Εθνικ

Την 11η Σεπτεμβρίου 2001, βρεθήκαμε με ζωηρή παρέα σε ένα μπαρ του κέντρου της Αθήνας, όπου συζητούσαμε το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους. Η σερβιτόρα, γνωστή μας, αναρωτήθηκε γιατί είναι τόσο σημαντικό για μας ένα τόσο μακρινό γεγονός. Της εξηγήσαμε γιατί η θρησκευτική ταυτότητα εναντιώνεται στις κατακτημένες ελευθερίες του δυτικού κόσμου. Μία από τις ελευθερίες αυτές σηματοδοτείται από την αντίσταση στην υποχρεωτική αμφίεση την οποία επιβάλλουν οι θρησκείες, ιδίως την μπούρκα αλλά και την πιο λάιτ εκδοχή της, τη μαντίλα, που υποβιβάζει τη γυναίκα σε άνθρωπο β’ κατηγορίας, εξαρτημένο από την ανδροκρατική ιεραρχία του θρησκευτικού συμβολισμού της.

Τότε, η σερβιτόρα μάς αποστόμωσε (και ενδεχομένως ασυνείδητα τροφοδότησε ακόμα και σεξιστικά σχόλια) λέγοντάς μας: «Δεν ξέρω τι λέτε, εμένα μου αρέσει το έθνικ».

Θυμήθηκα εκείνο το περιστατικό βλέποντας εικόνες από τη μαθητική παρέλαση για την 25η Μαρτίου. Η νεαρά κόρη μουσουλμάνων Αιγυπτίων που ζουν στην Ελλάδα, η οποία παρήλασε με μαντίλα, σε μένα θύμισε εκείνο το αστείο περιστατικό, που τελικά δεν ήταν και τόσο αστείο.

Είναι τόσο σημαντικός ο καβγάς για ένα ενδυματολογικό σύμβολο; Αν δεχτούμε ότι η μαντίλα είναι σύμβολο αποδοχής της κατωτερότητας της γυναίκας, είναι σοβαρό. Κι αν το σύμβολο αυτό και τα παρεπόμενά του τα αποδέχονται στο όνομα μιας πολιτιστικής ή θρησκευτικής παράδοσης; Και πάλι υπάρχει πρόβλημα, επειδή, έστω οικειοθελώς, γυναίκες από μόνες τους αποδέχονται μια συνθήκη που τις καταπιέζει.

Μα δεν είναι σημαντικό πράγμα η ταυτότητα; Ολα είναι σχετικά. Η κοινωνία μας χρειάζεται να ιεραρχήσει τι είναι σημαντικότερο: η ταυτότητα ή οι κατακτήσεις μιας χειραφετημένης κοινωνίας δικαιωμάτων; Προσωπικώς, πιστεύω ότι η αποδοχή της μαντίλας, κάθε παράδοσης και κάθε συμβόλου καταπίεσης και υποταγής, βρίσκεται στον αντίποδα των κατακτήσεων της κουλτούρας της χειραφέτησης του 20ού αιώνα. Η μαντίλα δεν αναδεικνύει το σώμα. Το υποτάσσει, το κρύβει. Το διαλύει. Καταργεί τις κατακτήσεις του μοντερνισμού. Κι αυτό δεν είναι έθνικ πινελιά.