Οταν ξεχνιέται η πρόληψη τα δάση εξαφανίζονται

Πριν από μερικά χρόνια βλέπαμε πίσω από τις δασικές πυρκαγιές και εξωγενείς δολιοφθορές. Τώρα τις φορτώνουμε στην κλιματική αλλαγή, μια φράση που έχει καταστεί πολιτικό καθαρτήριο για κάθε περιβαλλοντική καταστροφή. Η κλιματική αλλαγή προκαλεί φυσικά φαινόμενα, που ασφαλώς δεν είναι οι αγροτοδασικές πυρκαγιές, εκτός αν τις προκαλούν οι κεραυνοί. Αυτό που επηρεάζει όμως είναι η εξέλιξη και οι καταστροφές που προξενούν.

Η πυρκαγιά στη Δυτ. Αττική και στην Κορινθία, αν και δεν έχει κλείσει ακόμη τον κύκλο της, ανέδειξε για ακόμη μία φορά την εικόνα μιας χώρας που, όταν εκδηλώνεται και το πιο μικρό επεισόδιο, όλοι στρέφουν το βλέμμα τους στον ουρανό. Αυτό σημαίνει πλέον ότι η καταστολή αποτελεί το αποκλειστικό εργαλείο αντιμετώπισης αυτών των πυρκαγιών, εξαφανίζοντας ουσιαστικά την πρόληψη και την έγκαιρη επέμβαση.

Πάνω από το 90% των δασών είναι σήμερα χωρίς διαχειριστική έκθεση και το 100% χωρίς καθαρισμό και ουσιαστική φύλαξη. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αυξάνουμε αενάως την ισχύ αυτής της πυρόσβεσης, όταν μάλιστα σε συνδυασμό με την αλλαγή του κλίματος η πιθανότητα να ζήσουμε στο εγγύς μέλλον καταστροφικές πυρκαγιές είναι εξαιρετικά μεγάλη. Πόσο μάλλον όταν σε δύσκολες καιρικές συνθήκες, σε δύσβατες περιοχές και σε νυχτερινές ώρες δεν υπάρχει και καμία δυνατότητα επέμβασης.

Και το χειρότερο όλων είναι όχι μόνο το κόστος της καταστολής, που είναι πολλαπλάσιο της πρόληψης, αλλά και ότι η επέμβαση των εναέριων μέσων συνεχίζεται και μέρες μετά τον απόλυτο έλεγχο της περιμέτρου των πυρκαγιών, με το κυνηγητό και του τελευταίου κάρβουνου. Οι αιτίες που προξενούν και επεκτείνουν τις αγροτοδασικές πυρκαγιές είναι τέσσερις:

α) Η σύνθεση της χλωρίδας των μεσογειακών δασικών οικοσυστημάτων, που είναι πυρόφιλη και είναι βέβαια υπόθεση της φύσης. Δεν είναι εύκολη η αλλαγή της και ενέχει και κινδύνους οικολογικής υποβάθμισης. Η χαλέπιος πεύκη έχει επικρατήσει στη νότια Ελλάδα και χάρη σ’ αυτήν εξακολουθεί η χώρα μας να έχει δάση.

β) Οι καιρικές συνθήκες, που κι αυτές είναι υπόθεση της φύσης και αναμενόμενες. Καλοκαίρι χωρίς υψηλές θερμοκρασίες και μελτέμια δεν υπάρχει στην Ελλάδα.

γ) Τα ξερά χόρτα και τα υπολείμματα των ανοιξιάτικων αγροτικών καλλιεργειών και δραστηριοτήτων.

δ) Η ανθρώπινη συμπεριφορά, από τον πολίτη έως την πολιτεία, που λειτουργούν πολλές φορές σαν προσάναμμα.

Ενας σωστός σχεδιασμός προστασίας από τις πυρκαγιές πρέπει να στηρίζεται κυρίως στην πρόληψη και δευτερευόντως στην καταστολή. Επιτυχής πρόληψη είναι αυτή που μειώνει μέχρι μηδενισμού τις πιθανότητες ανάφλεξης. Κι αυτό απαιτεί ορθολογική διαχείριση και επαρκή φύλαξη. Επιτυχής καταστολή υπάρχει όταν μέσα σε 10-15 λεπτά από την έναρξη του επεισοδίου της φωτιάς γίνει επέμβαση. Ομως ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί και στους κατοίκους της υπαίθρου που ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα της οικονομίας, μιας και αυτοί έχουν από τις πυρκαγιές τις περισσότερες επιπτώσεις από οποιονδήποτε άλλο.