Ο τρόπος κατανομής των φορολογικών βαρών και των δημόσιων δαπανών μεταξύ των κοινωνικών τάξεων αποτελεί το σημαντικότερο κριτήριο για το ιδεολογικό στίγμα της πολιτικής εξουσίας σε κάθε εποχή και ιδιαίτερα στις σύγχρονες κοινοβουλευτικές δημοκρατίες.

Ταυτόχρονα, η φορολόγηση των πολιτών, έμμεσα και κυρίως άμεσα, προκαλεί μεγάλες αντιδράσεις. Πάντοτε οι φορολογούμενοι αντιδρούν στην απόσπαση μέρους του εισοδήματός τους από το κράτος. Προσπαθούν να αποφύγουν αυτή τη συνεισφορά θεωρώντας ότι είναι άδικη και συχνά άσκοπη. Εξάλλου, απέκτησαν και θεωρητική υποστήριξη με τις νεοφιλελεύθερες απόψεις που κυριάρχησαν κυρίως στον αγγλοσαξονικό χώρο.

Οι απόψεις αυτές θεωρούν ότι η φορολογία πρέπει να μειωθεί για να απελευθερωθούν οι δυνάμεις της αγοράς, με στόχο τη μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη, ενώ ταυτόχρονα και οι δημόσιες δαπάνες πρέπει να περιοριστούν στο ελάχιστο, διότι δεν έχουν κανένα παραγωγικό αποτέλεσμα. Τα τελευταία χρόνια οι νεοφιλελεύθερες απόψεις εφαρμόσθηκαν και στη χώρα μας, μόνο κατά το σκέλος της ελάφρυνσης της φορολογίας και κυρίως της κρατικής ανοχής στη φοροδιαφυγή, με ταυτόχρονη όμως αύξηση των δημόσιων δαπανών (οι οποίες, ενώ εθεωρούντο αντιπαραγωγικές, ήταν εξαιρετικά χρήσιμες για εκλογικούς λόγους), με αποτέλεσμα την αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Στη σημερινή παγκόσμια οικονομική κρίση η αύξηση των δημόσιων δαπανών για τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας δημιούργησε δημοσιονομικά ελλείμματα σε όλες σχεδόν τις χώρες, με αποτέλεσμα να μετριαστούν οι νεοφιλελεύθερες απόψεις περί φορολογίας, προκειμένου να καλυφθούν τα ελλείμματα αυτά.

Στη χώρα μας ο προαναφερόμενος ιδιότυπος συνδυασμός στην εφαρμογή μέτρων νεοφιλελεύθερης πολιτικής οδήγησε την ελληνική οικονομία στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

Η σημερινή κυβέρνηση βρέθηκε συνεπώς μπροστά στην ανάγκη να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες και ταυτόχρονα να αυξήσει τη φορολογία, προκειμένου να περιορίσει το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα και ταυτόχρονα να ικανοποιήσει τους δανειστές της χώρας μας στο πλαίσιο του μνημονίου.

Οπως φαίνεται, όμως, η μείωση των δαπανών αποδεικνύεται «ευκολότερη» υπόθεση, πολιτικά και διοικητικά, απ’ ό,τι η αύξηση της φορολογίας και κυρίως η αντιμετώπιση του χρόνιου προβλήματος της φοροδιαφυγής, πολύ περισσότερο όταν οι φοροδιαφεύγοντες έχουν εθισθεί στην κρατική ανοχή τα τελευταία χρόνια.

Προφανώς οι διοικητικές και οργανωτικές καθυστερήσεις δεν είναι άμοιρες της μεγάλης δυστοκίας στην αύξηση των φορολογικών εσόδων, χωρίς να υποτιμάται και η αντικειμενική δυσκολία άντλησης φόρων από τους πολίτες όταν βρίσκονται σε οικονομική δυσπραγία λόγω της κρίσης και της ύφεσης στην οικονομική δραστηριότητα.

Ομως το φορολογικό ζήτημα αποτελεί το σημαντικότερο κριτήριο για την πολιτική επιτυχία του δύσκολου εγχειρήματος της εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών και γενικότερα της ελληνικής οικονομίας. Η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών θεωρεί ότι είναι δυνατή η φορολόγηση των μεγάλων εισοδημάτων που συστηματικά φοροδιαφεύγουν, αν σθεναρά επιχειρηθεί.

Μια τέτοια προσπάθεια ίσως επιφέρει εξισορρόπηση στην οικονομική πίεση που υφίστανται τα μικρά και μεσαία εισοδήματα, τόσο από την ύφεση της οικονομίας (και συνεπώς από τη μείωση των αμοιβών τους) όσο και από την ήδη αυξημένη φορολογία, ιδίως των μισθωτών, του δημόσιου αλλά και του ιδιωτικού τομέα.

Η φορολόγηση εξάλλου των εισοδημάτων που διαφεύγουν μπορεί να αποτελέσει και τη μοναδική δυνατότητα αύξησης εσόδων (δεδομένου ότι οι μισθωτοί του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα δεν ξεπερνούν το 50% του συνόλου των εργαζόμενων στη χώρα μας), ενώ ταυτόχρονα θα προσδώσει πολιτικό και ιδεολογικό περιεχόμενο στη σημερινή προσπάθεια.