Τιμούμε στις 17 Νοέμβρη την εξέγερση των φοιτητών και του ελληνικού λαού απέναντι στη χούντα των συνταγματαρχών, όπως και τον αγώνα και τη θυσία κάθε δημοκράτη πολίτη καθ’ όλη τη σκοτεινή περίοδο της δικτατορίας.

Οι μνήμες και τα μηνύματα που εξέπεμψε η εξέγερση του Πολυτεχνείου παραμένουν επίκαιρα στις μέρες μας, όπου δημοκρατικά κεκτημένα της μεταπολιτευτικής περιόδου αμφισβητούνται, το δόγμα «νόμος και τάξη» έρχεται να επιβληθεί με αστυνομοκρατία και καταστολή, ο δημόσιος χαρακτήρας της εκπαίδευσης απαξιώνεται και ρατσιστικές και ξενοφοβικές θέσεις βρίσκονται ξανά στο προσκήνιο καθιστώντας αναγκαίο τον αγώνα για δημοκρατία, ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη και προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο τίτλος αυτός παραπέμπει πιθανά στο βιβλίο του ενόπλου τρομοκράτη αλλά βέβαια δεν του ανήκει. Αυτονόητο!

Προέρχομαι από μια γενιά μικρών σε ηλικία μαθητών που στις μέρες της εξέγερσης μπήκαν σε ένα νέο κύκλο ζωής. Ενηλικίωση και βίαιη ριζοσπαστικοποίηση. Από τον κόσμο του ποδοσφαίρου και των χαριτωμένων ελληνικών ταινιών βρεθήκαμε στην πραγματική ζωή. Αυτή που είχε κρυφτεί με την σιωπή μέσα στις περισσότερες οικογένειες και στον κοινωνικό περίγυρο. Συνειδητοποιήσαμε μαζικά μια ωμή αλήθεια. Την βία του καθεστώτος. Είδαμε από κοντά την διάθεση εξέγερσης -των κοντινών σε εμάς- νεαρών φοιτητών.

Το Πολυτεχνείο ήταν ο «τόπος» όπου εκφράστηκε η συμπυκνωμένη αντίδραση των φοιτητών απέναντι στη Χούντα. Αποτέλεσε την κορυφαία πράξη μαζικής αντίστασης ενός τμήματος του ελληνικού λαού, της φοιτητικής νεολαίας, και προκάλεσε τη συμμετοχή και άλλων στρωμάτων του. Ο ηρωισμός, τα θύματα και η κτηνώδης επέμβαση των στρατοκρατών, αλλά κυρίως η γνώση και η ενημέρωση χιλιάδων πολιτών για το τι συνέβαινε μέσα από τον ραδιοφωνικό σταθμό, συνετέλεσαν ώστε η εξέγερση να καταλάβει την κορυφαία θέση μεταξύ όλων των αντιστασιακών ενεργειών ενάντια στην απριλιανή δικτατορία.

Τα πρώτα (πολλά) χρόνια της Μεταπολίτευσης η «γενιά του Πολυτεχνείου» αποθεωνόταν. Τη συνόδευε το φωτοστέφανο των αγώνων, του ηρωισμού και του σημαντικού ρόλου της στην πτώση της χούντας. Η αποχουντοποίηση στα πανεπιστήμια μετέτρεψε σχεδόν όλους τους φοιτητές σε ριζοσπάστες, το επαναστατικό κλίμα της εποχής που κυριάρχησε ως διά μαγείας εξαφάνισε τη στήριξη που απολάμβανε το καθεστώς από μεγάλα τμήματα της κοινωνίας και εν μια νυκτί ουκ ολίγοι χουντικοί ξεπλύθηκαν. Και έτσι, ελλείψει αντιστασιακών την περίοδο της χούντας, έγιναν όλοι αντιστασιακοί στα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

...Ο/η σημερινός/ή νέος/α, που αμφισβητεί, δεν μπορεί να είναι ο/η «κολλημένος/η» στα συνθήματα του 1973.

Ο νέος/α εξεγερμένος/η είναι αυτός/ή που μάχεται, αντιπαλεύει ανειρήνευτα κάθε είδους εμπόδιο. Αυτός/ή που στέκεται ενάντιος/α σε κάθε μορφής εξουσίας, που επιχειρεί να του/της στερήσει τις δυνατότητες να είναι δημιουργικός/ή, να αναζητεί τη γνώση, την έρευνα, τις αξίες της διαρκούς ανανέωσης και καινοτομίας, την πρόσβαση σε σταθερή και ποιοτική εργασία, την ποιότητα στη ζωή του, καθώς και το δικαίωμα στο όραμα για το μέλλον. Αυτός/ή που αμφισβητεί αλλά και παρεμβαίνει. Αυτός/ή που έχει σαφή προσανατολισμό για το νέο κόσμο της γνώσης και τη σύνδεσή του/της με την κοινωνία και την παραγωγή. Αυτός/ή που συμβάλλει ουσιαστικά και ταυτίζεται δημιουργικά και θετικά με το μέλλον του τόπου ως πρωταγωνιστής/τρια και όχι ως θεατής.

Οι φετινές εκδηλώσεις για το Πολυτεχνείο κλείνουν με συμβολικό και άδοξο τρόπο, τον κύκλο των μεταπολιτευτικών εορτασμών της μεγάλης επετείου. Κι αυτό όχι γιατί η ηρωική εκείνη εξέγερση έχασε κάτι από τη σημασία και τον ρόλο της στην ανατροπή της φασιστικής χούντας και την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας, αλλά γιατί αποδείχτηκε με τον πιο αδιαμφισβήτητο τρόπο, ότι ο χαρακτήρας των εκδηλώσεων τις τελευταίες δεκαετίες δεν εξυπηρετούσε παρά δήθεν επαναστατικές «αριστερές» πολιτικές σκοπιμότητες.

43 χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, οι μνήμες και τα μηνύματα προβάλλουν πάντα επίκαιρα. Αποτελεί ορόσημο για τους αγώνες του λαού και της νεολαίας. Εξέφρασε την ανάγκη της νεολαίας να αγωνιστεί για τα αιτήματα ενός ολόκληρου λαού για αξιοπρέπεια, ελευθερία και δημοκρατία.

Σήμερα, που η χώρα και η κοινωνία βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πρωτοφανή οικονομική και κοινωνική κρίση, το μήνυμα του αντιδικτατορικού αγώνα, πρέπει να σηματοδοτήσει την ενότητα του λαού για την υπεράσπιση των αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων και την ενίσχυση των θεσμών της Δημοκρατίας. Με συλλογική δράση και εθνική συνεννόηση.

Όταν η φωτογραφία του Σάββα Ξηρού, με τον απαραίτητο κραυγαλέο τίτλο, εμφανίσθηκε στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων για πρώτη φορά το 2002, ήμουν σχεδόν έτοιμος να ορκισθώ ότι τον γνώριζα. Τον είχα δει σε διαδήλωση; Ευτυχώς δεν το έκανα.

Όποιος «περπάτησε» στα στέκια των Εξαρχείων στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και τις αρχές του ’80, θα θυμάται αναρίθμητους αριστερούς όλων των τάσεων, με το ίδιο ύφος, με πανομοιότυπες ενδυματολογικές αναζητήσεις, έτοιμους στις συζητήσεις τους, να ξεκινήσουν πόλεμο για τον τρόπο με τον οποίο έπρεπε κανείς να αποκωδικοποιεί τις σκέψεις του Μαρξ και του Λένιν.

Η «γενιά του Πολυτεχνείου» είχε ξεκάθαρα και σαφή μέτωπα. Η νεανική αμφισβήτηση υπερκαθορίζονταν από την αντίθεση και αντίσταση στη χούντα.
Μέσα από τον αντιδικτατορικό αγώνα βγήκαμε από το μοναχικό πλήθος, δοκιμάσαμε τις συγκινήσεις της συλλογικής δημιουργίας, της συντροφικότητας, της επικοινωνίας.
Η «ευκολία» αυτή σήμερα έχει εκλείψει. Ευτυχώς βέβαια...

Οι σημερινοί νέοι και νέες, που δεν πρόλαβαν να γνωρίσουν ούτε πόλεμο, ούτε δικτατορία, ούτε υπαρκτό σοσιαλισμό, αλλά ζουν σε ένα κόσμο γεμάτο ανισότητες, διακρίσεις, αποκλεισμούς, περιθωριοποίηση, μεταναστευτικά ρεύματα, φανατισμούς και βία, έχουν όλο το χρόνο, αλλά και την ιστορική ευθύνη να ξαναπιάσουν στα χέρια τους το νήμα της ιστορίας από την αρχή.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι καμιάς εθνικής επετείου ο εορτασμός δεν έχει εκφυλιστεί τόσο πολύ όσο αυτός του Πολυτεχνείου. Κάτι με το ψυχόδραμα της τελετουργικής βίας των αντιεξουσιαστών, κάτι με τις λιτανείες που λέγονται πορείες και ψάλλουν το «Νίκας τοις ευσεβέσι» σε αριστερίστικη μετάφραση, κάτι με τις γλυκερές ρητορείες