο Νταβούτογλου θεωρεί την Τουρκία όχι τόσο ως γέφυρα µεταξύ του Ισλάµ και Δύσης ούτε καν ως περιφερειακή δύναµη, αλλά από τις λίγες χώρες που αποκαλεί «κεντρικές χώρες» (µε γεωπολιτικούς όρους) που µπορούν να παίξουν σηµαίνοντα ρόλο ακόµη και παγκοσµίως.

Είναι το όραµα αυτό του Νταβούτογλου τόσο επίφοβο για την Ελλάδα; Τα περί «κεντρικής χώρας» και τα συναφή αποτελούν υπερφιλόδοξους ανεφάρµοστους στόχους που δεν αξίζει καν να µας απασχολήσουν. Αν πάλι η Τουρκία κατορθώσει να λύσει τα τρία µεγάλα προβλήµατα που την ταλανίζουν (Κουρδικό, Στρατός, κοσµικό και δηµοκρατικό κράτος) που αποτελούν προϋπόθεση (κατά Νταβούτογλου) για να κινηθεί στα πλαίσια που επιθυµεί, τότε θα έχει γίνει µία εντελώς διαφορετική χώρα. Επιπλέον θα µπορεί να ενταχθεί και στην Ε.Ε. ως πλήρες και µέλος. Τότε ο νεο-Οθωµανικός µπαµπούλας α λα ελληνικά απλούστατα δεν θα υπάρχει.

Ο Αλέξης Ηρακλείδης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ανάλυσης Συγκρούσεων στο Πάντειο Πανεπιστήµιο.

Θέματα επικαιρότητας: Ελληνοτουρκικά

Να σοβαρευτούμε

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-05-14

Τα μεγέθη και οι συμμετρίες έχουν αλλάξει στην περιοχή...

Περισσότερα

Ουσιαστικές δεσμεύσεις και ηθικές υποχρεώσεις

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-02

Μας θύμωσε το γεγονός ότι η Γαλλία σκέπτεται σοβαρά να πουλήσει...

Περισσότερα
Σωτήρης Βαλντέν

Πού έχει δίκιο ο Αντώνης Σαμαράς

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-16

Ακούγοντας την τελευταία ομιλία του Αντώνη Σαμαρά (12/12),...

Περισσότερα
Σωτήρης Βαλντέν

Όχι στο ”πατριωτικό Μέτωπο”

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-01

Κάθε μέρα που περνά, τα «ήρεμα νερά» στις ελληνοτουρκικές...

Περισσότερα
Χρήστος Ροζάκης

Ανατρέχοντας στο παρελθόν των ελληνοτουρκικών

Χρήστος Ροζάκης, 2024-11-23

Οι ομάδες του «πατριωτικού μετώπου» έχουν οργιάσει με μια...

Περισσότερα
Σωτήρης Βαλντέν

Ελληνοτουρκικά: ο Μητσοτάκης, ο Σαμαράς και η αντιπολίτευση

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-10-29

Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για αποκλιμάκωση και διάλογο...

Περισσότερα
Μαριλένα Κοππά

Κάποιες σκέψεις για τον ελληνοτουρκικό διάλογο

Μαριλένα Κοππά, 2024-10-26

Χρειάζεται αποφασιστικότητα, σχεδιασμός και εξαιρετικά...

Περισσότερα

Τα μίλια και η θάλασσα

Παύλος Τσίμας, 2024-10-19

Συμπληρώνονται, αυτές τις ημέρες, 51 χρόνια από τότε που...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Σωκράτης Φάμελλος

Κυβερνητική πρόταση από το Συνέδριο

Σωκράτης Φάμελλος, 2025-06-08

Η Ιστορία, όχι μόνο στην Ελλάδα, έχει δείξει ότι οι πολιτικές...

Στέργιος Καλπάκης

Ισχυρός ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ, καταλύτης για την προοδευτική αλλαγή

Στέργιος Καλπάκης, 2025-06-18

Οι αρνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Αριστεράς στην ειλικρινή...

Θόδωρος Τσίκας

Το αδιέξοδο με το Ιράν και η Συμφωνία του Ομπάμα

Θόδωρος Τσίκας, 2025-06-18

Το 2015 ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, έφτασε μετά...

Κώστας Καλλίτσης

Προεκλογική περίοδος

Κώστας Καλλίτσης, 2025-06-08

Κάτι μάλλον ασυνήθιστο (ακόμα και) για τα ελληνικά δεδομένα...

Η “έσχατη προδοσία” έλειπε από την χορηγία της αντιπολίτευσης προς τον Μητσοτάκη

Γιάννης Τριάντης, 2025-06-07

...Τι εισπράττει η κοινωνία όταν ακούει ότι εγκαλείται κάποιος...

Τα Τέμπη επιστρέφουν

Αγγελική Σπανού, 2025-06-05

Με τέσσερις προτάσεις για τη σύσταση Προανακριτικής, δύο...

Γιάννης Μεϊμάρογλου

Κυβερνητικό μπασκετικό αλαλούμ

Γιάννης Μεϊμάρογλου, 2025-06-04

...Όσο η κυβέρνηση θα συνεχίσει να κλείνει τα μάτια σε μια...

Θόδωρος Τσίκας

Έχει χάσει η Ουκρανία τον πόλεμο;

Θόδωρος Τσίκας, 2025-06-01

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να διατηρήσει τη ηθική και γεωπολιτική...

Γιάννης Βούλγαρης

Η Ευρώπη στην εποχή των πολέμων

Γιάννης Βούλγαρης, 2025-05-31

Από τις εκλογές που έγιναν τελευταία στον ευρωπαϊκό χώρο,...

Εχει ο καιρός γυρίσματα;

Τάσος Παππάς, 2025-05-26

Αλλάζουν οι καιροί; Αλλάζουν. Αυτό που χθες αποδοκίμαζες,...

Η κοινή λογική

Μιχάλης Μητσός, 2025-05-23

Oι νέοι στρέφονται προς την Ακροδεξιά. Ακόμη κι αν δεν ψηφίζουν...

Σωκράτης Φάμελλος

Στη Γάζα συντελείται γενοκτονία, αρνούμαστε να κλείσουμε τα μάτια και να σιωπήσουμε

Σωκράτης Φάμελλος, 2025-05-22

Στη Γάζα συντελείται μια γενοκτονία τόσο κοντά σε εμάς....

×
×