Όταν η Μέση Ανατολή έφτασε στο Αιγαίο
Γιάννης Βούλγαρης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2016-02-21
Η Ελλάδα ζει μια πολλαπλότητα κρίσεων, που η μία προστίθεται στην άλλη, φτιάχνοντας μια ατμόσφαιρα επικείμενου εθνικού αδιεξόδου. Είχαμε την οικονομική κρίση, ήρθε να προστεθεί η γεωπολιτική, μέσω του μεταναστευτικού προβλήματος. Πέρσι ήταν το Grexit από το ευρώ, φέτος ήταν το Grexit από τη Σένγκεν. Από το «ατύχημα Βαρουφάκη» στο «ατύχημα Χριστοδουλοπούλου – Καμένου», με συμμετοχή βεβαίως και ευθύνη του κ.Τσίπρα. Η Ελλάδα του ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει καρυδότσουφλο σε μια Ευρώπη τρικυμισμένη. Και όλα αυτά εν μέσω μιας δραματικής κοινωνικής έντασης.
Όμως, ουδέν κακόν αμιγές καλού! Το κακό το βλέπουμε. Η μεταναστευτική κρίση και τα μείζονα γεωπολιτικά ζητήματα που προέκυψαν από αυτή, με επίκεντρο μάλιστα τον ευαίσθητο χώρο του Αιγαίου, ήταν σαν μια καυτή ανάσα αστάθειας και πολέμου στην πόρτα της Ελλάδας. Είναι αλήθεια ότι και τη δεκαετία του ΄90 με τους γιουγκοσλαβικούς πολέμους, η Ελλάδα βρέθηκε κοντά στο θέατρο των συγκρούσεων, αλλά το πράγμα διέφερε. Τότε ήταν γεωγραφικά οριοθετημένο και οι δυτικές δυνάμεις, νικήτριες μόλις του Ψυχρού Πολέμου, είχαν το πάνω χέρι. Τώρα μιλάμε για μια κρίση που ξεπερνά τη Συρία, αγκαλιάζει όλη τη Μέση Ανατολή, διαπερνά την Τουρκία και ακουμπά το Αιγαίο. Μιλάμε για ένα πολύπλοκο στρατηγικό παιχνίδι στο οποίο συνωθούνται όλες σχεδόν οι μεγάλες δυνάμεις, μεταξύ αυτών οι ΗΠΑ και η Ρωσία, με νέα δεδομένα όπως η επανάκαμψη του Ιράν, με σκληρούς παίκτες (Ρωσία, Τουρκία) έτοιμους να χρησιμοποιήσουν χωρίς αναστολές βίαιες μεθόδους, ορθόδοξες και ανορθόδοξες.
Δίπλα σε αυτό το ηφαίστειο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αυτοσχεδίασε επί ένα χρόνο, οδηγώντας τη χώρα σε αδιέξοδο για να κάνει και εδώ άλλη μια κωλοτούμπα την τελευταία στιγμή. ΄Ανοιξε τα σύνορα της Ελλάδας (που τύχαινε να είναι και της Ευρώπης) γιατί αυτό της έμοιαζε «αριστερό» με την ηλίθια σκέψη ότι οι μετανάστες θα κατέληγαν στην «Ευρώπη» χωρίς τα άλλα κράτη να αντιδράσουν. Λαμπρή αλήθεια ιδέα, σε μια Ευρώπη που ανεβαίνει συνεχώς η αντιμεταναστευτική ακροδεξιά! Όταν τα άλλα κράτη αντέδρασαν, και μερικά μάλιστα με ακραίο τρόπο, ήρθε η γνωστή πλέον συριζέικη κωλοτούμπα, με άγνωστο προς το παρόν αποτέλεσμα. Από το κλείσιμο της Αμυγδαλέζας, ανοίγουμε διάφορα στρατόπεδα ανά την Ελλάδα. Από το δεν θέλουμε τη Frontex, υποδεχόμαστε το ΝΑΤΟ (και καλά κάναμε). Από την άρνηση του ελέγχου των εισερχομένων, στα «βραχιολάκια». Και για να μην μιλάμε μόνο για την κυβέρνηση, από τη Λέσβο που θα έπαιρνε «νόμπελ φιλοξενίας», στις μαζικές αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών όπου πρόκειται να εγκατασταθούν κέντρα προσφύγων. Στο μεταξύ, η Ελλάδα βρέθηκε ακόμα περισσότερο απομονωμένη, χαρακτηρισμένη ακόμα μια φορά σαν «αποτυχημένο κράτος», τα Greek borders έγιναν το νέο διεθνές ανέκδοτο δίπλα στα Greek statistics, ενώ η Τουρκία και τα Σκόπια αναβαθμίστηκαν στη γεωπολιτική της περιοχής και στην ευρωπαϊκή ατζέντα.
Υπάρχει ίσως ένα καλό μέσα σε όλο αυτό το κακό; Το ότι επαναφέρει και κάνει επίκαιρη μια αλήθεια που η μεταπολιτευτική Ελλάδα είχε κατακτήσει, και που η Ελλάδα της χρεοκοπίας τείνει να ξεχάσει. Ότι η ένταξη της Ελλάδας στην «Ευρώπη» δεν στηρίχτηκε τόσο σε κριτήρια οικονομίας, αλλά εθνικής ασφάλειας και σταθερότητας των δημοκρατικών θεσμών. Ήταν κριτήρια που είχαν προκύψει από τα δραματικά βιώματα της Ελλάδας στον 20ο αιώνα. Ο αντιμνημονιακός εθνικολαϊκισμός και αντιευρωπαϊσμός των προηγούμενων χρόνων, από κοινού με την αγγλοσαξονική κυρίως κριτική ότι η Ελλάδα κακώς επέλεξε το ευρώ, ή ότι η Ευρώπη κακώς καθιέρωσε το ευρώ, είχαν συσκοτίσει αυτά τα θεμελιακά κριτήρια, ενώ οι νεώτερες γενιές τα θεωρούν σαν φυσικά δεδομένα. Η έλευση της μεσανατολικής κρίσης στις ακτές του Αιγαίου μέσω των γιγάντιων μετακινήσεων πληθυσμών, κάνει τραγικά εμφανείς τις εντάσεις της παγκοσμιοποίησης στην περιοχή, και απτή την πιθανότητα η Ελλάδα να κυλήσει στο καζάνι της γεωπολιτικής ανασφάλειας, αν απομακρυνθεί από τον στενό πυρήνα των ισχυρών συμμαχιών στον οποίο κατάφερε να εισέλθει στη Μεταπολίτευση.
Τα κόμματα της φιλοευρωπαϊκής Ελλάδας, περιλαμβανομένων των λιγοστών δυνάμεων μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ που βλέπουν την Ευρώπη ως μεγάλο ιστορικό στοίχημα και όχι σαν αναγκαίο κακό, θα πρέπει να επαναφέρουν στη συλλογική συνείδηση και στον δημόσιο λόγο, αυτές τις αφετηρίες του μεταπολιτευτικού ευρωπαϊσμού. Είναι ίσως από τα λίγα «πατήματα» που έχουν σήμερα ώστε να ανακόψουν τη διάχυση μιας πολιτικής απογοήτευσης που καταλήγει σε μια αυθόρμητη και ανορθολογική τάση απομόνωσης της χώρας από τον διεθνή περίγυρο. Πράγματι, η κοινωνική ένταση και η οργή που κυριαρχεί σήμερα διαφέρει από τον πρόσφατο αντιμνημονιακό λόγο. Εκείνος τροφοδοτείτο από την αυταπάτη ότι υπήρχε εναλλακτική οδός που θα «έσκιζε τα μνημόνια» και θα υποχρέωνε τους δανειστές να υποταχθούν στους δικούς μας όρους. Η σημερινή κοινωνική οργή πηγάζει κυρίως από τη διάψευση της λαϊκιστικής υπόσχεσης και από την εξαπάτηση που αισθάνεται ο κόσμος από τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Τσίπρα. Είναι μια οργή χωρίς ελπίδα, η οποία μπορεί να οδηγήσει οπουδήποτε. Σε αυτή τη φάση δεν μπορεί να μετριαστεί από τον φόβο, αλλά μόνο αν εκδηλωθεί ένα θετικότερο ένστικτο εθνικής αυτοσυντήρησης, που θα αναπροσανατολίσει την κοινωνία, όχι σε μια νέα ψεύτικη υπόσχεση, αλλά σε μια ορθολογικότερη προσδοκία. Η αρχή θα γίνει από τις σημαντικές και με βαρύνοντα δημόσιο λόγο κοινωνικές δυνάμεις και ομάδες.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει χάσει την πολιτική πρωτοβουλία σε αυτόν τον αναπροσανατολισμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει εσωτερική συνοχή και σε κάθε μείζον ζήτημα διχάζεται, ο κ.Τσίπρας κινείται αμφίθυμα και αναπαράγει τον διχασμό χωρίς να δείχνει τον δρόμο μιας ταυτοτικής αναθεώρησης που είναι αναγκαία μετά την υπογραφή του μνημονίου. Γι αυτό φαίνεται να καθιερώνει μια μέθοδο διαπραγμάτευσης και έναν τρόπο διακυβέρνησης που βασίζονται στην περιοδική εθελούσια αυτοπαγίδευση της κυβέρνησης και της χώρας, με την έννοια ότι αφήνεται να φτάσει κάθε φορά στο «αμήν» για να κάνει την απαιτούμενη κωλοτούμπα την ύστατη στιγμή. ΄Ετσι η χώρα δεν πρόκειται να βγει από το τέλμα, και ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι άλλη μια κυβέρνηση που θα καταναλωθεί από την κρίση. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι κυβέρνηση και κόμμα ζώντας προφανώς σχιζοφρενικά τις αλλεπάλληλες αυτοδιαψεύσεις, αρχίζουν να κλείνονται σε έναν κόσμο δικό τους γεμάτο αυταπάτες. Το δείχνει η απόπειρα ελέγχου των ΜΜΕ. Αφού μετέτρεψαν την ΕΡΤ σε ΣΥΡΙΖΑ TV, επιχειρούν να ποδηγετήσουν τον ιδιωτικό τηλεοπτικό χώρο με μεθόδους δικτατορικές και τεχνολογικά παρωχημένες. Έχουν προφανώς την αυταπάτη ότι ένα κόμμα του 20% σε πτωτική μάλιστα πορεία, μπορεί να καθιερώσει κάτι σαν καθεστώς Πούτιν και Ερντογάν στην ελληνική πραγματικότητα, για να μην πούμε στην ευρωπαϊκή.
Οι επάλληλες εντάσεις που συσσωρεύονται στη χώρα αγγίζουν πια την γεωπολιτική υπόσταση της χώρας. Οι ευθύνες των κομμάτων και των ηγεσιών, κρίνονται πλέον με αυτό το μέτρο. Η σταθεροποίηση των συμμαχικών πλαισίων στις σημερινές ρευστές καταστάσεις είναι όρος εθνικής επιβίωσης. Από την άλλη, η επάνοδος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια κανονικότητα είναι αναγκαία προϋπόθεση για να ομαλοποιηθεί βαθμιαία και η ελληνική κρίση. Δυστυχώς, κανείς σήμερα στην Ε.Ε. δεν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι η κανονικοποίηση θα υπάρξει.
Όμως, ουδέν κακόν αμιγές καλού! Το κακό το βλέπουμε. Η μεταναστευτική κρίση και τα μείζονα γεωπολιτικά ζητήματα που προέκυψαν από αυτή, με επίκεντρο μάλιστα τον ευαίσθητο χώρο του Αιγαίου, ήταν σαν μια καυτή ανάσα αστάθειας και πολέμου στην πόρτα της Ελλάδας. Είναι αλήθεια ότι και τη δεκαετία του ΄90 με τους γιουγκοσλαβικούς πολέμους, η Ελλάδα βρέθηκε κοντά στο θέατρο των συγκρούσεων, αλλά το πράγμα διέφερε. Τότε ήταν γεωγραφικά οριοθετημένο και οι δυτικές δυνάμεις, νικήτριες μόλις του Ψυχρού Πολέμου, είχαν το πάνω χέρι. Τώρα μιλάμε για μια κρίση που ξεπερνά τη Συρία, αγκαλιάζει όλη τη Μέση Ανατολή, διαπερνά την Τουρκία και ακουμπά το Αιγαίο. Μιλάμε για ένα πολύπλοκο στρατηγικό παιχνίδι στο οποίο συνωθούνται όλες σχεδόν οι μεγάλες δυνάμεις, μεταξύ αυτών οι ΗΠΑ και η Ρωσία, με νέα δεδομένα όπως η επανάκαμψη του Ιράν, με σκληρούς παίκτες (Ρωσία, Τουρκία) έτοιμους να χρησιμοποιήσουν χωρίς αναστολές βίαιες μεθόδους, ορθόδοξες και ανορθόδοξες.
Δίπλα σε αυτό το ηφαίστειο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αυτοσχεδίασε επί ένα χρόνο, οδηγώντας τη χώρα σε αδιέξοδο για να κάνει και εδώ άλλη μια κωλοτούμπα την τελευταία στιγμή. ΄Ανοιξε τα σύνορα της Ελλάδας (που τύχαινε να είναι και της Ευρώπης) γιατί αυτό της έμοιαζε «αριστερό» με την ηλίθια σκέψη ότι οι μετανάστες θα κατέληγαν στην «Ευρώπη» χωρίς τα άλλα κράτη να αντιδράσουν. Λαμπρή αλήθεια ιδέα, σε μια Ευρώπη που ανεβαίνει συνεχώς η αντιμεταναστευτική ακροδεξιά! Όταν τα άλλα κράτη αντέδρασαν, και μερικά μάλιστα με ακραίο τρόπο, ήρθε η γνωστή πλέον συριζέικη κωλοτούμπα, με άγνωστο προς το παρόν αποτέλεσμα. Από το κλείσιμο της Αμυγδαλέζας, ανοίγουμε διάφορα στρατόπεδα ανά την Ελλάδα. Από το δεν θέλουμε τη Frontex, υποδεχόμαστε το ΝΑΤΟ (και καλά κάναμε). Από την άρνηση του ελέγχου των εισερχομένων, στα «βραχιολάκια». Και για να μην μιλάμε μόνο για την κυβέρνηση, από τη Λέσβο που θα έπαιρνε «νόμπελ φιλοξενίας», στις μαζικές αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών όπου πρόκειται να εγκατασταθούν κέντρα προσφύγων. Στο μεταξύ, η Ελλάδα βρέθηκε ακόμα περισσότερο απομονωμένη, χαρακτηρισμένη ακόμα μια φορά σαν «αποτυχημένο κράτος», τα Greek borders έγιναν το νέο διεθνές ανέκδοτο δίπλα στα Greek statistics, ενώ η Τουρκία και τα Σκόπια αναβαθμίστηκαν στη γεωπολιτική της περιοχής και στην ευρωπαϊκή ατζέντα.
Υπάρχει ίσως ένα καλό μέσα σε όλο αυτό το κακό; Το ότι επαναφέρει και κάνει επίκαιρη μια αλήθεια που η μεταπολιτευτική Ελλάδα είχε κατακτήσει, και που η Ελλάδα της χρεοκοπίας τείνει να ξεχάσει. Ότι η ένταξη της Ελλάδας στην «Ευρώπη» δεν στηρίχτηκε τόσο σε κριτήρια οικονομίας, αλλά εθνικής ασφάλειας και σταθερότητας των δημοκρατικών θεσμών. Ήταν κριτήρια που είχαν προκύψει από τα δραματικά βιώματα της Ελλάδας στον 20ο αιώνα. Ο αντιμνημονιακός εθνικολαϊκισμός και αντιευρωπαϊσμός των προηγούμενων χρόνων, από κοινού με την αγγλοσαξονική κυρίως κριτική ότι η Ελλάδα κακώς επέλεξε το ευρώ, ή ότι η Ευρώπη κακώς καθιέρωσε το ευρώ, είχαν συσκοτίσει αυτά τα θεμελιακά κριτήρια, ενώ οι νεώτερες γενιές τα θεωρούν σαν φυσικά δεδομένα. Η έλευση της μεσανατολικής κρίσης στις ακτές του Αιγαίου μέσω των γιγάντιων μετακινήσεων πληθυσμών, κάνει τραγικά εμφανείς τις εντάσεις της παγκοσμιοποίησης στην περιοχή, και απτή την πιθανότητα η Ελλάδα να κυλήσει στο καζάνι της γεωπολιτικής ανασφάλειας, αν απομακρυνθεί από τον στενό πυρήνα των ισχυρών συμμαχιών στον οποίο κατάφερε να εισέλθει στη Μεταπολίτευση.
Τα κόμματα της φιλοευρωπαϊκής Ελλάδας, περιλαμβανομένων των λιγοστών δυνάμεων μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ που βλέπουν την Ευρώπη ως μεγάλο ιστορικό στοίχημα και όχι σαν αναγκαίο κακό, θα πρέπει να επαναφέρουν στη συλλογική συνείδηση και στον δημόσιο λόγο, αυτές τις αφετηρίες του μεταπολιτευτικού ευρωπαϊσμού. Είναι ίσως από τα λίγα «πατήματα» που έχουν σήμερα ώστε να ανακόψουν τη διάχυση μιας πολιτικής απογοήτευσης που καταλήγει σε μια αυθόρμητη και ανορθολογική τάση απομόνωσης της χώρας από τον διεθνή περίγυρο. Πράγματι, η κοινωνική ένταση και η οργή που κυριαρχεί σήμερα διαφέρει από τον πρόσφατο αντιμνημονιακό λόγο. Εκείνος τροφοδοτείτο από την αυταπάτη ότι υπήρχε εναλλακτική οδός που θα «έσκιζε τα μνημόνια» και θα υποχρέωνε τους δανειστές να υποταχθούν στους δικούς μας όρους. Η σημερινή κοινωνική οργή πηγάζει κυρίως από τη διάψευση της λαϊκιστικής υπόσχεσης και από την εξαπάτηση που αισθάνεται ο κόσμος από τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Τσίπρα. Είναι μια οργή χωρίς ελπίδα, η οποία μπορεί να οδηγήσει οπουδήποτε. Σε αυτή τη φάση δεν μπορεί να μετριαστεί από τον φόβο, αλλά μόνο αν εκδηλωθεί ένα θετικότερο ένστικτο εθνικής αυτοσυντήρησης, που θα αναπροσανατολίσει την κοινωνία, όχι σε μια νέα ψεύτικη υπόσχεση, αλλά σε μια ορθολογικότερη προσδοκία. Η αρχή θα γίνει από τις σημαντικές και με βαρύνοντα δημόσιο λόγο κοινωνικές δυνάμεις και ομάδες.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει χάσει την πολιτική πρωτοβουλία σε αυτόν τον αναπροσανατολισμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει εσωτερική συνοχή και σε κάθε μείζον ζήτημα διχάζεται, ο κ.Τσίπρας κινείται αμφίθυμα και αναπαράγει τον διχασμό χωρίς να δείχνει τον δρόμο μιας ταυτοτικής αναθεώρησης που είναι αναγκαία μετά την υπογραφή του μνημονίου. Γι αυτό φαίνεται να καθιερώνει μια μέθοδο διαπραγμάτευσης και έναν τρόπο διακυβέρνησης που βασίζονται στην περιοδική εθελούσια αυτοπαγίδευση της κυβέρνησης και της χώρας, με την έννοια ότι αφήνεται να φτάσει κάθε φορά στο «αμήν» για να κάνει την απαιτούμενη κωλοτούμπα την ύστατη στιγμή. ΄Ετσι η χώρα δεν πρόκειται να βγει από το τέλμα, και ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι άλλη μια κυβέρνηση που θα καταναλωθεί από την κρίση. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι κυβέρνηση και κόμμα ζώντας προφανώς σχιζοφρενικά τις αλλεπάλληλες αυτοδιαψεύσεις, αρχίζουν να κλείνονται σε έναν κόσμο δικό τους γεμάτο αυταπάτες. Το δείχνει η απόπειρα ελέγχου των ΜΜΕ. Αφού μετέτρεψαν την ΕΡΤ σε ΣΥΡΙΖΑ TV, επιχειρούν να ποδηγετήσουν τον ιδιωτικό τηλεοπτικό χώρο με μεθόδους δικτατορικές και τεχνολογικά παρωχημένες. Έχουν προφανώς την αυταπάτη ότι ένα κόμμα του 20% σε πτωτική μάλιστα πορεία, μπορεί να καθιερώσει κάτι σαν καθεστώς Πούτιν και Ερντογάν στην ελληνική πραγματικότητα, για να μην πούμε στην ευρωπαϊκή.
Οι επάλληλες εντάσεις που συσσωρεύονται στη χώρα αγγίζουν πια την γεωπολιτική υπόσταση της χώρας. Οι ευθύνες των κομμάτων και των ηγεσιών, κρίνονται πλέον με αυτό το μέτρο. Η σταθεροποίηση των συμμαχικών πλαισίων στις σημερινές ρευστές καταστάσεις είναι όρος εθνικής επιβίωσης. Από την άλλη, η επάνοδος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια κανονικότητα είναι αναγκαία προϋπόθεση για να ομαλοποιηθεί βαθμιαία και η ελληνική κρίση. Δυστυχώς, κανείς σήμερα στην Ε.Ε. δεν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι η κανονικοποίηση θα υπάρξει.
