Το σύνταγμα και ο μύθος του ’σχεδίου Β’’

Αν νικήσει το «όχι», η Ευρώπη δεν πρόκειται να πεθάνει.

Θα πρέπει να σταματήσουμε, κι απ’ τη μια πλευρά κι απ’ την άλλη, να κραδαίνουμε σκιάχτρα και να φερόμαστε στους πολίτες σαν σε ένα κοπάδι πανικόβλητων προβάτων.

Η έγκριση της συνταγματικής συνθήκης δεν θα σημάνει τη συνθηκολόγηση με την νεοφιλελεύθερη τάξη πραγμάτων, και στις Βρυξέλλες δεν πρόκειται να υψωθούν τα λάβαρα της Γουολ Στριτ.

Κι η απόρριψή της δε θα σημάνει πως τα ευρωπαϊκά όργανα θα πάψουν να λειτουργούν, ούτε πως η Γαλλία θα καταλήξει στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας.

Το ευρωπαϊκό σύνταγμα δεν είναι ένα προσωπείο, που πίσω του κρύβεται ο λυκάνθρωπος.

Κι ένα «όχι» δε θα μας μετατρέψει σε χολεριασμένους της Ευρώπης.

Όσοι προσπαθούν να τρομοκρατήσουν και να εντυπωσιάσουν, το μόνο που πετυχαίνουν είναι να εμφανίζονται κυνικοί και ασυνεπείς: καθώς ήταν όλοι σύμφωνοι να οργανωθεί δημοψήφισμα, πάει να πει πως κι οι δυο πιθανές απαντήσεις είναι εξίσου νόμιμες.

Το «ναι» δεν είναι αντικοινωνικό ή αντεθνικό, το «όχι» δεν είναι αντιοικονομικό ή αντιευρωπαϊκό.

Για πρώτη φορά εδώ και καιρό (στην πραγματικότητα μετά το 1981), οι Γάλλοι καλούνται να δώσουν μία υπερβολικά απλή απάντηση σε ένα υπερβολικά σύνθετο ερώτημα.

Καλύτερα λοιπόν να τους εξηγήσουμε περί τίνος πρόκειται, παρά να ανακοινώνουμε πως η πανούκλα ξανάρχεται.

Καθώς, τις τελευταίες δέκα ημέρες, το «όχι» προηγείται και πάλι, αξίζει να ασχοληθούμε με το ζήτημα της επαναδιαπραγμάτευσης της συνθήκης.

Είναι ένα ζήτημα που παρουσιάζεται υπερβολικά συχνά με μυθολογικό τρόπο.

Στην πραγματικότητα, σήμερα δεν υπάρχει κανένα σχετικό σενάριο.

Όσοι ισχυρίζονται πως στις θυρίδες ασφαλείας της κομισιόν φυλάσσεται ένα καλά ετοιμασμένο «σχέδιο Β’», λένε παραμύθια.

Αν στις 29 Μαΐου επικρατήσει στη Γαλλία το «όχι», τα νέα θα αναστατώσουν ολόκληρη την Ευρώπη (και θα αγαλλιάσουν το Λονδίνο), αλλά η διαδικασία επικύρωσης της συνθήκης θα συνεχιστεί στις υπόλοιπες χώρες.

Η απόρριψη της συνθήκης από τη Γαλλία θα είναι ένα πολιτικό σοκ πρώτης κατηγορίας, αλλά θα υπάρχουν ήδη δέκα χώρες (μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Ισπανία κι η Ιταλία) που θα έχουν ήδη ψηφίσει «ναι».

Το ένα γαλλικό «όχι» δε θα διαγράψει τα δέκα «ναι».

Μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού του 2006, άλλα δεκατέσσερα κράτη-μέλη θα πρέπει να έχουν αποφασίσει.

Ένα γαλλικό «όχι» θα αλλάξει εκ βάθρων τα δεδομένα, και θα ενθαρρύνει δίχως αμφιβολία κι άλλους να πουν με τη σειρά τους «όχι».

Το πιο πιθανό σενάριο θα είναι να έχουμε δέκα εννέα με είκοσι «ναι» και πέντε με έξι «όχι».

Έτσι λοιπόν, οι είκοσι πέντε αρχηγοί κρατών θα κληθούν να αποφασίσουν περί του «τι μέλει γενέσθαι» από τον Ιούνιο του 2006 και μετά.

Μέχρι τότε θα ανάψουν οι αντιπαραθέσεις, αλλά η συνθήκη της Νίκαιας θα συνεχίζει να ισχύει, μέχρι να βρούμε τι θα κάνουμε στη συνέχεια.

Εξάλλου, το άρθρο IV-443 της συνταγματικής συνθήκης προσδιορίζει πως, αν μέσα σε δύο χρόνια η συνθήκη θα έχει επικυρωθεί από τα 4/5 των κρατών-μελών, θα συγκληθεί ένα ευρωπαϊκό συμβούλιο για να εξετάσει την κατάσταση.

Τότε και μόνο τότε, θα εμφανιστούν τα «σχέδια Β’».

Τίποτα δεν αποδεικνύει πως κάποιο από αυτά θα μπορεί να υποκαταστήσει την τρέχουσα συνταγματική συνθήκη: θα χρειαστεί εξάλλου ομοφωνία για να αποφασιστεί πως χρειάζεται να ξαναξεκινήσει από την αρχή μία πλήρης διαδικασία εκπόνησης μίας νέας συνθήκης με τα συμπαρομαρτούντα: διαπραγματεύσεις, συμβιβασμούς, υπογραφές, επικυρώσεις, όλα όσα συνέβησαν για το κείμενο που θα τεθεί υπό την έγκριση του γαλλικού λαού στις 29 Μαΐου.

Αν δε βρεθεί ένας τέτοιος συμβιβασμός, θα αναγκαστούμε να ζήσουμε με τη συνθήκη της Νίκαιας.

Για να ισχύσει μία άλλη λύση, θα χρειαστεί ομοφωνία.

Μερικοί φαντάζονται πως θα αρκέσει να βγάλουμε από το σύνταγμα το τρίτο μέρος (έστω κι αν θα συνεχίσει να επιβιώνει, καθώς αποτελεί τμήμα προηγουμένων συνθηκών).

Αυτό παραείναι αισιόδοξο.

Βλέπετε, τα πιθανά ευρωπαϊκά «όχι» (Ολλανδία, Πολωνία, Τσεχία, Ηνωμένο Βασίλειο, ίσως Δανία και Σουηδία), δεν είναι πολύ πιο ομοιογενή από τα γαλλικά «όχι»:

’Αλλοι (τα σκανδιναβικά κράτη) θέλουν πάνω απ’ όλα να προστατεύσουν το «ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο», όπως το κάνει η γαλλική αριστερά.

’Αλλοι (η Ολλανδία) δίνουν προτεραιότητα στην διαφύλαξη της «εθνικής τους κυριαρχίας», όπως ας πούμε το κάνει ο Φιλίπ Ντε Βιλιέ (Philippe de Villiers),

’Αλλοι (η Τσεχία και το Ηνωμένο Βασίλειο) θέλουν πιο φιλελεύθερες πολιτικές.

Θα έχουμε λοιπόν μακρές και τρικυμιώδεις διαπραγματεύσεις.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Γαλλία, ένα κράτος-σύμβολο, το πιο σημαντικό από τα ιδρυτικά κράτη-μέλη, θα έχει τη δύναμη να ακουστεί η φωνή της και να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της.

Ο επόμενος πρόεδρος της δημοκρατίας, που θα διεξαγάγει τις συνομιλίες στο όνομά μας, θα βρεθεί στο επίκεντρο των συζητήσεων.

Ίσως -αν προέρχεται από την αριστερά- να είναι πιο «κοινωνικός» από τον Ζακ Σιράκ (Jacques Chirac).

Μπορεί όμως και να είναι πιο φιλελεύθερος -αν επί παραδείγματι ονομάζεται Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy) πράγμα πολύ πιθανό αν συνυπολογίσουμε τη σημερινή κατάσταση στην αριστερά.

Ένα είναι σίγουρο: έστω κι αν η Γαλλία θα διαθέτει όλες τις νομικές δυνατότητες που έχει σήμερα για να ακουστεί, το πολιτικό της βάρος θα έχει μειωθεί, σε σχέση με εκείνο που είχε στην εκπόνηση της τρέχουσας συνταγματικής συνθήκης.

Εκτός από το ότι θα ανήκει στο μειοψηφικό μπλοκ (των πέντε ή έξι κρατών-μελών στα είκοσι πέντε) δεν θα ξαναέχει το προνόμιο να αναλάβει την προεδρία της «ευρωπαϊκής συνέλευσης» και θα είναι η πρώτη χώρα που ζήτησε πρώτα μία νέα συνθήκη για να την αρνηθεί στη συνέχεια.

Μπορεί να είναι αναφαίρετο δικαίωμά της να το κάνει, εξακολουθεί όμως να μην είναι ο καλύτερος τρόπος για να αυξήσει την πολιτική της επιρροή.

Το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι πως μακροπρόθεσμα, μετά από 8 ή 10 χρόνια, θα εφαρμοστεί πράγματι ένα «σχέδιο Β’».

Που όμως δε θα κινείται αναγκαστικά προς την κατεύθυνση που επιθυμούν σήμερα οι Γάλλοι.

--------------------------------------------------------------------------------

O Alain Duhamel είναι δημοσιογράφος και πολιτειολόγος

Μετάφραση -Παρουσίαση από το www.ppol.gr