Νάρκες και παρενθέσεις
Χρήστος Χωμενίδης, www.liberal.gr, Δημοσιευμένο: 2017-05-15
Ο ρυθμός των πολιτικών γεγονότων είναι -τα τελευταία χρόνια- τόσο καταιγιστικός ώστε η πρωθυπουργία Σαμαρά να φαντάζει μακρινό σχεδόν παρελθόν. Φιλίστωρ εντούτοις εγώ, άδραξα την τυχαία συνάντηση μου -σε ένα τραπέζι- με τον εξ’ απορρήτων ενός εκ των πρωταγωνιστών της εποχής εκείνης, μήπως και φωτιστώ σχετικά με τον άδοξο επίλογο της συγκυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας-Πασόκ.
"Εάν τον Δεκέμβριο του 2014 είχε εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Σταύρος Δήμας, η Ελλάδα θα είχε ακολουθήσει τελείως διαφορετική πορεία" του είπα. "Δώδεκα βουλευτές έκαναν τη ζημιά..." συμφώνησε ασμένως και άρχισε να μου τους κατανομάζει έναν προς έναν, στολίζοντας τους με χαριτωμένους χαρακτηρισμούς. Κανείς τους δεν διακρινόταν, πράγματι, για το ιδιαίτερο πολιτικό βάρος ή για τη σταθερότητα του. Οι περισσότεροι μάλιστα ήταν τελείως ευκαιριακοί στο κοινοβούλιο. "Και δεν καταφέρατε να τουμπάρετε αυτούς τους δώδεκα;" τον προκάλεσα. "Πώς να τούς τουμπάρουμε;" πήρε ύφος παλαιάς Αρσακειάδας. "Ανάγκα και οι θεοί πείθονται!" ακούστηκα, άθελά μου, μακιαβελικός. Άδειασε το κρασί του κι άνοιξε τα χαρτιά του.
"Ο Σαμαράς, πάρε το χαμπάρι" μου είπε "δεν έκρινε ως ζήτημα ζωής ή θανάτου την εκλογή του Δήμα. Ήταν συμφιλιωμένος με τις πρόωρες εκλογές και με την επικράτηση του Σύριζα. Ξέρεις γιατί; Διότι πίστευε απολύτως στη θεωρία της αριστερής παρένθεσης. Εκτιμούσε ότι ο Τσίπρας θα αποτύγχανε οικτρά εντός λίγων μηνών και ότι θα ξεβραζόταν, λοιδορούμενος, στο περιθώριο. Εάν δεις ένα προεκλογικό σποτ της Νέας Δημοκρατίας τον Ιανουάριο του 2015, θα διαπιστώσεις ότι είχε με ακρίβεια προβλέψει και την αποτυχία των διαπραγματεύσεων με την τότε Τρόικα και το κλείσιμο των τραπεζών. Ένα μονάχα δεν διανοούνταν: Πως με κλειστές τις τράπεζες, με κάπιταλ κοντρόλ, ο Σύριζα θα αύξανε τη δημοτικότητά του. Ότι θα κέρδιζε απανωτά και δημοψήφισμα και δεύτερες εκλογές. Έπεσε, εν ολίγοις, μέσα στα επιμέρους και αστόχησε στη μεγάλη εικόνα..."
Το "ώριμο φρούτο" και η "παρένθεση" αποτελούν τις δημοφιλέστερες, για τα ελληνικά κόμματα εξουσίας, στρατηγικές.
Η πρώτη πρεσβεύει ότι ο επικεφαλής της εκάστοτε αξιωματικής αντιπολίτευσης πρέπει να κάθεται νωχελικός σαν "τ’μπουφ το π’λι" -όπως το γράφει ο Παπαδιαμάντης- στο κλαρί του και να εισπράττει απλώς τη φθορά της εκάστοτε κυβέρνησης. Όντως, το φρούτο έχει επανειλημμένα ωριμάσει και σαπίσει από μόνο του. Αποδοκιμάζοντας τον προηγούμενο πρωθυπουργό οι πολίτες έχουν συχνά στρώσει τον δρόμο για τον επόμενο.
Το σενάριο, αντιθέτως, της "παρένθεσης" δεν έχει επιβεβαιωθεί μεταπολεμικά ποτέ, με την εξαίρεση ίσως της διακυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, που και εκείνη ακόμα διήρκεσε δυόμισυ συναπτά χρόνια... Ο Σύριζα, παρ’ολ’αυτά, φαίνεται να το ασπάζεται περιπαθώς και να το προετοιμάζει όπως μπορεί. Σπέρνοντας, συγκεκριμένα, νάρκες στον δρόμο του Κυριάκου Μητσοτάκη ως πρωθυπουργού.
Το σχέδιο έχει ως εξής: Οι κάλπες στήνονται την άνοιξη ή το φθινόπωρο του 2018. Η Νέα Δημοκρατία κερδίζει την πρωτιά, ίσως ακόμα και την αυτοδυναμία, και ο Σύριζα απλώς επιτυγχάνει -κινητοποιώντας τον μηχανισμό του, μοιράζοντας όσο περισσότερο χρήμα και διορισμούς μπορεί- ένα μη εξευτελιστικό ποσοστό.
Ο Γολγοθάς για τον Κυριάκο Μητσοτάκη ξεκινά από την επομένη κιόλας μέρα. Τα μέτρα, τα οποία οσονούπω θα ψηφιστούν ώστε να κλείσει η αξιολόγηση, ξεσπάνε στην καμπούρα του. Μια κρίσιμη μάζα λωτοφάγων φορολογουμένων και συνταξιούχων δεν θυμούνται καν εν έτει 2019 και 2020 ότι πληρώνουν τον λογαριασμό που υπέγραψε ο Αλέξης Τσίπρας το 2017. Τα στελέχη του Σύριζα βγαίνουν στα κανάλια ως υπερασπιστές των λαϊκών δικαίων και αλλόφρονα καταλογίζουν στη Νέα Δημοκρατία αναλγησία.
Στις αρχές του 2020, η θητεία του Προκόπη Παυλόπουλου ολοκληρώνεται. Ο Μητσοτάκης πρέπει, για να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας, να συσπειρώσει 180 βουλευτές. Πώς θα τους βρει όταν τα μικρά κόμματα του ενδιάμεσου χώρου -το Πασόκ δηλαδή, άντε και η Ένωση Κεντρώων- θα τρέμουν μην τους κολλήσουν τη ρετσινιά της "ουράς" και τους βρει η μοίρα της Δημάρ, του Ποταμιού, παλαιότερα του Λάος;
Εάν -κόντρα στις προβλέψεις- ο Μητσοτάκης ξεπεράσει τον σκόπελο, θα κριθεί το 2022. Όταν, κατά σατανική σύμπτωση, θα λήγει η δεκαετής περίοδος χάριτος των πρώτων μνημονίων και τα επιτόκια που θα πρέπει να πληρώσει η Ελλάδα στους δανειστές θα είναι δυσθεώρητα.
Σε περίπτωση που ο Μητσοτάκης οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές το 2020, ακόμα και να τις κερδίσει, θα πρόκειται για απολύτως πύρρειο νίκη. Με το σύστημα της απλής αναλογικής (προκειμένου να αλλάξει προτού εφαρμοστεί, χρειάζεται πλειοψηφία 200 ψήφων!) το τοπίο θα κατακερματιστεί στο μη περαιτέρω. Με 20000 κουκιά πανελλαδικά, θα εκλέγεσαι βουλευτής. Τέτοια επίδοση στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 είχε και ο Λαφαζάνης και η Ανταρσύα. Και ο Καζάκης και ο Τζήμερος. Η Βουλή που θα προκύψει θα θυμίζει το καρναβάλι του Ρίο. Η λύση του "Μεγάλου Συνασπισμού", των δύο ισχυρότερων κομμάτων, ώστε να αποκτήσει η Ελλάδα βιώσιμη και στοιχειωδώς σοβαρή κυβέρνηση, θα φαντάζει μονόδρομος. Ο Σύριζα, που θα έχει βγει από την πόρτα, θα ξαναμπεί έτσι θριαμβευτικά από το παράθυρο. Ως μόνιμος, απόλυτα αναγκαίος, πόλος του πολιτικού σκηνικού.
Ποιός θα μπορούσε να είναι ο αντισχεδιασμός του Κυριάκου Μητσοτάκη; Πώς θα μπορούσε να κυβερνήσει απερίσπαστος, απαλλαγμένος από βρόγχους και δουλείες;
Δύο τρόπους μοιάζει να έχει: Είτε να ρίξει τον Σύριζα -όποτε κι αν στηθούν οι κάλπες- στο καναβάτσο. Σε ένα ποσοστό κάτω του 15%, το οποίο ακαριαία θα δημιουργήσει φυγόκεντρες ή και διαλυτικές τάσεις στην "Ριζοσπαστική Αριστερά". Είτε να εμπεδώσει την κυριαρχία του με δύο -ή και με τρεις ακόμα- αλλεπάλληλες αναμετρήσεις, αναδεχόμενος βεβαίως το κόστος που κάτι τέτοιο θα συνεπάγεται για την κοινωνία και την οικονομία της χώρας. Δεν αποκλείεται μάλιστα το πρώτο να προϋποθέτει το δεύτερο...
Στη ζωή -και στην πολιτική ακόμα περισσότερο- προβλέψεις σε ορίζοντα μακρύτερο του τριμήνου είναι αυτόχρημα επισφαλείς. Μέχρι και αστείες. Πριν από ένα χρόνο, σοβαροί αναλυτές προεξοφλούσαν την προεδρία της Χίλαρυ Κλίντον και εξηγούσαν γιατί -για λόγους δημογραφικούς- το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα ήταν, λέει, μαθηματικώς αδύνατον να ξανακερδίσει στις ΗΠΑ. Πριν από έξι μήνες, ο Εμμανουέλ Μακρόν φαινόταν αουτσάιντερ, ένας νεοσσός που με την υποψηφιότητά του για την Προεδρία της Γαλλίας έθετε απλώς υποθήκες για το μέλλον...
Στη πολιτική -όπως και στη ζωή- οι άνθρωποι χαίρονται να προγραμματίζουν, να προϋποθέτουν, να ποντάρουν σε δεδομένα. Κι ας ξέρουν, κατά βάθος, πως ο Ηράκλειτος είχε δίκιο: Ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει ζάρια.
"Εάν τον Δεκέμβριο του 2014 είχε εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Σταύρος Δήμας, η Ελλάδα θα είχε ακολουθήσει τελείως διαφορετική πορεία" του είπα. "Δώδεκα βουλευτές έκαναν τη ζημιά..." συμφώνησε ασμένως και άρχισε να μου τους κατανομάζει έναν προς έναν, στολίζοντας τους με χαριτωμένους χαρακτηρισμούς. Κανείς τους δεν διακρινόταν, πράγματι, για το ιδιαίτερο πολιτικό βάρος ή για τη σταθερότητα του. Οι περισσότεροι μάλιστα ήταν τελείως ευκαιριακοί στο κοινοβούλιο. "Και δεν καταφέρατε να τουμπάρετε αυτούς τους δώδεκα;" τον προκάλεσα. "Πώς να τούς τουμπάρουμε;" πήρε ύφος παλαιάς Αρσακειάδας. "Ανάγκα και οι θεοί πείθονται!" ακούστηκα, άθελά μου, μακιαβελικός. Άδειασε το κρασί του κι άνοιξε τα χαρτιά του.
"Ο Σαμαράς, πάρε το χαμπάρι" μου είπε "δεν έκρινε ως ζήτημα ζωής ή θανάτου την εκλογή του Δήμα. Ήταν συμφιλιωμένος με τις πρόωρες εκλογές και με την επικράτηση του Σύριζα. Ξέρεις γιατί; Διότι πίστευε απολύτως στη θεωρία της αριστερής παρένθεσης. Εκτιμούσε ότι ο Τσίπρας θα αποτύγχανε οικτρά εντός λίγων μηνών και ότι θα ξεβραζόταν, λοιδορούμενος, στο περιθώριο. Εάν δεις ένα προεκλογικό σποτ της Νέας Δημοκρατίας τον Ιανουάριο του 2015, θα διαπιστώσεις ότι είχε με ακρίβεια προβλέψει και την αποτυχία των διαπραγματεύσεων με την τότε Τρόικα και το κλείσιμο των τραπεζών. Ένα μονάχα δεν διανοούνταν: Πως με κλειστές τις τράπεζες, με κάπιταλ κοντρόλ, ο Σύριζα θα αύξανε τη δημοτικότητά του. Ότι θα κέρδιζε απανωτά και δημοψήφισμα και δεύτερες εκλογές. Έπεσε, εν ολίγοις, μέσα στα επιμέρους και αστόχησε στη μεγάλη εικόνα..."
Το "ώριμο φρούτο" και η "παρένθεση" αποτελούν τις δημοφιλέστερες, για τα ελληνικά κόμματα εξουσίας, στρατηγικές.
Η πρώτη πρεσβεύει ότι ο επικεφαλής της εκάστοτε αξιωματικής αντιπολίτευσης πρέπει να κάθεται νωχελικός σαν "τ’μπουφ το π’λι" -όπως το γράφει ο Παπαδιαμάντης- στο κλαρί του και να εισπράττει απλώς τη φθορά της εκάστοτε κυβέρνησης. Όντως, το φρούτο έχει επανειλημμένα ωριμάσει και σαπίσει από μόνο του. Αποδοκιμάζοντας τον προηγούμενο πρωθυπουργό οι πολίτες έχουν συχνά στρώσει τον δρόμο για τον επόμενο.
Το σενάριο, αντιθέτως, της "παρένθεσης" δεν έχει επιβεβαιωθεί μεταπολεμικά ποτέ, με την εξαίρεση ίσως της διακυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, που και εκείνη ακόμα διήρκεσε δυόμισυ συναπτά χρόνια... Ο Σύριζα, παρ’ολ’αυτά, φαίνεται να το ασπάζεται περιπαθώς και να το προετοιμάζει όπως μπορεί. Σπέρνοντας, συγκεκριμένα, νάρκες στον δρόμο του Κυριάκου Μητσοτάκη ως πρωθυπουργού.
Το σχέδιο έχει ως εξής: Οι κάλπες στήνονται την άνοιξη ή το φθινόπωρο του 2018. Η Νέα Δημοκρατία κερδίζει την πρωτιά, ίσως ακόμα και την αυτοδυναμία, και ο Σύριζα απλώς επιτυγχάνει -κινητοποιώντας τον μηχανισμό του, μοιράζοντας όσο περισσότερο χρήμα και διορισμούς μπορεί- ένα μη εξευτελιστικό ποσοστό.
Ο Γολγοθάς για τον Κυριάκο Μητσοτάκη ξεκινά από την επομένη κιόλας μέρα. Τα μέτρα, τα οποία οσονούπω θα ψηφιστούν ώστε να κλείσει η αξιολόγηση, ξεσπάνε στην καμπούρα του. Μια κρίσιμη μάζα λωτοφάγων φορολογουμένων και συνταξιούχων δεν θυμούνται καν εν έτει 2019 και 2020 ότι πληρώνουν τον λογαριασμό που υπέγραψε ο Αλέξης Τσίπρας το 2017. Τα στελέχη του Σύριζα βγαίνουν στα κανάλια ως υπερασπιστές των λαϊκών δικαίων και αλλόφρονα καταλογίζουν στη Νέα Δημοκρατία αναλγησία.
Στις αρχές του 2020, η θητεία του Προκόπη Παυλόπουλου ολοκληρώνεται. Ο Μητσοτάκης πρέπει, για να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας, να συσπειρώσει 180 βουλευτές. Πώς θα τους βρει όταν τα μικρά κόμματα του ενδιάμεσου χώρου -το Πασόκ δηλαδή, άντε και η Ένωση Κεντρώων- θα τρέμουν μην τους κολλήσουν τη ρετσινιά της "ουράς" και τους βρει η μοίρα της Δημάρ, του Ποταμιού, παλαιότερα του Λάος;
Εάν -κόντρα στις προβλέψεις- ο Μητσοτάκης ξεπεράσει τον σκόπελο, θα κριθεί το 2022. Όταν, κατά σατανική σύμπτωση, θα λήγει η δεκαετής περίοδος χάριτος των πρώτων μνημονίων και τα επιτόκια που θα πρέπει να πληρώσει η Ελλάδα στους δανειστές θα είναι δυσθεώρητα.
Σε περίπτωση που ο Μητσοτάκης οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές το 2020, ακόμα και να τις κερδίσει, θα πρόκειται για απολύτως πύρρειο νίκη. Με το σύστημα της απλής αναλογικής (προκειμένου να αλλάξει προτού εφαρμοστεί, χρειάζεται πλειοψηφία 200 ψήφων!) το τοπίο θα κατακερματιστεί στο μη περαιτέρω. Με 20000 κουκιά πανελλαδικά, θα εκλέγεσαι βουλευτής. Τέτοια επίδοση στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 είχε και ο Λαφαζάνης και η Ανταρσύα. Και ο Καζάκης και ο Τζήμερος. Η Βουλή που θα προκύψει θα θυμίζει το καρναβάλι του Ρίο. Η λύση του "Μεγάλου Συνασπισμού", των δύο ισχυρότερων κομμάτων, ώστε να αποκτήσει η Ελλάδα βιώσιμη και στοιχειωδώς σοβαρή κυβέρνηση, θα φαντάζει μονόδρομος. Ο Σύριζα, που θα έχει βγει από την πόρτα, θα ξαναμπεί έτσι θριαμβευτικά από το παράθυρο. Ως μόνιμος, απόλυτα αναγκαίος, πόλος του πολιτικού σκηνικού.
Ποιός θα μπορούσε να είναι ο αντισχεδιασμός του Κυριάκου Μητσοτάκη; Πώς θα μπορούσε να κυβερνήσει απερίσπαστος, απαλλαγμένος από βρόγχους και δουλείες;
Δύο τρόπους μοιάζει να έχει: Είτε να ρίξει τον Σύριζα -όποτε κι αν στηθούν οι κάλπες- στο καναβάτσο. Σε ένα ποσοστό κάτω του 15%, το οποίο ακαριαία θα δημιουργήσει φυγόκεντρες ή και διαλυτικές τάσεις στην "Ριζοσπαστική Αριστερά". Είτε να εμπεδώσει την κυριαρχία του με δύο -ή και με τρεις ακόμα- αλλεπάλληλες αναμετρήσεις, αναδεχόμενος βεβαίως το κόστος που κάτι τέτοιο θα συνεπάγεται για την κοινωνία και την οικονομία της χώρας. Δεν αποκλείεται μάλιστα το πρώτο να προϋποθέτει το δεύτερο...
Στη ζωή -και στην πολιτική ακόμα περισσότερο- προβλέψεις σε ορίζοντα μακρύτερο του τριμήνου είναι αυτόχρημα επισφαλείς. Μέχρι και αστείες. Πριν από ένα χρόνο, σοβαροί αναλυτές προεξοφλούσαν την προεδρία της Χίλαρυ Κλίντον και εξηγούσαν γιατί -για λόγους δημογραφικούς- το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα ήταν, λέει, μαθηματικώς αδύνατον να ξανακερδίσει στις ΗΠΑ. Πριν από έξι μήνες, ο Εμμανουέλ Μακρόν φαινόταν αουτσάιντερ, ένας νεοσσός που με την υποψηφιότητά του για την Προεδρία της Γαλλίας έθετε απλώς υποθήκες για το μέλλον...
Στη πολιτική -όπως και στη ζωή- οι άνθρωποι χαίρονται να προγραμματίζουν, να προϋποθέτουν, να ποντάρουν σε δεδομένα. Κι ας ξέρουν, κατά βάθος, πως ο Ηράκλειτος είχε δίκιο: Ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει ζάρια.
