«Καλλικράτης» και Δήμος Βόλου: ένας χρόνος μετά
Πάνος Σκοτινιώτης, Η Θεσσαλία, Δημοσιευμένο: 2011-12-25
Η συμπλήρωση ενός χρόνου από την εφαρμογή του «Καλλικράτη» και τη λειτουργία του νέου Δήμου Βόλου προσφέρεται για ευρύτερο προβληματισμό και χρήσιμα συμπεράσματα. Θα περιοριστώ σε τρία βασικά, κατά τη γνώμη μου, συμπεράσματα.
Συμπέρασμα πρώτο: Ο “Καλλικράτης”, παρά τα αναμφισβήτητα κενά που παρουσιάζει στο σχεδιασμό, αποτελεί την πιο σημαντική, ίσως, μεταρρύθμιση της μεταπολιτευτικής περιόδου. Στο επίπεδο ιδιαίτερα της συμμετοχής, της χρηστής διοίκησης και της διαφάνειας εισήγαγε σημαντικές καινοτομίες που ήδη παράγουν μετρήσιμα αποτελέσματα.
Το πρόβλημα με τον «Καλλικράτη» είναι, πρώτα απ’ όλα, ότι ήλθε με μεγάλη χρονική υστέρηση. Αποτελεί πεποίθησή μου πως αν ο «Καλλικράτης» είχε εφαρμοστεί πριν από δέκα τουλάχιστον χρόνια, σήμερα θα ήταν διαφορετική η εξέλιξη της Αυτοδιοίκησης, ενδεχομένως και της χώρας.
Δυστυχώς, όμως, όχι μόνο εφαρμόστηκε αργά, αλλά και σε συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης. Μια μεγάλη δημοκρατική μεταρρύθμιση, ωστόσο, όταν δεν υποστηρίζεται οικονομικά, διατρέχει τον κίνδυνο να οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Εδώ λοιπόν βρισκόμαστε. Και για να συμπληρώσουμε την εικόνα, θα πρέπει να προσθέσουμε το γραφειοκρατικό κυκεώνα που έχει δημιουργηθεί, τις αλληλοεπικαλύψεις, τη μεταφορά αρμοδιοτήτων χωρίς το αντίστοιχο προσωπικό, αλλά και το βαρύ κλίμα στους εργαζομένους λόγω της καταιγίδας των κυβερνητικών μέτρων. Όλα αυτά καθιστούν επιτακτική πλέον την ανάγκη ανάληψης σοβαρής πολιτικής και νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Η Δημοτική μας Αρχή όλο αυτό τον καιρό πρωταγωνιστεί στην ανάδειξη των προβλημάτων της μεταρρύθμισης και αναλαμβάνει σημαντικές πρωτοβουλίες σε πανελλαδικό επίπεδο. Σημειώνουμε, ενδεικτικά, την κίνηση των έξι Δημάρχων μεγάλων πόλεων (Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Βόλου, Ιωαννίνων, Νίκαιας-Αγ. Ιωάννη Ρέντη).
Συμπέρασμα δεύτερο: ο Δήμος Βόλου αποτελεί ακραία περίπτωση εφαρμογής του «Καλλικράτη», αφού συνενώθηκαν εννιά πρώην ΟΤΑ με διαφορετικά χαρακτηριστικά και παραγωγική φυσιογνωμία. Ταυτόχρονα, στο Δήμο Βόλου κληθήκαμε να συγχωνεύσουμε παραπάνω από εβδομήντα Δημοτικές Επιχειρήσεις και Οργανισμούς, σε δύο. Πρόκειται για τεράστιο οργανωτικό εγχείρημα, το οποίο μάλιστα πραγματοποιήθηκε σε ζοφερό οικονομικό περιβάλλον.
Για μας –και πιστεύουμε και για τους συμπολίτες μας-, πέραν του όποιου θετικού απολογισμού και της όποιας κριτικής μπορεί και πρέπει να ασκηθεί στο έργο της Δημοτικής Αρχής, αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι πως καθημερινά κερδίζεται το κορυφαίο στοίχημα που είχαμε θέσει προεκλογικά: ο Δήμος Βόλου, λοιπόν, έχει πάρει πραγματικό «διαζύγιο» από παθογένειες και καταστάσεις του παρελθόντος που έχουν πληγώσει το κοινό αίσθημα. Ο Δήμος Βόλου αποκαθιστά μέρα με τη μέρα σχέσεις εμπιστοσύνης με την τοπική κοινωνία και λειτουργεί ως παράγοντας ενότητας και συνοχής της.
Συμπέρασμα τρίτο: το χρόνο αυτό η Δημοτική Αρχή κινήθηκε ταυτόχρονα προς τέσσερις κατευθύνσεις:
Κατεύθυνση πρώτη, η οργανωτική ανασυγκρότηση του Δήμου, η ομαλή ένταξη των δημοτικών ενοτήτων στο νέο Δήμο και η σταδιακή εξυγίανση των οικονομικών του, με δεδομένο και το δυσβάστακτο οικονομικό άνοιγμα που κληρονομήσαμε, το οποίο συνεπάγεται καθημερινή «αιμορραγία». Το γεγονός ότι η πρώτη χρήση (2011) κλείνει με θετικό ισοζύγιο 11-12 εκατ. ευρώ, αποτελεί την καλύτερη απόδειξη της πραγματικής ανατροπής που έχει σημειωθεί στη διαχείριση των οικονομικών του Δήμου (χρηστή και λιτή διαχείριση, πλήρης διαφάνεια, αυστηρός καθημερινός έλεγχος).
Κατεύθυνση δεύτερη, η αξιοποίηση κάθε δυνατότητας προκειμένου ο Δήμος να λειτουργήσει ως ομπρέλα κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης, καθώς όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας ωθούνται στο περιθώριο της κοινωνίας. Ο Βόλος, άλλωστε, υφίσταται με αυξημένη ένταση τις συνέπειες της κρίσης λόγω της ιδιαίτερης παραγωγικής του φυσιογνωμίας. Στις μεγάλες πρωτοβουλίες μας, η μείωση των τελών καθαριότητας και φωτισμού, η δραστική μείωση των τελών ύδρευσης και αποχέτευσης και η θέσπιση προωθημένων κοινωνικών τιμολογίων για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, αλλά και επαγγελματικού τιμολογίου στην περίπτωση της ΔΕΥΑΜΒ.
Κατεύθυνση τρίτη, η συστηματική αξιοποίηση των εργαλείων σχεδιασμού (Ρυθμιστικό, τροποποίηση ΓΠΣ κλπ.) και κάθε χρηματοδοτικού μέσου (κυρίως του ΕΣΠΑ), η ανάληψη πρωτοβουλιών στον πυρήνα της τοπικής οικονομίας (τουριστική προβολή, ποιοτική γεωργία κλπ.), αλλά και η ανάδειξη της πολιτιστικής και αθλητικής ταυτότητας του Βόλου. Κεντρικός στόχος του σχεδίου μας, να τεθούν οι βάσεις για το νέο ιστορικό κύκλο βιώσιμης ανάπτυξης της μείζονος πόλης μας. Ας κρατήσουμε μόνον ότι ο Δήμος Βόλου εκτελεί ή έχει εξασφαλίσει από το ΕΣΠΑ την υλοποίηση έργων προϋπολογισμού περίπου 12,5 εκατ. ευρώ και έχει ήδη καταθέσει και περιμένει την έγκριση προτάσεων (μερικές από τις οποίες πραγματικά καινοτομικές, όπως η βιοκλιματική ανάπλαση περιοχής του Παλαιού Λιμεναρχείου), προϋπολογισμού περίπου 7,2 εκατ. ευρώ, ενώ η ΔΕΥΑΜΒ έχει εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση προγράμματος έργων ύδρευσης και αποχέτευσης χωρίς ιστορικό προηγούμενο, προϋπολογισμού περίπου 47,5 εκατ. ευρώ.
Κατεύθυνση τέταρτη, η δύσκολη μάχη της καθημερινότητας και οι σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα της ποιότητας ζωής και της αναβάθμισης του περιβάλλοντος (καθαριότητα, κυκλοφοριακό και βιώσιμη κινητικότητα, προστασία και αναβάθμιση του δημόσιου χώρου, αερορύπανση, εικόνα του κέντρου της πόλης, λαϊκές κλπ.).
Δεν επιθυμούμε σε καμία περίπτωση να εξιδανικεύσουμε την κατάσταση ή να κρύψουμε υπαρκτές δυσλειτουργίες. Αποτελεί πεποίθησή μας, ωστόσο, ότι στο Δήμο Βόλου μπαίνουν γερά θεμέλια για ένα Δήμο υγιή και επιχειρησιακά ικανό να στηρίξει την ανορθωτική πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η πόλη μας τα επόμενα χρόνια.
Άρθρο στη «ΘΕΣΣΑΛΙΑ», Κυριακή
Συμπέρασμα πρώτο: Ο “Καλλικράτης”, παρά τα αναμφισβήτητα κενά που παρουσιάζει στο σχεδιασμό, αποτελεί την πιο σημαντική, ίσως, μεταρρύθμιση της μεταπολιτευτικής περιόδου. Στο επίπεδο ιδιαίτερα της συμμετοχής, της χρηστής διοίκησης και της διαφάνειας εισήγαγε σημαντικές καινοτομίες που ήδη παράγουν μετρήσιμα αποτελέσματα.
Το πρόβλημα με τον «Καλλικράτη» είναι, πρώτα απ’ όλα, ότι ήλθε με μεγάλη χρονική υστέρηση. Αποτελεί πεποίθησή μου πως αν ο «Καλλικράτης» είχε εφαρμοστεί πριν από δέκα τουλάχιστον χρόνια, σήμερα θα ήταν διαφορετική η εξέλιξη της Αυτοδιοίκησης, ενδεχομένως και της χώρας.
Δυστυχώς, όμως, όχι μόνο εφαρμόστηκε αργά, αλλά και σε συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης. Μια μεγάλη δημοκρατική μεταρρύθμιση, ωστόσο, όταν δεν υποστηρίζεται οικονομικά, διατρέχει τον κίνδυνο να οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Εδώ λοιπόν βρισκόμαστε. Και για να συμπληρώσουμε την εικόνα, θα πρέπει να προσθέσουμε το γραφειοκρατικό κυκεώνα που έχει δημιουργηθεί, τις αλληλοεπικαλύψεις, τη μεταφορά αρμοδιοτήτων χωρίς το αντίστοιχο προσωπικό, αλλά και το βαρύ κλίμα στους εργαζομένους λόγω της καταιγίδας των κυβερνητικών μέτρων. Όλα αυτά καθιστούν επιτακτική πλέον την ανάγκη ανάληψης σοβαρής πολιτικής και νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Η Δημοτική μας Αρχή όλο αυτό τον καιρό πρωταγωνιστεί στην ανάδειξη των προβλημάτων της μεταρρύθμισης και αναλαμβάνει σημαντικές πρωτοβουλίες σε πανελλαδικό επίπεδο. Σημειώνουμε, ενδεικτικά, την κίνηση των έξι Δημάρχων μεγάλων πόλεων (Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Βόλου, Ιωαννίνων, Νίκαιας-Αγ. Ιωάννη Ρέντη).
Συμπέρασμα δεύτερο: ο Δήμος Βόλου αποτελεί ακραία περίπτωση εφαρμογής του «Καλλικράτη», αφού συνενώθηκαν εννιά πρώην ΟΤΑ με διαφορετικά χαρακτηριστικά και παραγωγική φυσιογνωμία. Ταυτόχρονα, στο Δήμο Βόλου κληθήκαμε να συγχωνεύσουμε παραπάνω από εβδομήντα Δημοτικές Επιχειρήσεις και Οργανισμούς, σε δύο. Πρόκειται για τεράστιο οργανωτικό εγχείρημα, το οποίο μάλιστα πραγματοποιήθηκε σε ζοφερό οικονομικό περιβάλλον.
Για μας –και πιστεύουμε και για τους συμπολίτες μας-, πέραν του όποιου θετικού απολογισμού και της όποιας κριτικής μπορεί και πρέπει να ασκηθεί στο έργο της Δημοτικής Αρχής, αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι πως καθημερινά κερδίζεται το κορυφαίο στοίχημα που είχαμε θέσει προεκλογικά: ο Δήμος Βόλου, λοιπόν, έχει πάρει πραγματικό «διαζύγιο» από παθογένειες και καταστάσεις του παρελθόντος που έχουν πληγώσει το κοινό αίσθημα. Ο Δήμος Βόλου αποκαθιστά μέρα με τη μέρα σχέσεις εμπιστοσύνης με την τοπική κοινωνία και λειτουργεί ως παράγοντας ενότητας και συνοχής της.
Συμπέρασμα τρίτο: το χρόνο αυτό η Δημοτική Αρχή κινήθηκε ταυτόχρονα προς τέσσερις κατευθύνσεις:
Κατεύθυνση πρώτη, η οργανωτική ανασυγκρότηση του Δήμου, η ομαλή ένταξη των δημοτικών ενοτήτων στο νέο Δήμο και η σταδιακή εξυγίανση των οικονομικών του, με δεδομένο και το δυσβάστακτο οικονομικό άνοιγμα που κληρονομήσαμε, το οποίο συνεπάγεται καθημερινή «αιμορραγία». Το γεγονός ότι η πρώτη χρήση (2011) κλείνει με θετικό ισοζύγιο 11-12 εκατ. ευρώ, αποτελεί την καλύτερη απόδειξη της πραγματικής ανατροπής που έχει σημειωθεί στη διαχείριση των οικονομικών του Δήμου (χρηστή και λιτή διαχείριση, πλήρης διαφάνεια, αυστηρός καθημερινός έλεγχος).
Κατεύθυνση δεύτερη, η αξιοποίηση κάθε δυνατότητας προκειμένου ο Δήμος να λειτουργήσει ως ομπρέλα κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης, καθώς όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας ωθούνται στο περιθώριο της κοινωνίας. Ο Βόλος, άλλωστε, υφίσταται με αυξημένη ένταση τις συνέπειες της κρίσης λόγω της ιδιαίτερης παραγωγικής του φυσιογνωμίας. Στις μεγάλες πρωτοβουλίες μας, η μείωση των τελών καθαριότητας και φωτισμού, η δραστική μείωση των τελών ύδρευσης και αποχέτευσης και η θέσπιση προωθημένων κοινωνικών τιμολογίων για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, αλλά και επαγγελματικού τιμολογίου στην περίπτωση της ΔΕΥΑΜΒ.
Κατεύθυνση τρίτη, η συστηματική αξιοποίηση των εργαλείων σχεδιασμού (Ρυθμιστικό, τροποποίηση ΓΠΣ κλπ.) και κάθε χρηματοδοτικού μέσου (κυρίως του ΕΣΠΑ), η ανάληψη πρωτοβουλιών στον πυρήνα της τοπικής οικονομίας (τουριστική προβολή, ποιοτική γεωργία κλπ.), αλλά και η ανάδειξη της πολιτιστικής και αθλητικής ταυτότητας του Βόλου. Κεντρικός στόχος του σχεδίου μας, να τεθούν οι βάσεις για το νέο ιστορικό κύκλο βιώσιμης ανάπτυξης της μείζονος πόλης μας. Ας κρατήσουμε μόνον ότι ο Δήμος Βόλου εκτελεί ή έχει εξασφαλίσει από το ΕΣΠΑ την υλοποίηση έργων προϋπολογισμού περίπου 12,5 εκατ. ευρώ και έχει ήδη καταθέσει και περιμένει την έγκριση προτάσεων (μερικές από τις οποίες πραγματικά καινοτομικές, όπως η βιοκλιματική ανάπλαση περιοχής του Παλαιού Λιμεναρχείου), προϋπολογισμού περίπου 7,2 εκατ. ευρώ, ενώ η ΔΕΥΑΜΒ έχει εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση προγράμματος έργων ύδρευσης και αποχέτευσης χωρίς ιστορικό προηγούμενο, προϋπολογισμού περίπου 47,5 εκατ. ευρώ.
Κατεύθυνση τέταρτη, η δύσκολη μάχη της καθημερινότητας και οι σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα της ποιότητας ζωής και της αναβάθμισης του περιβάλλοντος (καθαριότητα, κυκλοφοριακό και βιώσιμη κινητικότητα, προστασία και αναβάθμιση του δημόσιου χώρου, αερορύπανση, εικόνα του κέντρου της πόλης, λαϊκές κλπ.).
Δεν επιθυμούμε σε καμία περίπτωση να εξιδανικεύσουμε την κατάσταση ή να κρύψουμε υπαρκτές δυσλειτουργίες. Αποτελεί πεποίθησή μας, ωστόσο, ότι στο Δήμο Βόλου μπαίνουν γερά θεμέλια για ένα Δήμο υγιή και επιχειρησιακά ικανό να στηρίξει την ανορθωτική πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η πόλη μας τα επόμενα χρόνια.
Άρθρο στη «ΘΕΣΣΑΛΙΑ», Κυριακή
