Οι αστυνομικοί την τάξη,οι έφηβοι τα εξαπτέρυγα οι ιερείς τα Ευαγγέλια, οι προεστοί τις εικόνες και ο τρελός του χωριού πάντα τον ξύλινο σταυρό στη ράχη.
Νίκος Δαββέτας, «Επιτάφιος», Γραφή 49 (2001)

Συνόδεψα πρόσφατα έναν αγαπημένο φίλο στον τόπο καταγωγής του στη Λάπηθο, στην κατεχόμενη Κύπρο. Ηταν η πρώτη επίσκεψή του μετά την αναγκαστική προσφυγιά τού 1974. Στη θέα του σπιτιού, τη συγκίνηση κορύφωσε ο καλοσυνάτος χαιρετισμός της Τουρκοκύπριας γειτόνισσας. Πρόσφυγας κι αυτή, από το νότο, από την Πάφο, θύμα της ίδιας βαναυσότητας, του δισεπίλυτου Κυπριακού. Αντίθετες διαδρομές της δυστυχίας, πικρή εισφορά σε παμπάλαιες θυσίες των εθνικών αντιπαλοτήτων.

Ο ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ προσδοκούσε να βρει το δωμάτιό του όπως το εγκατέλειψε, το γραφείο του με τα βιβλία εφηβικής λογοτεχνίας, με την «Αθλητική Ηχώ», τις φωτογραφίες των παικτών του Παναθηναϊκού. Δείγματα της καλοκαιρινής ραστώνης ενός σχολιαρόπαιδου, που τόσο βίαια ανακόπηκε. Το βλοσυρό και υπολογιστικό ύφος του Τούρκου που εγκαταστάθηκε στο σπίτι, δεν διευκόλυνε επ’ ουδενί το «νόστιμον ήμαρ». Μάλλον ένοχα για την κατάληψη της πατρογονικής εστίας που πρόδιδε ο απνευστί λόγος, ο Τούρκος είπε τα τυπικά, απέδωσε την ευθύνη στους Αγγλους τού «διαίρει και βασίλευε», τόνισε ότι τα «κοτσάνια» του σπιτιού (τίτλοι ιδιοκτησίας) τα παραχώρησε στην κόρη του και μας κατευόδωσε. Τι άλλο να ’κανε, το σπίτι τού ανήκει 36 χρόνια τώρα.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ σημαδεύτηκε από νέο γύρο πύρινων συζητήσεων μεταξύ μας στα όρια της παρεκτροπής, με εκατέρωθεν επίκληση γεγονότων της ιστορικής εξέλιξης και της εθνολογίας, αλλά και έκδηλη τη διαφορετικότητα των απόψεων. Το σθεναρό ΟΧΙ στο σχέδιο Ανάν αναμφισβήτητα συνιστά το θεμέλιο της σύγχρονης κυπριακής αντίληψης περί έθνους και κράτους, το οποίο αποδόθηκε συμβολικά με το δάκρυ του Τάσσου. Βαρύγδουπο προκύπτει, όσο και αν παραμένει αναπάντητο, το ερώτημα, αν σε τελική ανάλυση θέλουν οι Ελληνοκύπριοι να ζήσουν στο ίδιο κράτος με τους Τουρκοκύπριους.

Η ΚΑΘΟΛΙΚΗ μέριμνα για το συλλογικό είναι απουσιάζει, η μνήμη γίνεται επιλεκτική, ο ατομισμός καθίσταται επικυρίαρχος, αυτά και άλλα είναι ζητήματα που αντανακλούν όψεις του Κυπριακού. Για τούτο και οι συνομιλίες του προέδρου Χριστόφια με τον Ταλάτ κατ’ αρχάς και τον Ερογλου σήμερα δεν αντιστοιχούν σε μέριμνες της κοινωνίας, δεν υποκινούν στοχασμό και μέθεξη. Απολαμβάνοντας μια ψευδαίσθηση ευδαιμονίας, αμέτοχοι και μοιραίοι, αμφότεροι οι λαοί οδεύουν την οδό της υπονόμευσης των συναισθημάτων.

kardasis@econ.soc.uoc.gr