Χαμένο Σαββατοκύριακο

Είναι μια συζήτηση που διαρκεί ήδη τρία χρόνια, αργόσυρτη και βασανιστική. Μια συζήτηση που πάνω που λες εντάξει κάπου καταλήγει, διαπιστώνεις ότι έχει ξεπεραστεί από τα γεγονότα. Κι όλο αρχίζει πάλι από την αρχή.Η συζήτηση ξεκίνησε στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2008. Τότε, στον απόηχο της πτώσης της Lehman Βrothers, ανάμεσα σε τοξικές φούσκες τραπεζικών παραγώγων που έσκαζαν, σπέρνοντας πανικό στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, έπεσε η ιδέα μιας κοινής ευρωπαϊκής απάντησης στην κρίση: αντί κάθε χώρα να ασχοληθεί με τις δικές της τράπεζες, να εγγυηθεί τις καταθέσεις τους και να ελέγξει την έκθεσή τους στα δηλητηριώδη αμερικανικά δομημένα, να υπάρξει μια κεντρική ευρωπαϊκή παρέμβαση, μια κοινή εγγύηση της ευρωζώνης, μέσω της ΕΚΤ, των τραπεζικών καταθέσεων και κοινή πρωτοβουλία για τη σύνταξη νέων κανόνων και τη θέσπιση νέων ελεγκτικών μηχανισμών για τις ευρωτράπεζες - που τότε ακόμη υπήρχε η αυταπάτη ότι δεν είχαν βουτήξει και πολύ τα δάχτυλά τους στο τοξικό μέλι. Η πρόταση απερρίφθη, πριν καλά καλά συζητηθεί. Οι εθνικές τράπεζες παρέμειναν αρμοδιότητα κάθε εθνικής κυβέρνησης.Ηταν μια μοιραία απόφαση. Πρώτον, γιατί παρέτεινε την αιτία της κρίσης - την υπεροπλία του ελεγχόμενου απέναντι στον ελεγκτή, ενός οικουμενικά δικτυωμένου τραπεζικού συστήματος, με τεράστια δύναμη πυρός, απέναντι στην περιορισμένων δυνατοτήτων παρέμβαση των επιμέρους κρατών. Δεύτερον, γιατί δημιουργούσε τον πειρασμό νέων εθνικών ανταγωνισμών, εντός ευρωζώνης, με τις μεγάλες χώρες να προσπαθούν να ρίξουν η καθεμία τα τραπεζικά της σκουπίδια στην αυλή του γείτονα. Και, τρίτον, γιατί χανόταν έτσι μια ευκαιρία να διορθωθεί το εκ γενετής ελάττωμα της ζώνης του ευρώ - η δημιουργία μιας περιοχής που μοιράζεται ένα κοινό νόμισμα αλλά τίποτε άλλο, ούτε κοινό σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης, ούτε πραγματική κεντρική τράπεζα με αρμοδιότητα δανειστή τελευταίας καταφυγής, ούτε κοινό μηχανισμό διαχείρισης χρέους.

Τρία και κάτι χρόνια αργότερα, η ευρωζώνη βρίσκεται αντιμέτωπη με τις συνέπειες εκείνης της πρώτης επιλογής της. Και δυσκολεύεται να βρει κοινό τόπο για να αντιμετωπίσει μια φωτιά που αναρριπίζεται αδιάκοπα. Και που παραμένει πρώτα τραπεζική κρίση και έπειτα κρίση χρέους, δημόσιου και ιδιωτικού. Τρία χρόνια αργότερα, είκοσι και κάτι σύνοδοι κορυφής και η Ευρώπη ακόμη μετεωρίζεται στο κενό. Και η Σύνοδος αυτού του Σαββατοκύριακου προαναγγέλλεται - εκτός μεγάλης εκπλήξεως - μια τρύπα στο νερό. Ακόμη ένα χαμένο Σαββατοκύριακο.Τρία χρόνια τώρα, η ευρωζώνη συζητά λοιπόν. Το πρόβλημα των τραπεζών της, πρώτα. Επειτα, από τον Φεβρουάριο του 2009, ψιθυριστά, το πρόβλημα του ελληνικού και του ιρλανδικού χρέους. Επειτα, από τον Φεβρουάριο του 2010, την κρίση χρέους που πρωτοεκδηλώθηκε στα ελληνικά ομόλογα, για να απλωθεί μέσα στους επόμενους 18 μήνες σε όλη την περιφέρεια και τις παρυφές του κέντρου της ζώνης ευρώ. Κάθε τόσο ένα μικρό βήμα, μια απόφαση που αναγγέλλεται ως σωτήρια, μα που αποδεικνύεται ακόμη ένα βήμα προς την καταστροφή, ένα «πιστόλι στο τραπέζι», που αποδεικνύεται αυτεπίστροφο. Και τώρα η συζήτηση επιστρέφει εκεί απ’ όπου άρχισε: στην από κοινού εγγύηση χρέους, την κοινή παρέμβαση, την αρχή ότι οι μετέχοντες ενός κοινού νομισματικού συστήματος μοιράζονται μεταξύ τους και τις υποχρεώσεις που προκύπτουν εντός του συστήματος. Οι εθνικές εγγυήσεις - για τράπεζες ή ομόλογα - δεν αρκούν. Αλλά η ευρωπαϊκή ηγεσία δεν είναι έτοιμη να τις εγκαταλείψει.Και μπορεί να ξενυχτούν όσα βράδια θέλουν, όπως προχθές στη Φρανκφούρτη, να συζητούν τεχνικές ρυθμίσεις ή να τσακώνονται για τεχνικές διευθετήσεις, αλλά το δίλημμα θα επανέρχεται, απλό και ακαταμάχητο: ή θα κάνουν το επόμενο βήμα, θα μετατρέψουν μια νομισματική ένωση σε οικονομική και δημοσιονομική ένωση ή δεν θα έχουν καν νομισματική ένωση.

Και η Ελλάδα, εξουθενωμένη, σπαραγμένη, τρία χρόνια τώρα από μια κρίση την οποία, αυτονόητα, επέλεξε να αντιμετωπίσει εντός ευρωζώνης, με τα μέσα της ευρωζώνης, παραμένει καταδικασμένη να πληρώνει το πιο βαρύ τίμημα αβεβαιότητας και αναίτιας οικονομικής οδύνης καθώς σέρνεται, όλο και πιο αδύναμη, όλο και πιο στερημένη εναλλακτικών λύσεων, από το ένα χαμένο ευρωπαϊκό Σαββατοκύριακο στο επόμενο.