Πραγματικός γρίφος

Σε μια εποχή που σε παγκόσμιο επίπεδο καταγράφεται υπέρβαση των παγκόσμιων ορίων εξαιτίας του παραγωγικού και καταναλωτικού προτύπου που εξαντλεί τους πόρους και παράγει απόβλητα που δεν μπορεί να απορροφήσει το περιβάλλον, άνοιξε στην Ελλάδα η συζήτηση για τη Φέρουσα Ικανότητα, ειδικά των νησιών. Οχι τυχαία, αφού εδώ και κάποια χρόνια καταγράφονται σοβαρές αντιρρήσεις για την αλόγιστη οικιστική επέκταση, την υποβάθμιση της βιοποικιλότητας

και του τοπίου, την εξάντληση των υδάτινων πόρων, τα απορρίμματα.

Παράλληλα με το στρες πάνω στη φύση, υπάρχει και το στρες πάνω σε μόνιμους κατοίκους που βλέπουν την ποιότητα ζωής τους να υποβαθμίζεται (συνωστισμός, θόρυβος), ενώ και οι ίδιοι οι τουρίστες να δυσφορούν, αφού υποβαθμίζεται η ταξιδιωτική εμπειρία τους. Ο υπερτουρισμός ήρθε

για να μείνει;

Η ισχυρή τουριστική ανάπτυξη –που έχει οδηγήσει σε μονοκαλλιέργεια– δεν έλυσε

ούτε το πρόβλημα της δημογραφικής βιωσιμότητας των περισσότερων νησιών που «γερνάνε», όπως έδειξε πρόσφατη μελέτη της ΕΕΤΑΑ. Στις αντιρρήσεις των μεμονωμένων πολιτών και περιβαλλοντικών οργανώσεων –που ελάχιστα λάμβανε υπόψη η κυβέρνηση– ήρθαν να προστεθούν και οι θεσμικές «αντιρρήσεις» του ΣτΕ με τη μορφή ακυρώσεων πράξεων της διοίκησης για μια σειρά από επενδύσεις. Το ΣτΕ ζητάει τη νομοθέτηση της Φέρουσας Ικανότητας (Φ.Ι). και την υλοποίηση σχετικών μελετών για κάθε τόπο.

Τι καινούργιο μπορούν να προσθέσουν οι μελέτες Φ.Ι. στις εκπονούμενες Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) που έχουν νομοθετηθεί ως υποχρεωτικές από την Ευρωπαϊκή Ενωση πριν από την εκτέλεση μεγάλων προγραμμάτων όπως τα ΠΕΠ ή πάσης φύσης

χωροταξικών σχεδίων (γενικών ή ειδικών όπως του Τουρισμού και των ΑΠΕ); Οφείλουν να προσθέσουν όρια αντοχής όχι μόνο της φύσης, αλλά και της κοινωνίας και της οικονομίας, γιατί πλέον αναφερόμαστε στην ανάγκη για επίτευξη βιωσιμότητας και στους τρεις ή τέσσερις πυλώνες (πολιτισμός).

Επομένως μια μελέτη κατάστασης της βιωσιμότητας ενός νησιού οφείλει να περιέχει συγκεκριμένους στόχους και όρια. Και βέβαια οφείλει να εκπονείται από το κράτος ή την αυτοδιοίκηση, ώστε να ελέγχεται όχι μόνο πώς μια ή περισσότερες επενδύσεις θα επηρεάσουν το τοπικό σύστημα, αλλά και εάν θα πρέπει να επιτραπούν.

* Ο κ. Γιάννης Σπιλάνης είναι καθηγητής, διευθυντής στο Παρατηρητήριο Βιώσιμου Τουρισμού του Πανεπιστημίου Αιγαίου