Τα αριστερά παράδοξα

Γιατί σε τέτοιες συνθήκες κρίσης οι δυνάμεις της αριστεράς στη χώρα μας είναι καθηλωμένες στην άκρη; Από την αριστερή σκοπιά πρόκειται για παράδοξο. Θα ’λεγα ότι για τις αριστερές δυνάμεις είναι θεμελιώδες παράδοξο, που δεν έχει ξεπεραστεί με κινήσεις “αριστερίστικης” έμπνευσης ούτε με τις δυνατές, ηθικά βαριές καταγγελίες στις ανακοινώσεις κατά της κυβερνητικής πολιτικής και του Μνημονίου. Την περασμένη Κυριακή σημείωνα ότι η προσέγγιση αυτού του αριστερού παραδόξου απαιτεί πρώτα ρεαλισμό, σεβασμό στην πραγματικότητα.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ δεν θα δώσουν οι υπεκφυγές του τύπου ότι φταίνε τα μέσα ενημέρωσης, ο εκφοβισμός του λαού, ότι να, τώρα ξεσηκώνονται όλοι και ότι έρχεται η στιγμή της κρίσης του συστήματος. Όχι, βέβαια, επειδή δεν έχουμε κρίση. Αλλά το παράδοξο είναι ακριβώς αυτό: εν μέσω τέτοιας κρίσης η επιρροή των αριστερών δυνάμεων δεν αυξάνεται. Αναζητώντας απάντηση στο παράδοξο θα είναι εξαιρετικά χρήσιμο να σεβαστούμε τις σημαντικές διαφωνίες και αντιθέσεις στους χώρους της αριστεράς, κόμματα και ρεύματα. Δεν υπάρχει μία αριστερά, μία αριστερή παράταξη, αλλά πολλές, για σοβαρούς λόγους. Η αναζήτηση διεξόδου σε μια γενική αριστερή ενότητα μεταθέτει το πρόβλημα σε μη ρεαλιστικές ατραπούς.

Άρα η αυτονόητη προσπάθεια αύξησης της επιρροής στις εξελίξεις των αριστερών κομμάτων και ρευμάτων δεν θα κριθεί “ενδοαριστερά”, αν δηλαδή στα αλώνια των αριστερών ζυμώσεων θα κερδίσουν οπαδούς. Αλλά στα ανοικτά πεδία της κοινωνικής και πολιτικής δράσης. Και εδώ παρουσιάζεται το δεύτερο παράδοξο: ο ανοικτός αυτός ανταγωνισμός (ή πολιτικός πόλεμος) των αριστερών δυνάμεων δεν αναδεικνύει νικητή ή νικητές, αλλά επιβεβαιώνει όρια - που μάλλον θα πρέπει να είναι κοινά.

ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ, δηλαδή, ειδικά στις σημερινές συνθήκες κρίσης, περιορισμένη (ίσως και καθόλου) δυνατότητα διατύπωσης εναλλακτικών πολιτικών που να συσπειρώνουν μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Αυτό δεν αναιρεί το γνωστό σε όλους μας δεδομένο ότι οι ποικίλες αριστερές δυνάμεις εκφράζουν δυναμικά τμήματα της κοινωνίας, χώρους συνδικαλισμού και κοινωνικές ευαισθησίες. Ακριβώς γι’ αυτό και ο ρόλος τους αναπαράγεται, κινητοποιούν δυνάμεις σε διαδηλώσεις και απεργίες - με τις διαφορές και τις γνωστές μας συγκρούσεις. Ίσως εδώ να βρίσκεται και η βάση που περιορίζει τον ρόλο των παντοίων αριστερών δυνάμεων. Να βρίσκεται η αιτία που δεν μπορούν να επιλέξουν και να προτάξουν εναλλακτικές απαντήσεις - πειστικές και τεκμηριωμένες- στις κυρίαρχες πολιτικές στις συνθήκες της κρίσης. Τι δεσμεύει τις αριστερές δυνάμεις και δεν μπορούν να ανοίξουν τον δικό τους δρόμο σε συνθήκες δημοσιονομικής κρίσης και ύφεσης;

ΝΟΜΙΖΩ ότι θα ανοίξουμε δρόμο προς τις απαντήσεις που ψάχνουμε αν δεχθούμε ότι κυριαρχεί στις επιλογές των αριστερών δυνάμεων μια βαθύτερη άρνηση της πραγματικότητας -και των συνεπειών- της κρίσης στο κράτος και την οικονομία. Υποδέχονται και κάνουν πολιτική τη βαθύτερη λαϊκή επιθυμία να γυρίσουν όλα στην κατάσταση πριν από την κρίση. Όμως αυτό και αντιρεαλιστικό είναι και οδηγεί τις αριστερές δυνάμεις να υποστηρίζουν το πελατειακό κράτος (και τις πολιτικές και πολιτικές δυνάμεις) του υπερδανεισμού, που μας έφερε εδώ.

Η ΚΡΙΣΗ ΘΕΤΕΙ επί τάπητος δύο μεγάλα θέματα: ότι οι κυρίαρχες δυνάμεις αποδείχθηκαν ανίκανες να διευθύνουν τη χώρα και ότι έχει τεθεί στην ημερήσια διάταξη το ποιοι θα πληρώσουν. Οι αριστερές απαντήσεις θα πρέπει να απαντούν σε αυτά (τουλάχιστον) τα ερωτήματα επαρκώς πειστικά. Ποιες δυνάμεις να διευθύνουν τη χώρα προς ποια κατεύθυνση και πώς θα κατανεμηθούν τα βάρη της κρίσης; Αντί σαφών απαντήσεων, κυριαρχούν επιλογές που στηρίζονται στην υπόθεση επιστροφής στην πρότερη κατάσταση: πώς θα συνεχίσει ο φθηνός δανεισμός, πώς θα διατηρηθούν οι κατανομές εισοδημάτων που προϋπήρχαν της κρίσης. Αποκορύφωμα αυτής της επιλογής είναι η πρόταξη της ανατροπής του Μνημονίου ως αμέσου στόχου, ενώ όλοι γνωρίζουν ότι το άμεσα κρίσιμο είναι πώς κατανέμονται τα βάρη ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο, ανάμεσα στις κατηγορίες των εργαζομένων, πώς θα στηριχθεί ο κοινωνικός ρόλος του κράτους.