Το ΝΑΙ στην Ευρωπαϊκή ενοποίηση είναι μονόδρομος για την Αριστερά.
Στέφανος Μπαγεώργος, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2005-06-07
Η απόρριψη της Συνταγματικής Συνθήκης για την Ευρώπη (Ευρωσύνταγμα) στο Γαλλικό δημοψήφισμα –και στο αντίστοιχο Ολλανδικό- δημιουργεί καινούργια δεδομένα στην πορεία οικοδόμησης της Ε.Ε.
Η κύρια αντιπαράθεση ανάμεσα στις συντηρητικές δυνάμεις και τις δυνάμεις της Αριστεράς, για αρκετά χρόνια, είναι για τον χαρακτήρα αυτού καθαυτού του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Αν δηλαδή η Ευρώπη θα είναι απλά μια διευρυμένη αγορά ή αν θα προχωρήσει στην πολιτική ενοποίησή της με κατεύθυνση την Ομοσπονδία. Η απάντηση σ΄ αυτό το ερώτημα είναι το κρίσιμο θέμα που ουσιαστικά τέθηκε μέσα από τη διαδικασία κύρωσης του Ευρωσυντάγματος.
Το συγκεκριμένο κείμενο έχει ελλείψεις και αδυναμίες. Δεν μπορούσε να είναι κι αλλιώς. Το Ευρωσύνταγμα, όπως και όλες οι αποφάσεις της Ε.Ε., είναι προϊόν συμβιβασμού ανάμεσα σε κυβερνήσεις, σε δυνάμεις με διαφορετικό πολιτικό και ιδεολογικό προσανατολισμό, με διαφορετικά συμφέροντα και επιδιώξεις.
Η ιδιαιτερότητά του βρίσκεται στο ότι δίνει τη δυνατότητα να προωθηθεί, από καλύτερες θέσεις συγκριτικά με τις εν ισχύ συνθήκες, η θεσμική συγκρότηση της Ε.Ε. σε πολιτικό επίπεδο.
Η απόρριψή του προφανώς δεν σημαίνει διάλυση της Ε.Ε. Δεν σημαίνει όμως ότι δημιουργούνται ευνοϊκότερες συνθήκες για το άμεσο μέλλον, σε ότι αφορά στην αντιμετώπιση των κρίσιμων προβλημάτων της Ε.Ε.
Το πρώτο αποτέλεσμα αυτής της απόρριψης είναι ότι η Ευρώπη θα συνεχίσει να παραμένει μια διευρυμένη αγορά, χωρίς περιορισμούς στη διακίνηση κεφαλαίων, προϊόντων, υπηρεσιών και ανθρώπων, χωρίς όμως και πολιτικούς θεσμούς ελέγχου.
Θα συνεχίσει να παραμένει ένα άθροισμα κρατών, το καθένα με τη δική του εξωτερική πολιτική, με τη δική του αμυντική πολιτική, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις και να διαμορφώνουν ευνοϊκούς, για την πολιτική τους, συσχετισμούς στο εσωτερικό της Ε.Ε.
Με δεδομένο ότι είναι άγνωστο το πότε και με ποιους όρους θα ανοίξει εκ νέου η συζήτηση για το σύνολο των θεμάτων που περιλαμβάνονται στο Ευρωσύνταγμα, είναι πολύ πιθανή η στασιμότητα –στην καλύτερη περίπτωση- ή και το πισωγύρισμα στην αντιμετώπιση κρίσιμων προβλημάτων (Προϋπολογισμός της Ε.Ε., ενταξιακές διαπραγματεύσεις με Τουρκία –η Συνθήκη της Νίκαιας λειτουργεί απαγορευτικά ως προς αυτό το θέμα- κ.ά.). Από την άποψη αυτή, πέρα από τις θριαμβολογίες για το «αριστερό ΟΧΙ», οι μόνοι που πραγματικά έχουν λόγο να χαίρονται είναι οι δυνάμεις της συντηρητικής Δεξιάς και οι ευρωσκεπτικιστές. Η δική τους άποψη για την «Ευρώπη-αγορά» υλοποιείται. Με αυτό το μοντέλο θα συνεχίσει να λειτουργεί η Ε.Ε. Αντίθετα, οι δυνάμεις της Αριστεράς, που υποδεικνύουν εδώ και χρόνια ότι ο μόνος δρόμος για να είναι η Ευρώπη μια ανταγωνιστική δύναμη προς τις ΗΠΑ, για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της κοινωνικής συνοχής και του δημοκρατικού ελλείμματος, είναι η πολιτική, πέρα από την οικονομική ενοποίησή της, δεν έχουν ιδιαίτερους λόγους για να είναι ικανοποιημένες με τις εξελίξεις.
Ο ΣΥΝ, όπως και άλλες δυνάμεις της Αριστεράς με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, έκανε το λάθος να τοποθετηθεί για το Ευρωσύνταγμα με βάση τις εφαρμοζόμενες πολιτικές και τις εκτιμήσεις του για τις επιδιώξεις των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων που προωθούν το νεοφιλελευθερισμό και όχι με βάση αυτό καθ΄ εαυτό το περιεχόμενο του Ευρωσυντάγματος και τις προοπτικές που ανοίγει. Δεν κατάλαβε δηλαδή ότι το κεντρικό πολιτικό θέμα που κρίνεται από την κύρωση ή μη του Ευρωσυντάγματος είναι η ίδια η πορεία της ενοποίησης.
Ταυτόχρονα άφησε αναπάντητα όλα τα ερωτήματα που σχετίζονται με την επόμενη μέρα της απόρριψης του Ευρωσυντάγματος. Με ποιες δυνάμεις και με ποια διαδικασία δηλαδή θα προωθηθεί η διακηρυγμένη θέση του «για μια άλλη Συνταγματική Συνθήκη και για μια άλλη Ευρώπη που είναι εφικτή».
Οι επιλογές δεν είναι πολλές. Ο ΣΥΝ οφείλει, στο πλαίσιο του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, να αναλάβει πρωτοβουλία ώστε να υιοθετηθεί και να προωθηθεί πρόταση για πανευρωπαϊκό συντονισμό, μέσω των αντίστοιχων κομμάτων και των Ομάδων του Ευρωκοινοβουλίου, της Αριστεράς, των Πράσινων και των Σοσιαλιστών. Το αντικείμενο μιας τέτοιας προσπάθειας από την πλευρά του ΣΥΝ και της Ευρωπαϊκής Αριστεράς δεν μπορεί παρά να είναι η συζήτηση για την προοπτική της Ευρώπης και η προσπάθεια διαμόρφωσης ενός εναλλακτικού σχεδίου Συνταγματικής Συνθήκης.
Δεν φτάνουν οι αναφορές για τη «μεγαλύτερη δυνατή συσπείρωση» των δυνάμεων που θα κινηθούν σε μια τέτοια κατεύθυνση. Οι πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα και στην Ευρώπη είναι δεδομένες. Σε διάλογο, σε συμφωνία ή και σε αντιπαράθεση μαζί τους θα υπάρξει η όποια εξέλιξη. Και σ΄ αυτό το πεδίο του διαλόγου θα κριθεί η βιωσιμότητα κάθε πρότασης.
Μια τέτοια πρόταση δίνει τη μόνη ρεαλιστική διέξοδο και αποδεικνύει στην πράξη ότι ο ΣΥΝ είναι διατεθειμένος να συμβάλει στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση των αδιεξόδων.
Η κύρια αντιπαράθεση ανάμεσα στις συντηρητικές δυνάμεις και τις δυνάμεις της Αριστεράς, για αρκετά χρόνια, είναι για τον χαρακτήρα αυτού καθαυτού του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Αν δηλαδή η Ευρώπη θα είναι απλά μια διευρυμένη αγορά ή αν θα προχωρήσει στην πολιτική ενοποίησή της με κατεύθυνση την Ομοσπονδία. Η απάντηση σ΄ αυτό το ερώτημα είναι το κρίσιμο θέμα που ουσιαστικά τέθηκε μέσα από τη διαδικασία κύρωσης του Ευρωσυντάγματος.
Το συγκεκριμένο κείμενο έχει ελλείψεις και αδυναμίες. Δεν μπορούσε να είναι κι αλλιώς. Το Ευρωσύνταγμα, όπως και όλες οι αποφάσεις της Ε.Ε., είναι προϊόν συμβιβασμού ανάμεσα σε κυβερνήσεις, σε δυνάμεις με διαφορετικό πολιτικό και ιδεολογικό προσανατολισμό, με διαφορετικά συμφέροντα και επιδιώξεις.
Η ιδιαιτερότητά του βρίσκεται στο ότι δίνει τη δυνατότητα να προωθηθεί, από καλύτερες θέσεις συγκριτικά με τις εν ισχύ συνθήκες, η θεσμική συγκρότηση της Ε.Ε. σε πολιτικό επίπεδο.
Η απόρριψή του προφανώς δεν σημαίνει διάλυση της Ε.Ε. Δεν σημαίνει όμως ότι δημιουργούνται ευνοϊκότερες συνθήκες για το άμεσο μέλλον, σε ότι αφορά στην αντιμετώπιση των κρίσιμων προβλημάτων της Ε.Ε.
Το πρώτο αποτέλεσμα αυτής της απόρριψης είναι ότι η Ευρώπη θα συνεχίσει να παραμένει μια διευρυμένη αγορά, χωρίς περιορισμούς στη διακίνηση κεφαλαίων, προϊόντων, υπηρεσιών και ανθρώπων, χωρίς όμως και πολιτικούς θεσμούς ελέγχου.
Θα συνεχίσει να παραμένει ένα άθροισμα κρατών, το καθένα με τη δική του εξωτερική πολιτική, με τη δική του αμυντική πολιτική, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις και να διαμορφώνουν ευνοϊκούς, για την πολιτική τους, συσχετισμούς στο εσωτερικό της Ε.Ε.
Με δεδομένο ότι είναι άγνωστο το πότε και με ποιους όρους θα ανοίξει εκ νέου η συζήτηση για το σύνολο των θεμάτων που περιλαμβάνονται στο Ευρωσύνταγμα, είναι πολύ πιθανή η στασιμότητα –στην καλύτερη περίπτωση- ή και το πισωγύρισμα στην αντιμετώπιση κρίσιμων προβλημάτων (Προϋπολογισμός της Ε.Ε., ενταξιακές διαπραγματεύσεις με Τουρκία –η Συνθήκη της Νίκαιας λειτουργεί απαγορευτικά ως προς αυτό το θέμα- κ.ά.). Από την άποψη αυτή, πέρα από τις θριαμβολογίες για το «αριστερό ΟΧΙ», οι μόνοι που πραγματικά έχουν λόγο να χαίρονται είναι οι δυνάμεις της συντηρητικής Δεξιάς και οι ευρωσκεπτικιστές. Η δική τους άποψη για την «Ευρώπη-αγορά» υλοποιείται. Με αυτό το μοντέλο θα συνεχίσει να λειτουργεί η Ε.Ε. Αντίθετα, οι δυνάμεις της Αριστεράς, που υποδεικνύουν εδώ και χρόνια ότι ο μόνος δρόμος για να είναι η Ευρώπη μια ανταγωνιστική δύναμη προς τις ΗΠΑ, για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της κοινωνικής συνοχής και του δημοκρατικού ελλείμματος, είναι η πολιτική, πέρα από την οικονομική ενοποίησή της, δεν έχουν ιδιαίτερους λόγους για να είναι ικανοποιημένες με τις εξελίξεις.
Ο ΣΥΝ, όπως και άλλες δυνάμεις της Αριστεράς με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, έκανε το λάθος να τοποθετηθεί για το Ευρωσύνταγμα με βάση τις εφαρμοζόμενες πολιτικές και τις εκτιμήσεις του για τις επιδιώξεις των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων που προωθούν το νεοφιλελευθερισμό και όχι με βάση αυτό καθ΄ εαυτό το περιεχόμενο του Ευρωσυντάγματος και τις προοπτικές που ανοίγει. Δεν κατάλαβε δηλαδή ότι το κεντρικό πολιτικό θέμα που κρίνεται από την κύρωση ή μη του Ευρωσυντάγματος είναι η ίδια η πορεία της ενοποίησης.
Ταυτόχρονα άφησε αναπάντητα όλα τα ερωτήματα που σχετίζονται με την επόμενη μέρα της απόρριψης του Ευρωσυντάγματος. Με ποιες δυνάμεις και με ποια διαδικασία δηλαδή θα προωθηθεί η διακηρυγμένη θέση του «για μια άλλη Συνταγματική Συνθήκη και για μια άλλη Ευρώπη που είναι εφικτή».
Οι επιλογές δεν είναι πολλές. Ο ΣΥΝ οφείλει, στο πλαίσιο του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, να αναλάβει πρωτοβουλία ώστε να υιοθετηθεί και να προωθηθεί πρόταση για πανευρωπαϊκό συντονισμό, μέσω των αντίστοιχων κομμάτων και των Ομάδων του Ευρωκοινοβουλίου, της Αριστεράς, των Πράσινων και των Σοσιαλιστών. Το αντικείμενο μιας τέτοιας προσπάθειας από την πλευρά του ΣΥΝ και της Ευρωπαϊκής Αριστεράς δεν μπορεί παρά να είναι η συζήτηση για την προοπτική της Ευρώπης και η προσπάθεια διαμόρφωσης ενός εναλλακτικού σχεδίου Συνταγματικής Συνθήκης.
Δεν φτάνουν οι αναφορές για τη «μεγαλύτερη δυνατή συσπείρωση» των δυνάμεων που θα κινηθούν σε μια τέτοια κατεύθυνση. Οι πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα και στην Ευρώπη είναι δεδομένες. Σε διάλογο, σε συμφωνία ή και σε αντιπαράθεση μαζί τους θα υπάρξει η όποια εξέλιξη. Και σ΄ αυτό το πεδίο του διαλόγου θα κριθεί η βιωσιμότητα κάθε πρότασης.
Μια τέτοια πρόταση δίνει τη μόνη ρεαλιστική διέξοδο και αποδεικνύει στην πράξη ότι ο ΣΥΝ είναι διατεθειμένος να συμβάλει στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση των αδιεξόδων.
