Nα απευθυνθούμε στην τουρκοκυπριακή κοινότητα και να τους καλέσουμε να συνεχίσουμε τις διαπραγματεύσεις από εκεί που είχαν μείνει. Αφού συμφωνηθούν τα 6 σημεία του Πλαισίου Γκουτέρες, τότε να συζητήσουμε τη συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων για τη συνδιαχείριση του φυσικού αερίου.

Το Κυπριακό και η αποτροπή της διχοτόμησης είναι στην πρώτη γραμμή της συζήτησης για τον νέο γενικό γραμματέα του ΑΚΕΛ, Στέφανο Στεφάνου. Καταθέτει τη στρατηγική ΑΚΕΛ για επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων: να απαντήσουμε στα τετελεσμένα στο Βαρώσι με «δυναμική επίλυσης»: πολιτική ισότητα και συνδιαχείριση του φυσικού αερίου σε αντάλλαγμα για τη στρατηγική συμφωνία στα 6 σημεία Γκουτέρες. Αποκαλύπτει ότι ο Ν. Αναστασιάδης πρότεινε ακραία μέτρα για κλείσιμο οδοφραγμάτων, που βαθαίνουν τη διαίρεση: «θα αφήσει κληρονομιά παλινωδίες και πολύ χώρο στην Τουρκία για να προωθεί τη διχοτόμηση», προειδοποιεί.

• Οι εξελίξεις για το Βαρώσι είναι πιεστικές. Θα γίνει «ταφόπλακα» του Κυπριακού;

Είναι βέβαιο ότι δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο τη λύση του Κυπριακού. Ο πρόεδρος Αναστασιάδης θα έπρεπε να είχε προβληματιστεί για όσα λέει ο Α. Γκουτέρες και να στρέψει την προσοχή του στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού. Οι δυσμενείς εξελίξεις είναι αποτέλεσμα του αδιεξόδου και του διαπραγματευτικού κενού, όπως σωστά επισημαίνει ο κ. Γκουτέρες.

• Βλέπατε πού πήγαιναν τα πράγματα;

Ηταν απολύτως προβλέψιμα. Ο μόνος εφικτός τρόπος να τερματίσουμε τα τετελεσμένα στην Αμμόχωστο και αλλού, όπως στην ΑΟΖ, είναι να πιέσουμε για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Αλλιώς, κάποια στιγμή θα έρθει και η ταφόπλακα.

• Ποιες είναι οι προθέσεις για επιστροφή στις διαπραγματεύσεις του προέδρου Αναστασιάδη;

Εγινε μεγάλη συζήτηση στο Εθνικό Συμβούλιο και πρωτίστως μεταξύ ΑΚΕΛ – προέδρου. Η θέση μας είναι σαφής και έχουμε καταθέσει σχετική γραπτή πρόταση. Δυστυχώς, ο πρόεδρος αρνείται να τη συζητήσει καν. Οι ενέργειές του κρίνονται από το αποτέλεσμα. Πρέπει να διερωτηθεί, επιτέλους, ποιος βολεύεται με αυτή την κατάσταση, εκτός βέβαια από την Τουρκία και όσους θέλουν να διχοτομηθεί ο τόπος.

• Η Τουρκία απαιτεί «κυριαρχική ισότητα»;

Η αξίωση αυτή δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να γίνει αποδεκτή. Θα σημαίνει δύο κράτη. Μπροστά σε αυτή την αξίωση, όμως, ο πρόεδρος δεν θα πρέπει να θέτει όρους και προϋποθέσεις. Ο Α. Γκουτέρες έχει τραβήξει κάπως πίσω, ακούγοντας τι λένε οι δύο πλευρές και η Τουρκία. Εμείς, η ελληνοκυπριακή πλευρά, πρέπει να δημιουργήσουμε ξανά δυναμική λύσης. Ο πρόεδρος πρέπει να ανταποκριθεί σε αυτά που από καιρό ζητούσε ο Γκουτέρες: να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις από το σημείο που διακόπηκαν, διαφυλάσσοντας τις συγκλίσεις και το Πλαίσιο του γενικού γραμματέα της 30ής Ιουνίου 2017.

• Δεν το λέει, έστω και με καθυστέρηση 4 ετών;

Ετσι μας λέει. Αλλα όμως κάνει, απέσυρε βασικές συγκλίσεις. Μια σημαντική σύγκλιση που καθιστά την ελληνοκυπριακή πλευρά ευάλωτη στην προπαγάνδα της Τουρκίας και έχει πλήξει την αξιοπιστία του προέδρου Αναστασιάδη έναντι όλων, είναι το θέμα της πολιτικής ισότητας. Είχε υιοθετήσει τη μία θετική ψήφο στο Υπουργικό Συμβούλιο, η οποία είχε συμφωνηθεί μεταξύ Χριστόφια - Ταλάτ, αντικαθιστώντας τα βέτο του Συντάγματος του ‘60. Τώρα την έχει αναιρέσει.

• Δεν πείθει και δίνει τροφή στην τουρκική προπαγάνδα;

Ο Τ. Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν αποδέχονται την πολιτική ισότητα. Ο ΟΗΕ και ο διεθνής παράγοντας, οι τρίτοι, κρίνουν με βάση τι είχαν συμφωνήσει οι δύο πλευρές και ποιος αναίρεσε συμφωνημένες συγκλίσεις. Εμείς λέμε να απαιτήσει να επανέλθουν όλες οι συγκλίσεις: ασφάλεια, στρατεύματα, χάρτες για το εδαφικό. Στον Χάρτη Ακιντζί περιλαμβάνεται όχι μόνο η περίκλειστη περιοχή Αμμοχώστου, αλλά και όλο το κάτω Βαρώσι, χωριά της Μεσαορίας, η Μόρφου υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση και άλλες περιοχές.

Αυτό ενισχύει τη θέση μας απέναντι στα νέα τετελεσμένα στο Βαρώσι. Αντί για μια καθαρή πολιτική πρωτοβουλία, λέει ότι θέλει Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) για το Βαρώσι και παραπονιέται ότι ο ΟΗΕ δεν τον λαμβάνει υπόψη. Δεν μπορεί να πάρει το μήνυμα που του δίνουν; Η οδός των ΜΟΕ για το Βαρώσι δοκιμάστηκε από την εποχή Κληρίδη, το 1993. Δεν θυμάται ότι έτσι μπήκαν όλα σε αδιέξοδο και ανακόπηκε για χρόνια η προσπάθεια επίλυσης;

• Εσείς, λέτε, προτείνατε διαφορετική στρατηγική;

Το ΑΚΕΛ λέει ότι έχουμε ανάγκη από τη δημιουργία δυναμικής για συνολική επίλυση και σας είπα πώς: με σαφή τοποθέτηση στην πολιτική ισότητα και απαίτηση επαναφοράς όλων των συγκλίσεων του Πλαισίου Γκουτέρες. Να ακούσουμε προσεκτικά τον γ.γ του ΟΗΕ τι λέει και για άλλα θέματα. Λέει για το φυσικό αέριο να το μετατρέψουμε από πρόβλημα αντιπαράθεσης σε καταλύτη για λύση. Εχουμε δώσει στην πρότασή μας συγκεκριμένη εισήγηση γι’ αυτό και τη δώσαμε στη δημοσιότητα.

• Ποια είναι η πρότασή σας;

Πρώτον, να απευθυνθούμε στην Τουρκοκυπριακή Κοινότητα και να τους καλέσουμε να συνεχίσουμε τις διαπραγματεύσεις από εκεί που είχαν μείνει, εκφράζοντας ετοιμότητα να υποβάλουμε γεφυρωτικές προτάσεις μόνο για τα εκκρεμούντα ζητήματα του Πλαισίου Γκουτέρες, με στόχο να καταλήξουμε σε στρατηγική συναντίληψη, όπως ζητά ο ίδιος ο γενικός γραμματέας. Αφού επιτευχθεί η στρατηγική συμφωνία, δηλαδή συμφωνηθούν τα 6 σημεία του Πλαισίου Γκουτέρες, τότε να συζητήσουμε τη συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων για τη συνδιαχείριση του φυσικού αερίου.

• Από κοινού σχεδιασμό και εκμετάλλευση;

Με την υπογραφή στρατηγικής συμφωνίας, τονίζω, αλλιώς θα είναι αντικίνητρο για τη λύση. Οι Τουρκοκύπριοι θα προσμένουν να πάρουν συνδιαχείριση. Και θα έχουν κίνητρο να καταλήξουν στη στρατηγική συναντίληψη, που σημαίνει ότι θα μετράμε αντίστροφα για λύση, γιατί μόνο έτσι θα έχουν συνδιαχείριση. Αναιρείς έτσι και το επιχείρημα Τατάρ - Τουρκίας, ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν θέλουν να μοιραστούν το φυσικό αέριο. Αυτό θα συμπληρώσει και τις συγκλίσεις που έχουν ήδη επιτευχθεί για την ιδιοκτησία και τον καταμερισμό των εσόδων των φυσικών πόρων.

• Η Τουρκία θα το δεχθεί;

Εμείς λέμε να συμφωνήσει να επαναρχίσουμε τις διαπραγματεύσεις. Μόλις συμφωνηθεί η λύση του Κυπριακού, η Ομοσπονδιακή Κυπριακή Δημοκρατία να μπει σε διάλογο με την Τουρκία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας. Αυτό μπορεί να το καταλάβει πολύ καλά η Τουρκία. Θα γίνει σαφές ότι δεν στοχεύουμε να την απομονώσουμε. Με λυμένο το Κυπριακό, η Κύπρος θα μπορεί να συνεργαστεί με την Τουρκία.

• Και οι αγωγοί;

Το ΑΚΕΛ υποστηρίζει, επίσης, ότι θα πρέπει να πούμε στην Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους ότι, αν είναι οικονομικά βιώσιμη η επιλογή, να περάσουμε αγωγό μέσω Τουρκίας. Είναι ήδη ενεργειακός κόμβος, εμείς θα συνδιαχειριστούμε το φυσικό αέριο με τους Τουρκοκύπριους. Με αυτές τις κινήσεις, ακυρώνουμε όλα τα επιχειρήματα της Τουρκίας περί αποκλεισμού και της αφαιρούμε και τα προσχήματα, από το Κραν Μοντάνα και εντεύθεν. Ετσι, θα ανακόψουμε τον κατήφορο των νέων τετελεσμένων, βάζοντας πίεση και στον διεθνή παράγοντα να ενεργοποιηθεί.

• Θα ανταποκριθεί η Τουρκία;

Κανείς δεν ξέρει. Αλλά, αν δεν το πράξει, θα είναι αποκλειστικά εκείνη εκτεθειμένη και όχι εμείς, όπως καταγράφει ο γ.γ. σε εκθέσεις του.

• Σε τι ομοφωνήσατε στο Εθνικό Συμβούλιο, τι αντίληψη υπάρχει από τα άλλα κόμματα;

Σε ό,τι αφορά την ουσία του Κυπριακού, υπήρξε γενικά μια… μη τοποθέτηση. Συζητούσαμε τα θέματα της Αμμοχώστου. Ασφαλώς θα κάνουμε διαβήματα, διαμαρτυρίες, προσπαθούμε όλοι όπου μπορούμε να επηρεάσουμε, αλλά αυτό δεν αρκεί. Οταν παίζεις μόνο άμυνα, δεν κερδίζεις και κάποια στιγμή θα χάσεις κιόλας.

• Και πού πήγε η συζήτηση για το Βαρώσι;

Εγινε συζήτηση για λήψη μέτρων. Εμείς διαφωνήσαμε με τα μέτρα που έθεσε η κυβέρνηση.

• Ακούστηκαν ιδέες να κλείσουν οδοφράγματα, να αφαιρεθούν ταυτότητες από Τουρκοκύπριους πολιτικούς, να κοπούν τα ευρωπαϊκά κονδύλια για τους Τουρκοκύπριους…

Ολα αυτά ήρθαν ως σκέψεις από μέρους της κυβέρνησης. Μας ρώτησαν «τι συζητάτε από όλα αυτά». Εμείς ήμασταν κάθετοι: τα μέτρα αυτά θα μας φέρουν σε αντιπαράθεση με την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα. Θα μας φέρουν σε αντιπαράθεση και με τη διεθνή κοινότητα.

• Συμφωνείτε να μπει βέτο στην ευρωπαϊκή συζήτηση για την Τουρκία και τη θετική ατζέντα;

Ξέρετε, το βέτο είναι ένα δικαίωμα που έχουν τα κράτη - μέλη, αλλά δεν είναι σε πρώτη ζήτηση! Είναι εργαλείο για να το χρησιμοποιήσεις την κρίσιμη ώρα που θεωρείς ότι μπορεί να βοηθήσει για να καταλήξεις σε μια απόφαση που θα βοηθήσει δραστικά στην υπόθεσή σου, να πετύχεις τον στόχο της επίλυσης του Κυπριακού.

Η θετική ατζέντα -και εδώ πρέπει να δουλέψουμε- μπορεί να βοηθήσει προς την κατεύθυνση να υλοποιήσεις τον στόχο σου για να καταλήξεις στην λύση. Ετσι πρέπει να το προσεγγίσουμε. Οχι να μιλάς κάθε λίγο για βέτο. Εδώ, μεγάλα κράτη και δεν θέτουν βέτο και θα μπορέσει να το κάνει η Κύπρος;

• Μα ο πρόεδρος Αναστασιάδης το έχει πει πολλές φορές ότι θα ασκήσει βέτο αλλά δεν…

Την επόμενη ημέρα τα ξεχνά. Αλλά για να μη χανόμαστε στα πολλά. Εμάς η θέση μας είναι καθαρή: ένα είναι το καθήκον του προέδρου Αναστασιάδη. Εχει ευθύνη να αναλάβει πρωτοβουλίες για να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Αυτό γίνεται ακόμα πιο πιεστικό, γιατί δεν είμαστε πια στη δεκαετία του ‘80. Μια κουρασμένη διεθνής κοινότητα για το Κυπριακό είναι κοντά να μας πει, αφού δεν μπορείτε να λύσετε το Κυπριακό, να διαχειριστούμε την ντε φάκτο κατάσταση.

• Πιστώνετε στον πρόεδρο Αναστασιάδη ότι θέλει να λύσει το Κυπριακό;

Ο καθένας κρίνεται από το αποτέλεσμα της πολιτικής του. Δεν θέλω να συζητήσω αν θέλει ή δεν θέλει. Κάναμε τέτοια συζήτηση μαζί του. Δεν του λέμε «δεν θέλεις λύση». Με την πολιτική που ακολουθεί, δίνει χώρο στην Τουρκία. Αντί να της βάζει πίεση, της δίνει χώρο να κάνει παιχνίδι. Οσα συμβαίνουν τα ήξερε, του τα είπαμε και ήταν απολύτως προβλέψιμα. Απενοχοποιημένη η Τουρκία στο Κραν Μοντάνα, διαπραγματευτικό κενό για 4 χρόνια, χωρίς αξιοπιστία στη διεθνή κοινότητα, σοβαρά τετελεσμένα…

• Είναι ένατος χρόνος, τι πειστήρια χρειάζεστε για να βγάλετε συμπέρασμα ως κόμμα της αντιπολίτευσης;

Εμείς έχουμε βγάλει το συμπέρασμά μας. Επαναλαμβάνω. Είναι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας. Αυτός χειρίζεται το Κυπριακό, εμείς θεωρούμε ότι ο ρόλος μας είναι να τον πιέζουμε, για να σπρώξουμε, για να δημιουργήσουμε δυναμική λύσης.

• Τι θα γράψει κληρονομιά για τη διακυβέρνησή του;

Στο Κυπριακό, ήταν τόσο πολλές οι αντιφάσεις και οι παλινωδίες του, που τελικά έδωσε χώρο στην Τουρκία να μεθοδεύσει ίσως και σύντομα μη ανατρέψιμες πλέον εξελίξεις προς την οριστική διχοτόμηση της Κύπρου. Είναι βαρύ αυτό που λέω, αλλά ο καθένας κρίνεται από τα αποτελέσματα της πολιτικής του. Το 2017, στο Κραν Μοντάνα είχαμε βρεθεί μια ανάσα από τη λύση –όλοι το παραδέχονται. Το βολικό αφήγημα είναι να κατηγορεί την Τουρκία. Το ζήτημα δεν είναι τι λέμε εμείς, σημασία έχει τι καταγράφει ο γ.γ. του ΟΗΕ στις εκθέσεις του. Εδωσε επαίνους στις εγγυήτριες δυνάμεις. Εγγυήτρια είναι η Τουρκία και δεν νομίζω η Ελλάδα και η Αγγλία να χρειάζονται επαίνους. Ποιος κερδίζει διεθνώς;

• Για την «αποκεντρωμένη Ομοσπονδία», σας είπε τι εννοεί;

Οχι, λέει για αποκεντρωμένη Ομοσπονδία και δεν την εξηγεί. Το συζητήσαμε και στο πρόσφατο Εθνικό Συμβούλιο. Πότε σκέφτηκε την αποκεντρωμένη; Γιατί τη συζητά τώρα που έχει απέναντί του τον Ερσίν Τατάρ; Οταν ανοίξεις τις αρμοδιότητες, δεν θα ανοίξει και ο Τατάρ άλλα; Τον ρώτησα να μας πει ποιες αρμοδιότητες έχει κατά νου. Ακόμα δεν έχει πει.

• Πήρε διεθνείς αντιδράσεις;

Τι λένε όμως αντιδρώντας για τα νέα τετελεσμένα; Λένε «λύστε το Κυπριακό». Το ίδιο και στις παραβιάσεις της ΑΟΖ. Ολοι αντιδρούν συνήθως χλιαρά, ο ΟΗΕ, το Σ.Α., ισχυρές χώρες, η Ε.Ε. και στην αμέσως επόμενη παράγραφο λένε: λύστε το Κυπριακό.

Αυτό είναι το όλο σκηνικό, όχι επιλεκτικά όσα λέμε στην εσωτερική κοινή γνώμη, για να ικανοποιούμαστε. Ο Ερντογάν θα συνεχίσει. Οταν απειλούσε για την ΑΟΖ, ο υπουργός Εξωτερικών έλεγε ότι δεν θα έβρισκε ούτε τρυπάνι να κάνει γεωτρήσεις. Τώρα έχει ολόκληρο στόλο με 4 γεωτρύπανα. Οταν απειλούσε για την Αμμόχωστο, μας λέγανε για πυροτεχνήματα και μπλόφες. Η Τουρκία όσα λέει,τα κάνει και δεν διστάζει να συγκρουστεί με την διεθνή Κοινότητα και να έχει και κάποιο κόστος. Εχει την πολυτέλεια και μπορεί να ζήσει με αυτά.