Πληρώνουν, αλλά δεν ψηφίζουν
Xωρίς εκλογικά δικαιώματα οι μετανάστες στην Eλλάδα
Ελίζα Παπαδάκη, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2006-06-28
Εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση τον Οκτώβριο που μας έρχεται, εκτός από την Ελλάδα, θα γίνουν και στο Βέλγιο. Ανάμεσα στις δύο χώρες θα υπάρχει όμως μια σημαντική διαφορά: Εκεί θα ψηφίσουν και όσοι μετανάστες έχουν συμπληρώσει πέντε χρόνια διαμονής, όπως προβλέπει νόμος που υιοθέτησε το βελγικό Κοινοβούλιο το 2004. Σε μας, αντίθετα, οι μετανάστες που φθάνουν το ένα δέκατο του πληθυσμού της χώρας, σε κάποιους δήμους μάλιστα ξεπερνούν και το 20% των κατοίκων, δεν έχουν ψήφο.
Σε κάθε χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Συνθήκη του Μάαστριχ καθιέρωσε στις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη συμμετοχή των πολιτών από όλες τις άλλες χώρες-μέλη εφόσον κατοικούν εκεί. Αλλά εκλογικά δικαιώματα στις τοπικές εκλογές αποκτούν στη μία μετά την άλλη ευρωπαϊκή χώρα και οι μετανάστες που προέρχονται εκτός E.E.: Είχε προηγηθεί η Σουηδία ήδη από το 1975, ακολούθησαν η Ολλανδία, η Φινλανδία, η Δανία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, τώρα το Βέλγιο, εν μέρει η Βρετανία και η Αυστρία, θεσπίζοντας ως προϋπόθεση τη διαμονή στη χώρα από έξι μήνες μέχρι πέντε χρόνια. Το σκεπτικό σχετικής απόφασης του Συμβουλίου της Ευρώπης πριν από ακριβώς έναν χρόνο είναι πολύ απλό: Εφόσον όλοι οι κάτοικοι είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν τοπικούς φόρους και η ζωή τους επηρεάζεται άμεσα από τις αποφάσεις των τοπικών αρχών, δικαίωμα συμμετοχής στις τοπικές εκλογές θα πρέπει να έχουν όλοι οι κάτοικοι, ανεξάρτητα από την εθνικότητα ή την εθνική προέλευσή τους. Έρευνες σε χώρες όπου το εκλογικό δικαίωμα αναγνωρίζεται σε όλους τους κατοίκους έχουν δείξει άλλωστε πόσο συμβάλλει στην ενσωμάτωση των μεταναστών στον τόπο όπου ζουν και δουλεύουν.
Ευκαιρία να ανταποκριθεί και η χώρα μας στη δημοκρατική αυτή απαίτηση προσέφερε η πρόσφατη αλλαγή του νόμου για τις αυτοδιοικητικές εκλογές (νόμος 3434/2006). Τροπολογία που έδινε στους μετανάστες το δικαίωμα να ψηφίζουν, αλλά και να εκλέγονται μέλη δημοτικών συμβουλίων ύστερα από πέντε χρόνια διαμονής στη χώρα, είχε καταθέσει τότε το ΠΑΣΟΚ. Απορρίφθηκε όμως χωρίς πολλή συζήτηση από την κυβερνητική πλειοψηφία, η οποία αγνόησε και τις ανάλογες τοποθετήσεις στο Συνέδριο της ΚΕΔΚΕ στη Ρόδο δύο μήνες νωρίτερα. Ο πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ Πάρις Κουκουλόπουλος είχε αναφερθεί εκεί στην επείγουσα ανάγκη το εκλογικό δικαίωμα των μεταναστών να αντιμετωπισθεί συστηματικά και οργανωμένα, τονίζοντας επιπλέον ότι σε κάθε δήμο θα πρέπει να συγκροτείται ένα συμβούλιο μεταναστών που να συνεργάζεται με το δημοτικό συμβούλιο σε μόνιμη βάση. Τις θέσεις αυτές είχε υποστηρίξει, από τη θέση της δημάρχου Αθηναίων τότε, η Ντόρα Μπακογιάννη. Αλλά ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος έκανε σαφές ότι η ψήφος των μεταναστών δεν βρίσκεται στις προτεραιότητες της κυβέρνησης, με το επιχείρημα ότι προηγείται η ολοκλήρωση της μεταναστευτικής πολιτικής και η καθιέρωση του καθεστώτος του μακροχρόνιου κατοίκου.
Με τους ρυθμούς όμως που υλοποιούνται οι προβλέψεις του περυσινού νόμου 3386/2005, πρόωρη θα εξακολουθήσει να είναι, κατά το σκεπτικό του υπουργού, κάθε συζήτηση για τη συμμετοχή των μεταναστών και στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010! Έχει λήξει από τις 2 Μαΐου, ύστερα από δύο παρατάσεις, η προθεσμία που είχε δοθεί στους μετανάστες που βρίσκονται στη χώρα χωρίς νόμιμη άδεια να καταθέσουν τα χαρτιά τους για να αποκτήσουν άδεια παραμονής και εργασίας, αλλά στο υπουργείο Εσωτερικών ακόμα δεν ξέρουν καν πόσες αιτήσεις έχουν παραλάβει. Οι αρμόδιοι κάνουν λόγο για κάποιον αριθμό μεταξύ 100.000 και 200.000! Και μετανάστες που είχαν την τύχη να μπορέσουν να συγκεντρώσουν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά - διότι οι περιοριστικές προϋποθέσεις του νόμου στέρησαν από πάρα πολλούς τη δυνατότητα νομιμοποίησης - και τα κατέθεσαν ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο, ρωτούν και ξαναρωτούν για την τύχη της αίτησής τους και απάντηση δεν παίρνουν. Χάνουν έτσι για άλλο ένα καλοκαίρι το δικαίωμα να ταξιδέψουν στην πατρίδα τους να δουν τους δικούς τους.
Προς σύγκριση μόνον αξίζει να αναφερθεί ότι στη διαδικασία νομιμοποίησης που εφάρμοσε πέρυσι η Ισπανία, στο αντίστοιχο δίμηνο μετά την ολοκλήρωση της υποβολής των αιτήσεων, 700.000 μετανάστες πήραν τις άδειές τους (60.000 περίπου απορρίφθηκαν με δικαίωμα προσφυγής) και θα ψηφίσουν στις τοπικές εκλογές του 2007. Μπορεί κανείς να φαντασθεί πόσο πιο αργόσυρτη θα είναι η πολύ δυσκολότερη διαδικασία για το καθεστώς του μακροχρόνιου κατοίκου που προβλέπει ο κυβερνητικός νόμος.
Αν η Βουλή είχε υιοθετήσει την τροπολογία για το εκλογικό δικαίωμα των μεταναστών, όλοι οι παραπάνω δεν θα ψήφιζαν φέτος, θα μπορούσαν όμως να προσβλέπουν στην επόμενη φορά. Τώρα ούτε οι «ημινόμιμοι», αλλά ούτε και οι καθ’ όλα νόμιμοι μετανάστες, που επί χρόνια δουλεύουν και συνεισφέρουν στη χώρα μας, έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν με την ψήφο τους στις αποφάσεις που τους αφορούν.
Σε κάθε χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Συνθήκη του Μάαστριχ καθιέρωσε στις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη συμμετοχή των πολιτών από όλες τις άλλες χώρες-μέλη εφόσον κατοικούν εκεί. Αλλά εκλογικά δικαιώματα στις τοπικές εκλογές αποκτούν στη μία μετά την άλλη ευρωπαϊκή χώρα και οι μετανάστες που προέρχονται εκτός E.E.: Είχε προηγηθεί η Σουηδία ήδη από το 1975, ακολούθησαν η Ολλανδία, η Φινλανδία, η Δανία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, τώρα το Βέλγιο, εν μέρει η Βρετανία και η Αυστρία, θεσπίζοντας ως προϋπόθεση τη διαμονή στη χώρα από έξι μήνες μέχρι πέντε χρόνια. Το σκεπτικό σχετικής απόφασης του Συμβουλίου της Ευρώπης πριν από ακριβώς έναν χρόνο είναι πολύ απλό: Εφόσον όλοι οι κάτοικοι είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν τοπικούς φόρους και η ζωή τους επηρεάζεται άμεσα από τις αποφάσεις των τοπικών αρχών, δικαίωμα συμμετοχής στις τοπικές εκλογές θα πρέπει να έχουν όλοι οι κάτοικοι, ανεξάρτητα από την εθνικότητα ή την εθνική προέλευσή τους. Έρευνες σε χώρες όπου το εκλογικό δικαίωμα αναγνωρίζεται σε όλους τους κατοίκους έχουν δείξει άλλωστε πόσο συμβάλλει στην ενσωμάτωση των μεταναστών στον τόπο όπου ζουν και δουλεύουν.
Ευκαιρία να ανταποκριθεί και η χώρα μας στη δημοκρατική αυτή απαίτηση προσέφερε η πρόσφατη αλλαγή του νόμου για τις αυτοδιοικητικές εκλογές (νόμος 3434/2006). Τροπολογία που έδινε στους μετανάστες το δικαίωμα να ψηφίζουν, αλλά και να εκλέγονται μέλη δημοτικών συμβουλίων ύστερα από πέντε χρόνια διαμονής στη χώρα, είχε καταθέσει τότε το ΠΑΣΟΚ. Απορρίφθηκε όμως χωρίς πολλή συζήτηση από την κυβερνητική πλειοψηφία, η οποία αγνόησε και τις ανάλογες τοποθετήσεις στο Συνέδριο της ΚΕΔΚΕ στη Ρόδο δύο μήνες νωρίτερα. Ο πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ Πάρις Κουκουλόπουλος είχε αναφερθεί εκεί στην επείγουσα ανάγκη το εκλογικό δικαίωμα των μεταναστών να αντιμετωπισθεί συστηματικά και οργανωμένα, τονίζοντας επιπλέον ότι σε κάθε δήμο θα πρέπει να συγκροτείται ένα συμβούλιο μεταναστών που να συνεργάζεται με το δημοτικό συμβούλιο σε μόνιμη βάση. Τις θέσεις αυτές είχε υποστηρίξει, από τη θέση της δημάρχου Αθηναίων τότε, η Ντόρα Μπακογιάννη. Αλλά ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος έκανε σαφές ότι η ψήφος των μεταναστών δεν βρίσκεται στις προτεραιότητες της κυβέρνησης, με το επιχείρημα ότι προηγείται η ολοκλήρωση της μεταναστευτικής πολιτικής και η καθιέρωση του καθεστώτος του μακροχρόνιου κατοίκου.
Με τους ρυθμούς όμως που υλοποιούνται οι προβλέψεις του περυσινού νόμου 3386/2005, πρόωρη θα εξακολουθήσει να είναι, κατά το σκεπτικό του υπουργού, κάθε συζήτηση για τη συμμετοχή των μεταναστών και στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010! Έχει λήξει από τις 2 Μαΐου, ύστερα από δύο παρατάσεις, η προθεσμία που είχε δοθεί στους μετανάστες που βρίσκονται στη χώρα χωρίς νόμιμη άδεια να καταθέσουν τα χαρτιά τους για να αποκτήσουν άδεια παραμονής και εργασίας, αλλά στο υπουργείο Εσωτερικών ακόμα δεν ξέρουν καν πόσες αιτήσεις έχουν παραλάβει. Οι αρμόδιοι κάνουν λόγο για κάποιον αριθμό μεταξύ 100.000 και 200.000! Και μετανάστες που είχαν την τύχη να μπορέσουν να συγκεντρώσουν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά - διότι οι περιοριστικές προϋποθέσεις του νόμου στέρησαν από πάρα πολλούς τη δυνατότητα νομιμοποίησης - και τα κατέθεσαν ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο, ρωτούν και ξαναρωτούν για την τύχη της αίτησής τους και απάντηση δεν παίρνουν. Χάνουν έτσι για άλλο ένα καλοκαίρι το δικαίωμα να ταξιδέψουν στην πατρίδα τους να δουν τους δικούς τους.
Προς σύγκριση μόνον αξίζει να αναφερθεί ότι στη διαδικασία νομιμοποίησης που εφάρμοσε πέρυσι η Ισπανία, στο αντίστοιχο δίμηνο μετά την ολοκλήρωση της υποβολής των αιτήσεων, 700.000 μετανάστες πήραν τις άδειές τους (60.000 περίπου απορρίφθηκαν με δικαίωμα προσφυγής) και θα ψηφίσουν στις τοπικές εκλογές του 2007. Μπορεί κανείς να φαντασθεί πόσο πιο αργόσυρτη θα είναι η πολύ δυσκολότερη διαδικασία για το καθεστώς του μακροχρόνιου κατοίκου που προβλέπει ο κυβερνητικός νόμος.
Αν η Βουλή είχε υιοθετήσει την τροπολογία για το εκλογικό δικαίωμα των μεταναστών, όλοι οι παραπάνω δεν θα ψήφιζαν φέτος, θα μπορούσαν όμως να προσβλέπουν στην επόμενη φορά. Τώρα ούτε οι «ημινόμιμοι», αλλά ούτε και οι καθ’ όλα νόμιμοι μετανάστες, που επί χρόνια δουλεύουν και συνεισφέρουν στη χώρα μας, έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν με την ψήφο τους στις αποφάσεις που τους αφορούν.
