Αστυνομία παντού. Και στα Πανεπιστήμια
Πολυμέρης Βόγλης, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2020-12-28
Η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να προχωρήσει στη δημιουργία πανεπιστημιακής αστυνομίας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η πανεπιστημιακή αστυνομία θα υπάγεται διοικητικά και θα λογοδοτεί στην ΕΛ.ΑΣ. και θα στελεχωθεί με την πρόσληψη 1.000 νέων αστυνομικών, οι οποίοι θα περιπολούν στα Πανεπιστήμια και θα οπλοφορούν με κλομπ. Οι ενστάσεις που θα μπορούσε να διατυπώσει κανείς στη δημιουργία ενός τέτοιου σώματος είναι πολλές.
Θα περίμενε κανείς ότι προτεραιότητα θα ήταν οι προσλήψεις νοσοκομειακών γιατρών και νοσηλευτών σε μια εποχή που η πανδημία πλήττει τη χώρα. Κι όμως αντί για γιατρούς, η κυβέρνηση εξαγγέλλει ότι θα προσλάβει αστυνομικούς. Οταν μια από τις πρώτες ενέργειες της κυβέρνησης ήταν να προχωρήσει τον Αύγουστο του 2019 στην πρόσληψη 1.500 αστυνομικών. Οταν η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα σε αριθμό αστυνομικών στην Ε.Ε. (σε αναλογία με τον πληθυσμό), μετά την Κύπρο και τη Μάλτα.
Θα περίμενε κανείς ότι εάν η κυβέρνηση ενδιαφερόταν για τα Πανεπιστήμια, θα ξεκινούσε από τα πιο άμεσα και πιεστικά προβλήματα, δηλαδή προκηρύξεις νέων θέσεων μελών ΔΕΠ, βελτίωση κτιριακών υποδομών, ανέγερση φοιτητικών εστιών, υποτροφίες, ερευνητικά προγράμματα για νέους επιστήμονες και πολλά άλλα. Δυστυχώς, η κυβέρνηση κινείται σε άλλη κατεύθυνση. Η δυνατότητα εισαγωγής αποφοίτων ΙΕΚ στα ΑΕΙ με κατατακτήριες εξετάσεις και η εξομοίωση των πτυχίων των Πανεπιστημίων με τα αντίστοιχα των πάσης φύσεως κολεγίων είναι δύο πολύ πρόσφατα βήματα για την απαξίωσή τους.
Θα περίμενε κανείς ότι εάν η κυβέρνηση ήθελε να βελτιώσει τη φύλαξη των Πανεπιστημίων θα άκουγε τη γνώμη των πανεπιστημιακών. Τις τελευταίες εβδομάδες σύλλογοι ΔΕΠ, τμήματα, κοσμητείες και σύγκλητοι Πανεπιστημίων από όλη την Ελλάδα αλλά και σύλλογοι φοιτητών έχουν εκφράσει τη διαφωνία τους με την ίδρυση της πανεπιστημιακής αστυνομίας. Ο βασικός λόγος είναι ότι η δημιουργία ενός σώματος που δεν θα υπάγεται στην αρμοδιότητα των πανεπιστημιακών αρχών αντίκειται στο συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων.
Επιπλέον, η παρουσία αστυνομικών στους χώρους των Πανεπιστημίων θα προκαλέσει νέες εντάσεις. Τα μεμονωμένα περιστατικά βίας από μειοψηφίες, όπως η άθλια ενέργεια σε βάρος του πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου, μπορούν να αντιμετωπιστούν με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, ενώ θα μπορούσαν να ληφθούν επιπλέον μέτρα για την προστασία και φύλαξη της δημόσιας περιουσίας. Δυστυχώς, η κυβέρνηση για άλλη μία φορά αγνόησε τη γνώμη και τις προτάσεις των πανεπιστημιακών σε μια επίδειξη αλαζονείας και αυταρχισμού.
Υπάρχει το ερώτημα, γιατί η κυβέρνηση προχωρά στην ίδρυση της πανεπιστημιακής αστυνομίας; Σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις, στόχος της πανεπιστημιακής αστυνομίας είναι η προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, ένας ισχυρισμός που είναι τόσο εξόφθαλμα αντιφατικός ώστε να προσβάλλει τη λογική και τη νοημοσύνη όλων. Αστυνόμευση και ελευθερία είναι δύο ασύμβατες έννοιες στα δημοκρατικά κράτη.
Η ίδρυση πανεπιστημιακής αστυνομίας εντάσσεται σε μια συνολικότερη πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση, η οποία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον νόμο για τις διαδηλώσεις, την απαγόρευση δημόσιων συναθροίσεων, τη σύλληψη όσων θελήσουν να διαμαρτυρηθούν συλλογικά και τα συχνά περιστατικά αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας. Στη συνθήκη της πανδημίας, η ρητορική της «προστασίας» και της «ασφάλειας» έχει κυριαρχήσει, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει κανονικότητα η διαρκής παρουσία και παρέμβαση της αστυνομίας στον δημόσιο χώρο και η συρρίκνωση των δικαιωμάτων των πολιτών.
Ολα αυτά δεν είναι απλώς απόρροια της ιδεολογικής εμμονής της κυβέρνησης στο δόγμα «νόμος και τάξη». Είναι μια πολιτική που στοχεύει στον περιορισμό της συλλογικής διαμαρτυρίας στον δημόσιο χώρο και σηματοδοτεί μια επικίνδυνη εξέλιξη: τη μετάβαση σε έναν τύπο δημοκρατίας που χαρακτηρίζεται από την περιστολή των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των πολιτών.
Ο δημόσιος χώρος ως χώρος ελευθερίας, όπου θα μπορούσε να εκδηλωθεί η αντίθεση προς την κυβέρνηση, συρρικνώνεται, ενώ και το ίδιο το δικαίωμα της συλλογικής διαμαρτυρίας τίθεται επ’ αμφιβόλω. Σε αυτή τη συνθήκη, τα Πανεπιστήμια αποτελούν για την κυβέρνηση εστία «κινδύνου», όχι επειδή κάποιες φορές δρουν βίαιες μειοψηφίες ερήμην και ενάντια στην πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά επειδή τα Πανεπιστήμια αποτελούν έναν από τους λίγους εναπομείναντες χώρους ελευθερίας, κριτικής, αμφισβήτησης, κινητοποίησης, διαμαρτυρίας.
Και βέβαια δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση περνά ένα τόσο σοβαρό μέτρο σε μια περίοδο που τα Πανεπιστήμια είναι κλειστά λόγω της πανδημίας και άρα τα περιθώρια αντιδράσεων είναι στενά. Η πανεπιστημιακή αστυνομία, που π.χ. θα σταματά φοιτητές στους διαδρόμους των σχολών για να κάνει έλεγχο ταυτοτήτων και να ψάξει τα σακίδιά τους ή θα συλλέγει «πληροφορίες» για το τι συμβαίνει, δεν παραβιάζει μόνο το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων ούτε είναι μόνο μια ανοίκεια, αδιανόητη εικόνα. Είναι το μεγαλύτερο πλήγμα στην ακαδημαϊκή ελευθερία και τη δημοκρατία στα Πανεπιστήμια μετά το 1974.
Θα περίμενε κανείς ότι προτεραιότητα θα ήταν οι προσλήψεις νοσοκομειακών γιατρών και νοσηλευτών σε μια εποχή που η πανδημία πλήττει τη χώρα. Κι όμως αντί για γιατρούς, η κυβέρνηση εξαγγέλλει ότι θα προσλάβει αστυνομικούς. Οταν μια από τις πρώτες ενέργειες της κυβέρνησης ήταν να προχωρήσει τον Αύγουστο του 2019 στην πρόσληψη 1.500 αστυνομικών. Οταν η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα σε αριθμό αστυνομικών στην Ε.Ε. (σε αναλογία με τον πληθυσμό), μετά την Κύπρο και τη Μάλτα.
Θα περίμενε κανείς ότι εάν η κυβέρνηση ενδιαφερόταν για τα Πανεπιστήμια, θα ξεκινούσε από τα πιο άμεσα και πιεστικά προβλήματα, δηλαδή προκηρύξεις νέων θέσεων μελών ΔΕΠ, βελτίωση κτιριακών υποδομών, ανέγερση φοιτητικών εστιών, υποτροφίες, ερευνητικά προγράμματα για νέους επιστήμονες και πολλά άλλα. Δυστυχώς, η κυβέρνηση κινείται σε άλλη κατεύθυνση. Η δυνατότητα εισαγωγής αποφοίτων ΙΕΚ στα ΑΕΙ με κατατακτήριες εξετάσεις και η εξομοίωση των πτυχίων των Πανεπιστημίων με τα αντίστοιχα των πάσης φύσεως κολεγίων είναι δύο πολύ πρόσφατα βήματα για την απαξίωσή τους.
Θα περίμενε κανείς ότι εάν η κυβέρνηση ήθελε να βελτιώσει τη φύλαξη των Πανεπιστημίων θα άκουγε τη γνώμη των πανεπιστημιακών. Τις τελευταίες εβδομάδες σύλλογοι ΔΕΠ, τμήματα, κοσμητείες και σύγκλητοι Πανεπιστημίων από όλη την Ελλάδα αλλά και σύλλογοι φοιτητών έχουν εκφράσει τη διαφωνία τους με την ίδρυση της πανεπιστημιακής αστυνομίας. Ο βασικός λόγος είναι ότι η δημιουργία ενός σώματος που δεν θα υπάγεται στην αρμοδιότητα των πανεπιστημιακών αρχών αντίκειται στο συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων.
Επιπλέον, η παρουσία αστυνομικών στους χώρους των Πανεπιστημίων θα προκαλέσει νέες εντάσεις. Τα μεμονωμένα περιστατικά βίας από μειοψηφίες, όπως η άθλια ενέργεια σε βάρος του πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου, μπορούν να αντιμετωπιστούν με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, ενώ θα μπορούσαν να ληφθούν επιπλέον μέτρα για την προστασία και φύλαξη της δημόσιας περιουσίας. Δυστυχώς, η κυβέρνηση για άλλη μία φορά αγνόησε τη γνώμη και τις προτάσεις των πανεπιστημιακών σε μια επίδειξη αλαζονείας και αυταρχισμού.
Υπάρχει το ερώτημα, γιατί η κυβέρνηση προχωρά στην ίδρυση της πανεπιστημιακής αστυνομίας; Σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις, στόχος της πανεπιστημιακής αστυνομίας είναι η προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, ένας ισχυρισμός που είναι τόσο εξόφθαλμα αντιφατικός ώστε να προσβάλλει τη λογική και τη νοημοσύνη όλων. Αστυνόμευση και ελευθερία είναι δύο ασύμβατες έννοιες στα δημοκρατικά κράτη.
Η ίδρυση πανεπιστημιακής αστυνομίας εντάσσεται σε μια συνολικότερη πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση, η οποία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον νόμο για τις διαδηλώσεις, την απαγόρευση δημόσιων συναθροίσεων, τη σύλληψη όσων θελήσουν να διαμαρτυρηθούν συλλογικά και τα συχνά περιστατικά αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας. Στη συνθήκη της πανδημίας, η ρητορική της «προστασίας» και της «ασφάλειας» έχει κυριαρχήσει, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει κανονικότητα η διαρκής παρουσία και παρέμβαση της αστυνομίας στον δημόσιο χώρο και η συρρίκνωση των δικαιωμάτων των πολιτών.
Ολα αυτά δεν είναι απλώς απόρροια της ιδεολογικής εμμονής της κυβέρνησης στο δόγμα «νόμος και τάξη». Είναι μια πολιτική που στοχεύει στον περιορισμό της συλλογικής διαμαρτυρίας στον δημόσιο χώρο και σηματοδοτεί μια επικίνδυνη εξέλιξη: τη μετάβαση σε έναν τύπο δημοκρατίας που χαρακτηρίζεται από την περιστολή των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των πολιτών.
Ο δημόσιος χώρος ως χώρος ελευθερίας, όπου θα μπορούσε να εκδηλωθεί η αντίθεση προς την κυβέρνηση, συρρικνώνεται, ενώ και το ίδιο το δικαίωμα της συλλογικής διαμαρτυρίας τίθεται επ’ αμφιβόλω. Σε αυτή τη συνθήκη, τα Πανεπιστήμια αποτελούν για την κυβέρνηση εστία «κινδύνου», όχι επειδή κάποιες φορές δρουν βίαιες μειοψηφίες ερήμην και ενάντια στην πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά επειδή τα Πανεπιστήμια αποτελούν έναν από τους λίγους εναπομείναντες χώρους ελευθερίας, κριτικής, αμφισβήτησης, κινητοποίησης, διαμαρτυρίας.
Και βέβαια δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση περνά ένα τόσο σοβαρό μέτρο σε μια περίοδο που τα Πανεπιστήμια είναι κλειστά λόγω της πανδημίας και άρα τα περιθώρια αντιδράσεων είναι στενά. Η πανεπιστημιακή αστυνομία, που π.χ. θα σταματά φοιτητές στους διαδρόμους των σχολών για να κάνει έλεγχο ταυτοτήτων και να ψάξει τα σακίδιά τους ή θα συλλέγει «πληροφορίες» για το τι συμβαίνει, δεν παραβιάζει μόνο το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων ούτε είναι μόνο μια ανοίκεια, αδιανόητη εικόνα. Είναι το μεγαλύτερο πλήγμα στην ακαδημαϊκή ελευθερία και τη δημοκρατία στα Πανεπιστήμια μετά το 1974.
