Η κρίση κυριαρχίας της Ευρώπης
Joschka Fischer, www.euro2day.gr, Δημοσιευμένο: 2011-08-07
Η Ε.Ε. πρέπει να συνδυάσει μεγαλύτερη σταθερότητα, μεταφορά κεφαλαίων και αμοιβαία αλληλεγγύη για να αποφύγει την κατάρρευση. Αν όμως οι ηγέτες της δεν προσπαθήσουν, η ήττα τους -και η ήττα της Ευρώπης- είναι δεδομένη, κατά τον πρώην υπουργό Εξωτερικών και αντικαγκελάριο της Γερμανίας, κ. Joschka Fischer.
Σύμφωνα με τον κ. Fischer, "επιτέλους, η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ δέχθηκε μια νέα μορφή Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, η Ε.Ε. πρέπει να συνδυάσει μεγαλύτερη σταθερότητα, μεταφορά κεφαλαίων και αμοιβαία αλληλεγγύη, προκειμένου ολόκληρο το ευρωπαϊκό project να αποφύγει την κατάρρευση υπό το βάρος της συνεχιζόμενης κρίσης χρεών στα κράτη του.
Για πολύ καιρό, η κ. Μέρκελ αντιστεκόταν με νύχια και με δόντια σε αυτήν τη νέα Ευρώπη, διότι γνωρίζει πόσο αντιδημοτικό είναι στη Γερμανία -και συνεπώς πόσο πολιτικά επικίνδυνο- για τις εκλογικές της προοπτικές. Ήθελε να υπερασπιστεί το ευρώ, όχι όμως να πληρώσει και το τίμημα. Αυτό το όνειρο τελειώνει, χάρη στις αγορές".
Ωστόσο, "οι αγορές έδωσαν τελεσίγραφο στην Ευρώπη: είτε αποδέχεστε περισσότερη οικονομική και δημοσιονομική ενοποίηση σε ομοσπονδιακή βάση είτε θα έρθετε αντιμέτωποι με την κατάρρευση του ευρώ και συνεπώς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της Κοινής Αγοράς. Την τελευταία στιγμή, η Μέρκελ επέλεξε τη λογική επιλογή".
Κατά τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας, "αν οι ηγέτες των χωρών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είχαν πάρει αυτήν την απόφαση πριν από έναν χρόνο, η κρίση του ευρώ δεν θα είχε κλιμακωθεί σε αυτό το σημείο, ο συνολικός λογαριασμός θα ήταν μικρότερος και οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα εγκωμιάζονταν δικαίως για ένα ιστορικό επίτευγμα. Όμως, όπως προείπα, τότε η Μέρκελ δεν τολμούσε να δράσει.
Η συμφωνία στην τελευταία συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα είναι πιο ακριβή, και πολιτικά και οικονομικά. Παρά τον διπλασιασμό της χρηματοοικονομικής βοήθειας και τη μείωση των επιτοκίων, η συμφωνία ούτε θα δώσει τέλος στην κρίση χρέους της Ελλάδας και των άλλων χωρών της ευρωπεριφέρειας, ούτε θα σταματήσει την υπαρξιακή κρίση της Ε.Ε. Το μόνο που θα κάνει είναι να αγοράσει χρόνο - με υψηλό τίμημα. Τα επιπλέον πακέτα στήριξης για την Ελλάδα φαίνεται ότι θα είναι αδύνατον να αποφευχθούν, διότι οι απώλειες που θα υποστούν οι ιδιώτες κάτοχοι ελληνικών ομολόγων είναι πολύ μικρές".
Όπως επισημαίνει, "άλλες χώρες της ευρωζώνης που βρίσκονται σε κρίση δεν έχουν σταθεροποιηθεί, διότι η Γερμανία -φοβούμενη τον πολιτικό αντίκτυπο στο εσωτερικό της- δεν έχει τολμήσει να αποδεχτεί μια συλλογική ευθύνη με το να προχωρήσει στην έκδοση ευρωομολόγων, ακόμα και αν ο νέος ρόλος του EFSF σημαίνει ότι ουσιαστικά το 90% αυτού του δρόμου έχει ήδη διανυθεί. Για μία ακόμα φορά, η προσπάθεια ενίσχυσης της εμπιστοσύνης, παρά τη δυναμική αυτής της κρίσης, έχει αποτύχει.
Όμως, η συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών, η οποία χαιρετίστηκε από τη Γερμανία, είναι δευτερεύουσας σημασίας και στοχεύει μόνο στον λαό της Γερμανίας και στους βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού της χώρας. Πράγματι, μια πιο ενδελεχής προσέγγιση δείχνει ότι οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρίες έχουν βγάλει ένα αξιοσέβαστο κέρδος. Οι απώλειές τους θα παραμείνουν σε χαμηλό επίπεδο".
Ωστόσο, όπως τονίζει ο κ. Fischer, "η κατάρρευση του ενιαίου νομίσματος αποφεύχθηκε και ο Γάλλος Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί δικαίως χαρακτήρισε τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου πραγματικό επίτευγμα. Όμως, αυτή η τολμηρή κίνηση έχει τεράστιες πολιτικές επιπτώσεις, που θα πρέπει να εξηγηθούν στο κοινό, διότι η κίνηση προς τη δημιουργία ενός τέτοιου ταμείου -και μαζί με αυτό μιας ευρωπαϊκής οικονομικής κυβέρνησης- ισοδυναμεί με ευρωπαϊκή πολιτική επανάσταση σε τρεις πράξεις.
Πρώτον, η ένωση των δύο ταχυτήτων, που ήταν η πραγματικότητα από τους πρώτους γύρους της διεύρυνσης της Ε.Ε., θα χωρίσει τα κράτη-μέλη στα δύο: στην εμπροσθοφυλακή (Εurogroup) και στην οπισθοφυλακή (τα υπόλοιπα από τα 27 μέλη της Ε.Ε.). Αυτός ο διαχωρισμός θα αλλάξει θεμελιωδώς την εσωτερική αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπό την ομπρέλα της διευρυμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι παλαιές διαχωριστικές γραμμές μεταξύ μιας γερμανογαλλικής Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και μιας βρετανοσκανδιναβικής Ευρωπαϊκής Ένωσης Ελεύθερου Εμπορίου θα έρθουν και πάλι στο προσκήνιο. Από εδώ και πέρα, οι χώρες του ευρώ θα καθορίζουν την τύχη της Ε.Ε. περισσότερο από ποτέ, χάρη στα κοινά συμφέροντά τους.
Δεύτερον, αυτό το άλμα σε ένα νομισματικό ταμείο και μια οικονομική κυβέρνηση θα οδηγήσει σε περισσότερες μαζικές απώλειες εθνικής κυριαρχίας για τα κράτη-μέλη, προς όφελος μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδιακής λύσης. Για παράδειγμα, εντός της νομισματικής ένωσης, οι νόμοι για τους εθνικούς προϋπολογισμούς θα υπόκεινται σε ένα ευρωπαϊκό εποπτικό σώμα.
Τέλος, στο μέλλον, η Μέρκελ και ο Σαρκοζί -ιδιαίτερα- θα πρέπει να παλέψουν περισσότερο από πριν για την εξασφάλιση της πλειοψηφίας στις εκλογές. Και σήμερα, αυτή η πλειοψηφία είναι λιγότερο βέβαιη από ποτέ".
Σύμφωνα με τον κ. Joschka Fischer, "για να επιβιώσει το ευρώ, η γνήσια ενοποίηση με περισσότερες εκχωρήσεις εθνικής κυριαρχίας στην Ευρώπη θα είναι αναπόφευκτη. Αυτό το ιστορικό βήμα δεν μπορεί να γίνει με γραφειοκρατικές διαδικασίες, αλλά μόνο υπό το φως των δημοκρατικών πολιτικών. Η περαιτέρω ομοσπονδιοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβάλλει τον μεγαλύτερο εκδημοκρατισμό της.
Για να αντέξει η ευρωζώνη, η πλειονότητα των πολιτών, ιδιαίτερα στη Γερμανία και στη Γαλλία, θα πρέπει να δεχτεί το ευρώ ως νόμισμά της. Αυτό δεν είναι τεχνοκρατικό ζήτημα, αλλά ξεκάθαρα πολιτικό και δημοκρατικό θέμα. Έτσι, το πρώτο βήμα θα είναι να διασφαλιστεί ο ισχυρός ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων σε αυτήν τη διαδικασία.
Στη Γερμανία υπάρχει ευρεία συναίνεση για μια ένωση σταθερότητας, όχι όμως για ένωση συλλογικής ευθύνης ή μεταφοράς κεφαλαίων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το εκλογικό σώμα της Μέρκελ. Από εδώ και στο εξής, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να παλεύουν για πλειοψηφία που θα στηρίζει το ευρώ. Αυτό είναι καλό γιατί μόνο τότε θα μπορέσει να επιτευχθεί μια αξιόπιστη δημοκρατική συναίνεση για το μέλλον της Ευρώπης. Η Γερμανίδα καγκελάριος και ο Γάλλος Πρόεδρος θα πρέπει να παρουσιάσουν ανοιχτά τις πολιτικές τους και να παλέψουν για μεγαλύτερη ενοποίηση και για το ενιαίο νόμισμα".
"Το αποτέλεσμα θα αποφασίσει την τύχη τους και την παραμονή τους στα αξιώματά τους. Το αν θα επιτύχουν δεν μπορεί κανείς να το ξέρει, δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Όμως, αν δεν μπουν καν στον κόπο να προσπαθήσουν, η ήττα τους -και η ήττα της Ευρώπης- είναι δεδομένη", καταλήγει ο κ. Fischer.
Σύμφωνα με τον κ. Fischer, "επιτέλους, η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ δέχθηκε μια νέα μορφή Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, η Ε.Ε. πρέπει να συνδυάσει μεγαλύτερη σταθερότητα, μεταφορά κεφαλαίων και αμοιβαία αλληλεγγύη, προκειμένου ολόκληρο το ευρωπαϊκό project να αποφύγει την κατάρρευση υπό το βάρος της συνεχιζόμενης κρίσης χρεών στα κράτη του.
Για πολύ καιρό, η κ. Μέρκελ αντιστεκόταν με νύχια και με δόντια σε αυτήν τη νέα Ευρώπη, διότι γνωρίζει πόσο αντιδημοτικό είναι στη Γερμανία -και συνεπώς πόσο πολιτικά επικίνδυνο- για τις εκλογικές της προοπτικές. Ήθελε να υπερασπιστεί το ευρώ, όχι όμως να πληρώσει και το τίμημα. Αυτό το όνειρο τελειώνει, χάρη στις αγορές".
Ωστόσο, "οι αγορές έδωσαν τελεσίγραφο στην Ευρώπη: είτε αποδέχεστε περισσότερη οικονομική και δημοσιονομική ενοποίηση σε ομοσπονδιακή βάση είτε θα έρθετε αντιμέτωποι με την κατάρρευση του ευρώ και συνεπώς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της Κοινής Αγοράς. Την τελευταία στιγμή, η Μέρκελ επέλεξε τη λογική επιλογή".
Κατά τον πρώην υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας, "αν οι ηγέτες των χωρών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είχαν πάρει αυτήν την απόφαση πριν από έναν χρόνο, η κρίση του ευρώ δεν θα είχε κλιμακωθεί σε αυτό το σημείο, ο συνολικός λογαριασμός θα ήταν μικρότερος και οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα εγκωμιάζονταν δικαίως για ένα ιστορικό επίτευγμα. Όμως, όπως προείπα, τότε η Μέρκελ δεν τολμούσε να δράσει.
Η συμφωνία στην τελευταία συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα είναι πιο ακριβή, και πολιτικά και οικονομικά. Παρά τον διπλασιασμό της χρηματοοικονομικής βοήθειας και τη μείωση των επιτοκίων, η συμφωνία ούτε θα δώσει τέλος στην κρίση χρέους της Ελλάδας και των άλλων χωρών της ευρωπεριφέρειας, ούτε θα σταματήσει την υπαρξιακή κρίση της Ε.Ε. Το μόνο που θα κάνει είναι να αγοράσει χρόνο - με υψηλό τίμημα. Τα επιπλέον πακέτα στήριξης για την Ελλάδα φαίνεται ότι θα είναι αδύνατον να αποφευχθούν, διότι οι απώλειες που θα υποστούν οι ιδιώτες κάτοχοι ελληνικών ομολόγων είναι πολύ μικρές".
Όπως επισημαίνει, "άλλες χώρες της ευρωζώνης που βρίσκονται σε κρίση δεν έχουν σταθεροποιηθεί, διότι η Γερμανία -φοβούμενη τον πολιτικό αντίκτυπο στο εσωτερικό της- δεν έχει τολμήσει να αποδεχτεί μια συλλογική ευθύνη με το να προχωρήσει στην έκδοση ευρωομολόγων, ακόμα και αν ο νέος ρόλος του EFSF σημαίνει ότι ουσιαστικά το 90% αυτού του δρόμου έχει ήδη διανυθεί. Για μία ακόμα φορά, η προσπάθεια ενίσχυσης της εμπιστοσύνης, παρά τη δυναμική αυτής της κρίσης, έχει αποτύχει.
Όμως, η συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών, η οποία χαιρετίστηκε από τη Γερμανία, είναι δευτερεύουσας σημασίας και στοχεύει μόνο στον λαό της Γερμανίας και στους βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού της χώρας. Πράγματι, μια πιο ενδελεχής προσέγγιση δείχνει ότι οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρίες έχουν βγάλει ένα αξιοσέβαστο κέρδος. Οι απώλειές τους θα παραμείνουν σε χαμηλό επίπεδο".
Ωστόσο, όπως τονίζει ο κ. Fischer, "η κατάρρευση του ενιαίου νομίσματος αποφεύχθηκε και ο Γάλλος Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί δικαίως χαρακτήρισε τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου πραγματικό επίτευγμα. Όμως, αυτή η τολμηρή κίνηση έχει τεράστιες πολιτικές επιπτώσεις, που θα πρέπει να εξηγηθούν στο κοινό, διότι η κίνηση προς τη δημιουργία ενός τέτοιου ταμείου -και μαζί με αυτό μιας ευρωπαϊκής οικονομικής κυβέρνησης- ισοδυναμεί με ευρωπαϊκή πολιτική επανάσταση σε τρεις πράξεις.
Πρώτον, η ένωση των δύο ταχυτήτων, που ήταν η πραγματικότητα από τους πρώτους γύρους της διεύρυνσης της Ε.Ε., θα χωρίσει τα κράτη-μέλη στα δύο: στην εμπροσθοφυλακή (Εurogroup) και στην οπισθοφυλακή (τα υπόλοιπα από τα 27 μέλη της Ε.Ε.). Αυτός ο διαχωρισμός θα αλλάξει θεμελιωδώς την εσωτερική αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπό την ομπρέλα της διευρυμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι παλαιές διαχωριστικές γραμμές μεταξύ μιας γερμανογαλλικής Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και μιας βρετανοσκανδιναβικής Ευρωπαϊκής Ένωσης Ελεύθερου Εμπορίου θα έρθουν και πάλι στο προσκήνιο. Από εδώ και πέρα, οι χώρες του ευρώ θα καθορίζουν την τύχη της Ε.Ε. περισσότερο από ποτέ, χάρη στα κοινά συμφέροντά τους.
Δεύτερον, αυτό το άλμα σε ένα νομισματικό ταμείο και μια οικονομική κυβέρνηση θα οδηγήσει σε περισσότερες μαζικές απώλειες εθνικής κυριαρχίας για τα κράτη-μέλη, προς όφελος μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδιακής λύσης. Για παράδειγμα, εντός της νομισματικής ένωσης, οι νόμοι για τους εθνικούς προϋπολογισμούς θα υπόκεινται σε ένα ευρωπαϊκό εποπτικό σώμα.
Τέλος, στο μέλλον, η Μέρκελ και ο Σαρκοζί -ιδιαίτερα- θα πρέπει να παλέψουν περισσότερο από πριν για την εξασφάλιση της πλειοψηφίας στις εκλογές. Και σήμερα, αυτή η πλειοψηφία είναι λιγότερο βέβαιη από ποτέ".
Σύμφωνα με τον κ. Joschka Fischer, "για να επιβιώσει το ευρώ, η γνήσια ενοποίηση με περισσότερες εκχωρήσεις εθνικής κυριαρχίας στην Ευρώπη θα είναι αναπόφευκτη. Αυτό το ιστορικό βήμα δεν μπορεί να γίνει με γραφειοκρατικές διαδικασίες, αλλά μόνο υπό το φως των δημοκρατικών πολιτικών. Η περαιτέρω ομοσπονδιοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβάλλει τον μεγαλύτερο εκδημοκρατισμό της.
Για να αντέξει η ευρωζώνη, η πλειονότητα των πολιτών, ιδιαίτερα στη Γερμανία και στη Γαλλία, θα πρέπει να δεχτεί το ευρώ ως νόμισμά της. Αυτό δεν είναι τεχνοκρατικό ζήτημα, αλλά ξεκάθαρα πολιτικό και δημοκρατικό θέμα. Έτσι, το πρώτο βήμα θα είναι να διασφαλιστεί ο ισχυρός ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων σε αυτήν τη διαδικασία.
Στη Γερμανία υπάρχει ευρεία συναίνεση για μια ένωση σταθερότητας, όχι όμως για ένωση συλλογικής ευθύνης ή μεταφοράς κεφαλαίων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το εκλογικό σώμα της Μέρκελ. Από εδώ και στο εξής, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να παλεύουν για πλειοψηφία που θα στηρίζει το ευρώ. Αυτό είναι καλό γιατί μόνο τότε θα μπορέσει να επιτευχθεί μια αξιόπιστη δημοκρατική συναίνεση για το μέλλον της Ευρώπης. Η Γερμανίδα καγκελάριος και ο Γάλλος Πρόεδρος θα πρέπει να παρουσιάσουν ανοιχτά τις πολιτικές τους και να παλέψουν για μεγαλύτερη ενοποίηση και για το ενιαίο νόμισμα".
"Το αποτέλεσμα θα αποφασίσει την τύχη τους και την παραμονή τους στα αξιώματά τους. Το αν θα επιτύχουν δεν μπορεί κανείς να το ξέρει, δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Όμως, αν δεν μπουν καν στον κόπο να προσπαθήσουν, η ήττα τους -και η ήττα της Ευρώπης- είναι δεδομένη", καταλήγει ο κ. Fischer.
