Επόμενη στάση Eurogroup!

Με ανοικτά όλα τα ζητήματα παραμονές της συνόδου ακόμα, ο έμπειρος Βέλγος υπουργός Οικονομικών Ντιντιέ Ρεντέρς ανέμενε ότι στο Eurogroup σήμερα θα χαραχτούν μόνο κάποιες κατευθυντήριες γραμμές, χωρίς να διαμορφωθούν οριστικές λύσεις.

Καθησυχάστηκαν οι πλατιά διαδεδομένοι ανά τον κόσμο φόβοι για επικείμενη άμεση χρεοκοπία της Ελλάδας μετά τις ψηφοφορίες στη Βουλή∙ τα Χρηματιστήρια αναθάρρησαν, μαζί ανέβηκε και το ευρώ. Τι συγκεκριμένα μέλλει να συμβεί από τον επόμενο χρόνο, όταν εξαντληθεί το δάνειο του 2010, κανείς δεν το γνωρίζει. Να το αποσαφηνίσει έχει αναλάβει το Eurogroup, το οποίο συνέρχεται σήμερα στις Βρυξέλλες, χωρίς πάντως να φαίνεται έτοιμο να καταλήξει σε ολοκληρωμένο σχέδιο. Η περιβόητη συμμετοχή των «ιδιωτών πιστωτών», γύρω από την οποία τόσες αντιπαραθέσεις έγιναν, μέχρι στιγμής διαμορφώνεται και μικρή, και ασύμφορη.

Με την αποδέσμευση της πέμπτης δόσης του δανείου Ε,Ε,/ΔΝΤ προς την Ελλάδα μέσα στις επόμενες μέρες συνδέθηκε έτσι στον διεθνή Τύπο η ειδησεογραφία για την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Προγράμματος και του εφαρμοστικού νόμου από την ελληνική Βουλή. Ευαρέσκεια εξέφρασαν και οι δύο Ευρωπαίοι πρόεδροι Ζοζέ Μπαρόσο και Βαν Ρομπάι. Περίπτωση αδυναμίας πληρωμών δεν τίθεται, εφόσον οι πάντες θεωρούν βέβαιο ότι θα δοθούν εγκαίρως τα 12 δισ. ευρώ που απαιτούνται για να εξοφληθούν όσα ομόλογα λήγουν αυτό τον μήνα. Ότι, δηλαδή, η μεν ευρωπαϊκή πλευρά θα εξακολουθήσει κανονικά τη συμφωνημένη εκταμίευση, εφόσον ικανοποιήθηκε ο όρος που είχε θέσει, να υιοθετηθεί το Μεσοπρόθεσμο και το πακέτο των ιδιωτικοποιήσεων, όπως τα επεξεργάστηκε η τρόικα με την κυβέρνηση. Στο δε ΔΝΤ θα δώσει το Eurogroup μια διαβεβαίωση που να καλύπτει την καταστατική του υποχρέωση να χρηματοδοτεί μόνο εφόσον είναι εξασφαλισμένη η βιωσιμότητα του αποδέκτη για δώδεκα μήνες, ώστε να εκταμιεύσει και αυτό το μερίδιό του στην πέμπτη δόση.

Θέματα που θα πρέπει να ξεκαθαρίσει το Eurogroup είναι το ύψος αυτού του δεύτερου μεγάλου πακέτου στήριξης της Ελλάδας, οι όροι του δανείου -επιτόκιο, διάρκεια-, η ενδεχόμενη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, των τραπεζών δηλαδή που κατέχουν ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου και τους ζητείται να παρατείνουν τη διάρκειά τους. Ως προς το ύψος του νέου πακέτου θα πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες χρηματοδότησης του Δημοσίου -χρεολύσια και μειούμενα, όπως έχουμε δεσμευτεί, νέα ελλείμματα- για τα επόμενα τρία χρόνια που δεν φαίνεται ότι θα μπορεί να δανειστεί από την αγορά. Εκτιμήσεις κυκλοφορούν για διάφορα ποσά της τάξης των 100-120 δισ. ευρώ, μένει να διευκρινιστεί όμως πόση θα είναι η συμμετοχή των κρατών της Ευρωζώνης μέσω του μηχανισμού στήριξης (EFSF και EFSM) και η αναλογούσα -30%- του ΔΝΤ, πόση και με ποιους τρόπους των τραπεζών, όπου η κατάσταση είναι ακόμα αρκετά συγκεχυμένη, πώς και για τι ποσό θα ενταχθούν εδώ οι ιδιωτικοποιήσεις που προωθούνται στην Ελλάδα. Ειδικότερα ως προς τους όρους του δανεισμού άλλωστε, τα συγκριτικά υψηλά επιτόκια που έχουν επιβληθεί έως τώρα στις χώρες της Ευρωζώνης που κατέφυγαν στον μηχανισμό (υψηλά παραμένουν τα δικά μας και μετά τη μείωσή τους που συμφωνήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου), ασκείται έντονη κριτική από πολλές πλευρές, καθώς δυσχεραίνουν την ανάκαμψη των υπερχρεωμένων χωρών. Με ανοικτά όλα τα ζητήματα παραμονές της συνόδου ακόμα, ο έμπειρος Βέλγος υπουργός Οικονομικών Ντιντιέ Ρεντέρς ανέμενε ότι στο Eurogroup σήμερα θα χαραχτούν μόνο κάποιες κατευθυντήριες γραμμές, χωρίς να διαμορφωθούν οριστικές λύσεις.

Τράπεζες: Μεγάλες ζυμώσεις, φτωχά αποτελέσματα

Σε επιχειρήματα ηθικής τάξης βασίστηκε η εμμονή της καγκελαρίου Άγγελα Μέρκελ, της κυβερνώσας αλλά και άλλων παρατάξεων στη Γερμανία, καθώς και μεγάλου μέρους της εκεί κοινής γνώμης, για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη διάσωση της Ελλάδας, πιθανώς και άλλων μελών της Ευρωζώνης στο μέλλον. Οι τράπεζες ευθύνονται για τη μεγάλη κρίση γενικά, για το γεγονός ότι δάνειζαν υπέρμετρα την Ελλάδα χωρίς να εξετάζουν αν θα μπορεί να εξοφλήσει τα δάνεια. Κέρδιζαν και πρέπει επομένως να συμμετέχουν στα βάρη της διάσωσης της υπερχρεωμένης χώρας και του ευρώ γενικότερα, να μην τα φέρουν μόνο οι φορολογούμενοι, υποστήριζε διαρκώς η κ. Μέρκελ. Προωθώντας την άποψή της μαζί με τον Γάλλο πρόεδρο Σαρκοζί, από τον περασμένο Οκτώβριο πέτυχε να αντιστρέψει μια ευνοϊκή τότε, πτωτική τάση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, προκαλώντας διαρκή όξυνση των κερδοσκοπικών επιθέσεων κατά των ασθενέστερων κρίκων του ευρώ.

Αλλά την ηθική επιχειρηματολογία εξευτέλισαν οι γερμανικές τράπεζες στη συμφωνία που κατέληξαν, ύστερα από μακρούς δισταγμούς, με τον υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε την Πέμπτη: σε 3,2 δισ. ευρώ θα ανέλθει η συμβολή τους στο νέο πακέτο -«συμβολίτσα» την κορόιδευε το κύριο άρθρο των γερμανικών Financial Times-, από τα οποία μάλιστα το 1,2 δισ. θα προέλθει από τις κρατικοποιημένες HRE και WestLB, οπότε στις καθʼ εαυτό ιδιωτικές Commerzbank και Deutsche μένουν μόλις 2 δισ. να «μετακυλύσουν». Πρόκειται για ομόλογα που λήγουν μέχρι το 2014 και οι δύο τράπεζες δέχονται να ανταλλάξουν κατά το πολύπλοκο σύστημα που πρότειναν πρώτες οι γαλλικές τράπεζες και ασπάστηκε ο Σαρκοζί: αφού εισπράξουν εξόφληση για το 30%, θα ανταλλάξουν το 70% με νέα τριακονταετή ομόλογα, από τα οποία το 20% η Ελλάδα θα επενδύσει σε μια εταιρεία ειδικού σκοπού που θα πάρει ασφαλή χαρτιά ως ασφάλιση για τα νέα ομόλογα, την ασφάλειά τους δηλαδή την αναλαμβάνει το ελληνικό κράτος. Αλλά έτσι, σχολιάζουν ειδικοί, καθίσταται ακόμα δυσκολότερη μια μελλοντική έξοδος στις αγορές, αφού το κράτος δίνει στους «μετακυλύοντες» κάτι σαν προτιμησιακό καθεστώς και επιπλέον επωμίζεται το ίδιο βαρύ κόστος για την εγγύηση του (παρατεινόμενου) δανείου: παίρνει 50% και φτιάχνει εγγύηση με το 20%.

Με το πολύπλοκο αυτό σχήμα έδειχνε να αισθάνεται πολύ άνετα ο Γιόζεφ Άκερμαν, πρόεδρος της Deutsche Bank αλλά και του IIF, του Ινστιτούτου Διεθνούς Χρηματοοικονομίας (με μέλη 400 και πλέον από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου), το οποίο έκανε το τελευταίο διάστημα πλήθος επαφές και διαβουλεύσεις για να το οργανώσει. Και σε δημοσιογράφους στο Βερολίνο έκανε λόγο για σημαντική πρόοδο στις συνομιλίες με εκπροσώπους των οίκων αξιολόγησης, για τους οποίους υπάρχει φόβος μήπως αμφισβητήσουν τον «εθελοντικό» χαρακτήρα μιας τέτοιας ρύθμισης και υποβιβάσουν την Ελλάδα στη βαθμίδα μιας τυχόν «επιλεκτικής» πτώχευσης.

Την άποψή του ότι στην τρέχουσα συζήτηση επικρατεί «πολύ στενή οπτική» για την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα επανέλαβε την Πέμπτη ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πολύ περισσότερο επαίνεσε την κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα στις ιδιωτικοποιήσεις, τονίζοντας για ακόμα μία φορά ότι θα πρέπει να αποκλειστεί κάθε συμμετοχή που δεν θα ήταν απόλυτα εθελοντική και θα μπορούσε να θεωρηθεί «πιστωτικό συμβάν».

Σε αντιπαράθεση με τις επικρατούσες κοντόφθαλμες και μίζερες λογικές προβάλλονται ωστόσο και ελπιδοφόρες προτάσεις. Ο καθηγητής Τζέφρεϊ Σαξ, που διευθύνει το «Ινστιτούτο της Γης» στο πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, αντικρούει πολυάριθμους συναδέλφους του που δεν βλέπουν άλλη διέξοδο από την πτώχευση, για να υποστηρίξει ότι η Ελλάδα μπορεί να εξυπηρετήσει και να μειώσει το χρέος της μέσα στην ερχόμενη εικοσαετία, εφόσον η Ευρώπη της παράσχει τις εγγυήσεις που θα επιτρέψουν μια μείωση των επιτοκίων σε γαλλο-γερμανικά επίπεδα. Το κόστος τέτοιων εγγυήσεων εύκολα θα μπορούσε να καλυφθεί με μικρό μέρος από τους νέους ευρωπαϊκούς φόρους που συζητείται να εισαχθούν: ΦΠΑ και συναλλαγών (Τόμπιν), γράφει. Αλλά το βασικό του επιχείρημα κατά της χρεοκοπίας είναι οι ενδιαφέρουσες αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας: η αιολική και ηλιακή ενέργεια που θα μπορούσε να εξάγει στον Βορρά, η κεντρική θέση στις μεταφορές για το εμπόριο Ευρώπης-Ασίας, εξαιρετικοί νέοι μηχανικοί πληροφορικής, υπέροχος προορισμός τουρισμού, εξερευνήσεων, στοχασμών για την ανθρώπινη κατάσταση (άρθρο στους Financial Times 30/6).

Μόνο που για να αξιοποιηθούν τέτοιες δυνατότητες δεν χρειάζονται μόνο τα χρήματα που προσπαθεί να εξασφαλίσει η κυβέρνηση από τις Βρυξέλλες. Προπάντων χρειάζονται μεταρρυθμίσεις, να οργανωθεί η κινητοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας.