Σειρήνες αναδιάρθρωσης και εξόδου από την Ευρωζώνη

Ελίζα Παπαδάκη, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2011-02-13

Αγνοώντας τις σημαντικές αποφάσεις που εκκρεμούν στην Ευρώπη ώστε να ξεπεραστεί η κρίση του χρέους μαζί με κάποιους όρους που την επέτρεψαν, αδιαφορώντας επίσης για τις ζημίες που ενδέχεται να προκαλούν, ορισμένοι εξακολουθούν να επιμένουν ότι η αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας (και της Ιρλανδίας, και της Πορτογαλίας) είναι αναπότρεπτη. Τελευταίος ήρθε ένας αναγνωρισμένος πανεπιστημιακός χωρίς γνωστές σχέσεις με επενδυτικά συμφέροντα: ο καθηγητής στο Χάρβαρντ, τέως επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, συγγραφέας ιστορικής μελέτης για τις χρηματοοικονομικές κρίσεις που έκανε πάταγο πέρυσι, Κένεθ Ρόγκοφ.

Σε συνέντευξή του στη γερμανική Frankfurter Allgemeine Zeitung την Πέμπτη 10/2, ο Ρόγκοφ δεν αρκέστηκε σε εκτιμήσεις κολοκυθιάς για το ύψος του χρέους που θεωρεί ότι πρέπει να διαγραφεί («φαντάζομαι μια περικοπή 30 έως 40%, αν και ειδικά για την Ελλάδα πιθανώς να μην αρκούσε», είπε εκεί). Προχώρησε και σε υποδείξεις να αποχωρήσουμε από την Ευρωζώνη για «ίσως δέκα ή δέκα πέντε χρόνια», και να επιστρέψουμε όταν θα έχει αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητά μας. Και επειδή οικονομικά προφανώς γνωρίζει, αμέσως παραδέχθηκε ότι έτσι το χρέος θα μεγάλωνε ακόμα περισσότερο απέναντι στα υποτιμημένα εκτός ευρώ εισοδήματα - απλά για να συμπεράνει ότι «εύκολη διέξοδος δεν υπάρχει».

Η άποψη δεν είναι καινούργια, κυκλοφορεί κοντά ένα χρόνο τώρα, αφότου ξέσπασε η ελληνική κρίση, κατά καιρούς την έχει αναφέρει σε άρθρα του και ο ίδιος ο Ρόγκοφ. Παρουσιάζοντάς την όμως τούτη τη στιγμή στη Γερμανία, όπου βρέθηκε για να παραλάβει από την Deutsche Bank το Βραβείο Χρηματοοικονομίας 2011, διεκτραγωδώντας μάλιστα μιαν αύξηση χρέους 10 μονάδες του ΑΕΠ που κινδυνεύει να υποστεί η «ήδη χρεωμένη Γερμανία» αν εξακολουθήσει να συγκαλύπτει το πρόβλημα με τη χορήγηση επιπλέον δανείων στις υπερχρεωμένες χώρες και καταλήξει «να αναλάβει τα χρέη της Περιφέρειας», ο Αμερικανός οικονομολόγος παρεμβαίνει σε μια σύνθετη πολιτική συζήτηση/διαπραγμάτευση σε συνθήκες μεγάλης πίεσης από τις αγορές. Όχι αθώα, ούτε ουδέτερα: τοποθετείται από την πλευρά όσων αντιμάχονται την αλληλεγγύη και την ενοποίηση των πολιτικών στην Ευρώπη.

Μπορεί ο ίδιος ο Ρόγκοφ να μη συνδέεται με χρηματοοικονομικά συμφέροντα (δεν γνωρίζουμε να μισθοδοτείται από μεγάλη τράπεζα π.χ., ούτε να διαθέτει δική του εταιρία επενδυτικών συμβουλών, όπως άλλοι επώνυμοι συνάδελφοί του). Ούτε υπερασπίζεται τυφλά αμερικανικές θέσεις, όπως ξέρουν όσοι τον είχαν ακούσει στο ΔΝΤ το 2003 να ασκεί σοβαρή κριτική στην οικονομική πολιτική και να προειδοποιεί για τους κινδύνους που ενείχε. Τα όσα είπε τώρα όμως ενίσχυσαν την αντιστροφή μιας ευνοϊκής τάσης: οι αποδόσεις των ομολόγων στις χώρες «της Περιφέρειας» υποχωρούσαν, μετά τις ελπίδες ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα αντιμετωπίσουν επιτέλους την κρίση στην Ευρωζώνη. Αλλά τα spreads έχουν πάρει και πάλι τον ανήφορο. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναγκάστηκε ξανά να αγοράσει πορτογαλικά ομόλογα, ύστερα από τρεις εβδομάδες αποχής από την αγορά ομολόγων. Με τις αποδόσεις σε τιμές ρεκόρ (άγγιξαν τα 7,7%) και πολλούς να καραδοκούν πότε θα καταφύγει και η Πορτογαλία στο Ευρωπαϊκό Ταμείο, την κατάσταση στη χώρα περιπλέκει η πρόταση μομφής στην κυβέρνηση μειοψηφίας των Σοσιαλιστών που κατέθεσε προχθές Παρασκευή το Αριστερό Μπλοκ και θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές.

Προχθές εξάλλου η Moodyʼs υποβάθμισε και αυτή (ύστερα από την S&P) τις ιρλανδικές τράπεζες σε «σκουπίδια», επειδή η απερχόμενη κυβέρνηση της χώρας - εύλογα - ανέβαλε την ανακεφαλαιοποίησή τους εν όψει των εκλογών στις 25 Φεβρουαρίου, σε δύο βδομάδες μόλις! Το θέμα εκεί είναι διαφορετικό: στην Ιρλανδία τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν ταχθεί υπέρ περικοπών στο χρέος των τραπεζών προς τους πιστωτές τους, εκφράζοντας την αγανάκτηση ενός πληθυσμού ο οποίος επί τρία χρόνια υφίσταται συμπίεση εισοδημάτων και ανερχόμενη ανεργία επειδή το μέχρι το 2007 πλεονασματικό και με ελάχιστα χρέη Δημόσιο άρχισε να αναλαμβάνει τεράστιες (δίχως πάτο) υποχρεώσεις για να σώσει τις τράπεζες. Καμία σχέση δηλαδή με το εγγενές, διαρθρωτικό πρόβλημα του ελληνικού Δημοσίου, τις επί τριάντα χρόνια πολύ υψηλότερες δαπάνες από έσοδα, που σώρευσαν υπέρογκο χρέος.

Εδώ πορευόμαστε στο μεταξύ με λιγότερη διεθνή δημοσιότητα, όσο δεν παρουσιάζονται παρόμοιες ανατροπές. Αλλά η ανεργία που στις στατιστικές μετρήσεις για το Νοέμβριο άγγιξε το 14%, στους δε νέους ξεπερνάει το 35%, και θα εξακολουθήσει να ανεβαίνει, η επίσημη πρόβλεψη ότι το ΑΕΠ θα μειωθεί άλλο 3% φέτος, η έγκριση της έως τώρα πορείας από την Τρόικα προχθές προκειμένου να εκταμιευθούν άλλα 15 δις από το δάνειο ΕΕ-ΔΝΤ, με ταυτόχρονη πίεση να ληφθούν πρόσθετα σκληρά μέτρα και να γίνουν αποκρατικοποιήσεις 50 δις ως το 2015, οι παραλυτικές συνθήκες που ζούμε καθημερινά, ίσως να κάνουν τις υποδείξεις για την περικοπή μέρους του χρέους ελκυστικές. Έτσι τις πρόβαλε άλλωστε ο ίδιος ο Ρόγκοφ, με τον ισχυρισμό (που δεν επιχείρησε να τεκμηριώσει) ότι η πολυετής λιτότητα που μας επιβάλλεται είναι πιο οδυνηρή από την αναδιάρθρωση του χρέους που αυτός προτείνει.

Αλλά θα προχωρήσουν οι ευρωπαϊκές απαντήσεις;

Την ίδια μέρα, 10 Φεβρουαρίου, έδινε ωστόσο συνέντευξη στους Financial Times ο Λορέντσο Μπίνι Σμάγκι, μέλος του εξαμελούς προεδρείου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο οποίος επανειλημένα έχει υπερασπιστεί τη χώρα μας απέναντι σε πιέσεις κερδοσκόπων. Και για άλλη μια φορά υποστήριξε ότι «το Σχέδιο Α πρέπει να δουλέψει και γιʼ αυτό έχουμε δεσμευτεί ότι θα το κάνουμε να δουλέψει». Χωρίς διόλου να παραγνωρίζει τις επώδυνες συνέπειες από τις περικοπές δαπανών, αυξήσεις φόρων και αλλαγή οικονομικού προτύπου, ο Μπίνι Σμάγκι απέκλεισε ένα «Σχέδιο Β», λέγοντας ότι μια χρεοκοπία «θα ήταν δραματική για τον ελληνικό λαό», «θα συνεπαγόταν κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και πολιτικά μείζονα προβλήματα για την οικονομία». Δεν τα εξειδίκευσε σε αυτή τη συνέντευξη, αλλού όμως έχει αναφερθεί παραστατικά στη διαλυτική για κάθε παραγωγική διαδικασία φυγή κεφαλαίων που θα την συνόδευε, ενώ μπορούμε να φανταστούμε τι απώλειες εισοδήματος θα έφερνε ένας ανεξέλεγκτος πληθωρισμός - 20, 30%, όπως τον θυμόμαστε οι παλιότεροι, ή και πολύ παραπάνω, σε συνθήκες όπου η χώρα δεν θα είχε καμία αξιοπιστία για να δανειστεί.

Σε ανάλογο πνεύμα είχε αποκλείσει αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους τη Δευτέρα ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ, απαντώντας σε ερωτήσεις ευρωβουλευτών της επιτροπής οικονομικών. «Από περικοπές [κουρέματα], οι μακροπρόθεσμοι επενδυτές είναι αυτοί που χάνουν χρήματα, και οι βραχυπρόθεσμοι [δηλαδή οι κερδοσκόποι] κερδίζουν», είχε πει, παροτρύνοντας «να το έχουμε πάντα κατά νου». Επίσης και ο πρόεδρος του Γιουρογκρούπ - και πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου - Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, από την Αθήνα την περασμένη εβδομάδα.

Στην προοπτική όμως, εφόσον προχωράει το ελληνικό πρόγραμμα, «να προσαρμοστούν οι όροι του δανείου των 110 δις από ΕΕ-ΔΝΤ» αναφέρθηκε ο Μπίνι Σμάγκι, χωρίς πάλι να μπει σε λεπτομέρειες: πρόκειται για την επιμήκυνση του χρόνου εξόφλησης, τη μείωση των επιτοκίων, ίσως και για την επαναγορά κάποιου μέρους του χρέους σε υποτιμημένα χαρτιά που βρίσκονται στη δευτερογενή αγορά, ή στην κατοχή της ΕΚΤ, με αποτέλεσμα να μειωθεί το συνολικό του ύψος.

Όλα αυτά προϋποθέτουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες να καταλήξουν σε μια συνολική συμφωνία ως το τέλος Μαρτίου. Αφετηρία είναι η πρόταση Μέρκελ αλλά η έκβαση δεν είναι προδιαγεγραμμένη και οι διαπραγματεύσεις μπορεί να είναι έντονες.

Ιδέες κυκλοφορούν άλλωστε. Μια πιο προσεκτική εργασία δημοσίευσαν στα πλαίσια του ιδρύματος Bruegel τρεις Ευρωπαίοι οικονομολόγοι: οι Ζολτ Νταρβάς, Ζαν Πιζανί-Φερί και Αντρέ Σαπίρ. Ενώ εκτιμούν και αυτοί ότι χρειάζεται να περικοπεί το χρέος της Ελλάδας κατά 30% - όχι άλλης χώρας του ευρώ όμως - υποστηρίζουν τη βελτίωση των όρων των δανείων και επιμένουν στην ανάγκη να λυθεί το πρόβλημα των τραπεζών της Ευρώπης και ταυτόχρονα να ενισχυθούν με ευρωπαϊκές πολιτικές και πόρους μεταρρυθμίσεις και ανάπτυξη στις χώρες της Περιφέρειας. Αυτό να είναι συστατικό μέρος του Συμφώνου Ανταγωνιστικότητας, προτείνουν.

Θέματα επικαιρότητας: Οικονομική κρίση

Δημήτρης Λιάκος

Σκέψεις, με αφορμή το βιβλίο της Άνγκελα Μέρκελ

Δημήτρης Λιάκος, 2024-12-01

Η έκδοση των απομνημονευμάτων της Άνγκ. Μέρκελ και οι αναφορές...

Περισσότερα
Φίλιππος Σαχινίδης

Προοδευτικές προτάσεις για την οικονομία σε συνθήκες permcrisis

Φίλιππος Σαχινίδης, 2022-11-21

H λέξη της χρονιάς για το 2022 σύμφωνα με το λεξικό Collins είναι...

Περισσότερα
Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Η αδιέξοδη οικονομική πολιτική θα φέρει λουκέτα και ανεργία

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2021-02-02

Η πανδημία του Covid19 άλλαξε ριζικά τα δεδομένα παγκοσμίως...

Περισσότερα
Γιάννης Βούλγαρης

Τι μαθαίνουμε από την τριπλή κρίση;

Γιάννης Βούλγαρης, 2020-09-12

Λίγες ήταν ευτυχώς οι φορές που η μεταπολιτευτική Ελλάδα...

Περισσότερα

Εικόνα δύσβατης πορείας

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2020-06-25

Είναι αλήθεια πως στην Ελληνική πραγματικότητα συχνά υπάρχει...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Από τη χαμένη 10ετία, μην πάμε στη χαμένη γενιά

Κώστας Καλλίτσης, 2020-05-10

Η καταιγίδα έχει όνομα, λέγεται ανεργία. Και θα είναι σφοδρή....

Περισσότερα
Αντώνης Λιάκος

Πλοήγηση μέσω κρίσεων

Αντώνης Λιάκος, 2020-05-03

Η τωρινή κρίση της πανδημίας, και η οικονομική που σέρνει...

Περισσότερα

Μειώστε τους φόρους στους μισθωτούς

Αντώνης Καρακούσης, 2019-10-20

Η μακρόχρονη κρίση και το πλήθος των μέτρων, μνημονιακών...

Περισσότερα

Άρθρα/ Οικονομία-Εργασία

Κώστας Καλλίτσης

Ένα προβληματικό νομοσχέδιο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-12-01

Τις επόμενες ημέρες θα απασχολήσει την Ολομέλεια της Βουλής...

Κώστας Καλλίτσης

Το αγαθό της σταθερότητας

Κώστας Καλλίτσης, 2024-11-24

Μόνιμο και διακηρυγμένο μέλημα του υπουργού Εθνικής Οικονομίας...

Κώστας Καλλίτσης

Τέλειωσαν τα μνημόνια;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-11-17

Έχει τελειώσει η περίοδος του αποπληθωρισμού – όταν έπεφταν...

Κώστας Καλλίτσης

Το τέλος ενός κύκλου

Κώστας Καλλίτσης, 2024-11-10

Η ιστορία λέει ότι ένας κύκλος άνοιξε πριν από περίπου μισό...

Κώστας Καλλίτσης

Ο αλγόριθμος και οι φόροι

Κώστας Καλλίτσης, 2024-11-03

Ποιο είναι το μείζον πρόβλημα για τη μισθωτή εργασία; Οτι...

Κώστας Καλλίτσης

Το 40% της στέρησης

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-27

Η φτώχεια δεν οφείλεται πλέον, όπως παλιότερα, στην ανεργία,...

Κώστας Καλλίτσης

Το κράτος λάφυρο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-13

Έχει, άραγε, ακούσει κάτι η κυβέρνηση για τον αναβαθμισμένο...

Κώστας Καλλίτσης

Μα, γιατί είναι τόσο χαμηλά τα κέρδη;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-06

Γιατί είναι τόσο χαμηλοί οι μισθοί, γιατί είμαστε στην τελευταία...

Κώστας Καλλίτσης

Ποιόν συμφέρει;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-09-22

Οι τιμές τροφίμων και άλλων ειδών λαϊκής κατανάλωσης ήταν...

Κώστας Καλλίτσης

Μια καλή κρίση γρήγορα!

Κώστας Καλλίτσης, 2024-09-01

Ηαρχιτεκτονική του ανατρέπεται. Βασικές δομές του καταρρέουν....

Τιμές: μεταρρύθμιση ή κρατισμός;

2024-08-04

Με τι περιθώριο κέρδους δούλεψε η επιχείρησή σας στην τελευταία...

Κώστας Καλλίτσης

Αλλάζοντας για να μένει το ίδιο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-07-28

Χάνεται και η ευκαιρία που αντιπροσώπευε το Ταμείο Ανάκαμψης...

×
×