Ο Ευρωσκεπτικισμός ως ρύπος
Βασίλης Πεσμαζόγλου, Δαίμων της Οικολογίας, Δημοσιευμένο: 2004-07-04
Ο τίτλος του παρόντος δεν αποτελεί φθηνό τέχνασμα για να θεωρηθεί το άρθρο θεματολογικά κατάλληλο για τον Δαίμονα. Θα προσπαθήσω να σας το αποδείξω, βασιζόμενος στη μεθοδολογία της μικρο-οικονομίας. (Ευτυχώς, καθ΄ ότι η μακρο-οικονομία, συγκεκριμένα δε η ανάλυση ροών εμπορίου και μεταβιβαστικών πληρωμών, διέρχεται βαθύτατη κρίση μετά από τις πρόσφατες ανακαλύψεις επιστημονικού επιτελείου του ΚΚΕ που αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα «δίνει στην Ε.Ε. περισσότερα απ’ όσα παίρνει». Φημολογείται ότι το ίδιο επιτελείο θα δημοσιεύσει οσονούπω τα πορίσματα πολυετούς έρευνας για τον υπαρκτό σοσιαλισμό, κλείνοντας δια παντός το στόμα μερικών τυχάρπαστων οι οποίοι, ευτυχώς εις μάτην, επιχειρούν να κριτικάρουν την ΕΣΣΔ σε Ελληνικά Πανεπιστήμια).
Μικρο-οικονομία, λοιπόν. Άρα μεγιστοποίηση, βελτιστοποίηση κτλπ. Καλλίγραμμες καμπύλες που ανεβαίνουν για να ξανακατέβουν-διότι αλλιώς άντε να τις συμμαζέψεις. Το περίφημο οριακό προϊόν της εργασίας ή του κεφαλαίου, όπως και η οριακή χρησιμότητα από την κατανάλωση ενός προϊόντος, από ένα σημείο και μετά πέφτει, πιστοποιώντας αυτό που λέγανε οι Αρχαίοι ( άλλωστε, όλα τα έχουν ήδη πει): ουκ εν τω πολλώ το ευ. Οι συναρτήσεις αυτές, που δεν παραφέρονται αλλά συμπεριφέρονται ομαλά, είναι τόσο φιλικές στο χρήστη που μπορείς να τις μεταφέρεις (περιφέρεις;) και αλλού. Αλλού πού; Να, στο χώρο της οικολογίας. Μπορείς λ.χ. να πεις ότι καλοί οι περιβαλλοντικοί κανόνες, πλην όμως, από ένα σημείο και μετά, το κόστος που συνεπάγονται υπερβαίνει το όφελος που αποκομίζεται. Εξ ου και η, προκλητική για οικολόγους αλλά εντελώς φυσιολογική για οικονομολόγους, έκφραση «βέλτιστη ρύπανση» ή «βέλτιστος βαθμός ρύπανσης»: πρόκειται για το τόσο γνώριμο σημείο όπου η καμπύλη αρχίζει να καμπουριάζει, να παίρνει τα κάτω της: σημείο καμπής, όπου κάθε πρόσθετο δολάριο που δαπανάται για μείωση της ρύπανσης δεν δικαιολογείται από οικονομικής απόψεως, διότι υπερβαίνει το αναμενόμενο όφελος (εκφρασμένο χρηματικά).
Στα παραπάνω, αντί για δολάριο θα μπορούσαμε προφανώς να πούμε ευρώ. Και αντί για ρύπους θα μπορούσαμε, ολιγότερον προφανώς, να βάλουμε τον «ευρωσκεπτικισμό». Σκεφτόμουν την αναλογία αυτή την επομένη των πρόσφατων ευρωεκλογών, καθώς έβλεπα λίγο-πολύ παντού, ακόμα και στα νέα κράτη μέλη, τεράστια αποχή και, συνάμα, δυνάμεις ευρωφοβικές ή ευρωσκεπτικιστικές να κερδίζουν έδαφος: κατέληξαν να έχουν 100 περίπου από τις 732 έδρες του Ευρωκοινοβουλίου της διευρυμένης πλέον Ε.Ε. Η μόνη αισιόδοξη ανάγνωση του ως άνω φαινομένου είναι ότι η έκφραση δυσαρέσκειας θα ληφθεί σοβαρά υπ’ όψη στους Βρυξελλιώτικους γραφειοκρατικούς κύκλους και μαιάνδρους, με αποτέλεσμα «κάτι να αλλάξει»: η «Ευρώπη» να γίνει κοινωνικότερη, πιο περιβαλλοντική, πιο ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ, πιο δημοκρατική (βλ. «δημοκρατικό έλλειμμα), πιο κοντά στους πολίτες, πιο, πιο, πιο. Μια τέτοια υγιής «ανάδραση του Ευρω-συστήματος» μπορεί βέβαια να επιτευχθεί μόνον υπό την προϋπόθεση ότι: (Α) το μήνυμα ελήφθη και οι ευρωεκλογές δεν είναι φωνή βοώντος εν τη ερήμω και (Β) ότι οι εν λόγω δυνάμεις δυσπιστίας προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν θα αποτελέσουν και αυτές γενναία τροχοπέδη στην παραπάνω ώθηση.
Διότι, από ένα σημείο και μετά, εάν ο ευρωσκεπτικισμός υπερβεί ένα ορισμένο «κατώφλι», κινδυνεύει να αποτελέσει όχι χρήσιμο σήμα SOS, αλλά εμπόδιο που παραλύει την περαιτέρω πρόοδο και εμβάθυνση της ολοκλήρωσης. (Στην περίπτωση αυτή, έχουμε να κάνουμε με το γνωστό φαινόμενο της αυτο-εκπληρούμενης προφητείας: οι καταστροφολόγοι - καταστροφολάγνοι, συμβάλλοντας στην καταστροφή, εν τέλει αποδεικνύονται ορθοί στις προβλέψεις τους). Εν ολίγοις, διερωτάται κανείς κατά πόσον το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, εξεταζόμενο με αυτούς τους όρους, αποτελεί «βέλτιστη δοσολογία ευρωσκεπτικισμού». Αν και το ποσοστό αποχής και οι 100 έδρες μοιάζουν υπερβολικά μεγάλη δόση, θέλω να πιστεύω ότι το ερώτημα παραμένει ανοικτό- όπως άλλωστε και για τα ανάλογα ζητήματα ρύπανσης. Κατά τα άλλα, Ο.Ε.Δ.: η αναλογία ανάμεσα στα δύο κατέστη, ελπίζω, σαφής.
ΥΓ: Στα παραπάνω, προφανές σημείο αφετηρίας, τρόπον τινά «αξίωμα», αποτελεί το ότι η ύπαρξη της Ε.Ε., έστω και υπό την παρούσα μορφή της, αποτελεί θετικό στοιχείο για τη Γηραιά Ήπειρο. Η περί αυτού επιχειρηματολογία, από ένα σημείο και μετά, γίνεται κουραστική: σα να ξαναανακαλύπτουμε τον τροχό.
Μικρο-οικονομία, λοιπόν. Άρα μεγιστοποίηση, βελτιστοποίηση κτλπ. Καλλίγραμμες καμπύλες που ανεβαίνουν για να ξανακατέβουν-διότι αλλιώς άντε να τις συμμαζέψεις. Το περίφημο οριακό προϊόν της εργασίας ή του κεφαλαίου, όπως και η οριακή χρησιμότητα από την κατανάλωση ενός προϊόντος, από ένα σημείο και μετά πέφτει, πιστοποιώντας αυτό που λέγανε οι Αρχαίοι ( άλλωστε, όλα τα έχουν ήδη πει): ουκ εν τω πολλώ το ευ. Οι συναρτήσεις αυτές, που δεν παραφέρονται αλλά συμπεριφέρονται ομαλά, είναι τόσο φιλικές στο χρήστη που μπορείς να τις μεταφέρεις (περιφέρεις;) και αλλού. Αλλού πού; Να, στο χώρο της οικολογίας. Μπορείς λ.χ. να πεις ότι καλοί οι περιβαλλοντικοί κανόνες, πλην όμως, από ένα σημείο και μετά, το κόστος που συνεπάγονται υπερβαίνει το όφελος που αποκομίζεται. Εξ ου και η, προκλητική για οικολόγους αλλά εντελώς φυσιολογική για οικονομολόγους, έκφραση «βέλτιστη ρύπανση» ή «βέλτιστος βαθμός ρύπανσης»: πρόκειται για το τόσο γνώριμο σημείο όπου η καμπύλη αρχίζει να καμπουριάζει, να παίρνει τα κάτω της: σημείο καμπής, όπου κάθε πρόσθετο δολάριο που δαπανάται για μείωση της ρύπανσης δεν δικαιολογείται από οικονομικής απόψεως, διότι υπερβαίνει το αναμενόμενο όφελος (εκφρασμένο χρηματικά).
Στα παραπάνω, αντί για δολάριο θα μπορούσαμε προφανώς να πούμε ευρώ. Και αντί για ρύπους θα μπορούσαμε, ολιγότερον προφανώς, να βάλουμε τον «ευρωσκεπτικισμό». Σκεφτόμουν την αναλογία αυτή την επομένη των πρόσφατων ευρωεκλογών, καθώς έβλεπα λίγο-πολύ παντού, ακόμα και στα νέα κράτη μέλη, τεράστια αποχή και, συνάμα, δυνάμεις ευρωφοβικές ή ευρωσκεπτικιστικές να κερδίζουν έδαφος: κατέληξαν να έχουν 100 περίπου από τις 732 έδρες του Ευρωκοινοβουλίου της διευρυμένης πλέον Ε.Ε. Η μόνη αισιόδοξη ανάγνωση του ως άνω φαινομένου είναι ότι η έκφραση δυσαρέσκειας θα ληφθεί σοβαρά υπ’ όψη στους Βρυξελλιώτικους γραφειοκρατικούς κύκλους και μαιάνδρους, με αποτέλεσμα «κάτι να αλλάξει»: η «Ευρώπη» να γίνει κοινωνικότερη, πιο περιβαλλοντική, πιο ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ, πιο δημοκρατική (βλ. «δημοκρατικό έλλειμμα), πιο κοντά στους πολίτες, πιο, πιο, πιο. Μια τέτοια υγιής «ανάδραση του Ευρω-συστήματος» μπορεί βέβαια να επιτευχθεί μόνον υπό την προϋπόθεση ότι: (Α) το μήνυμα ελήφθη και οι ευρωεκλογές δεν είναι φωνή βοώντος εν τη ερήμω και (Β) ότι οι εν λόγω δυνάμεις δυσπιστίας προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν θα αποτελέσουν και αυτές γενναία τροχοπέδη στην παραπάνω ώθηση.
Διότι, από ένα σημείο και μετά, εάν ο ευρωσκεπτικισμός υπερβεί ένα ορισμένο «κατώφλι», κινδυνεύει να αποτελέσει όχι χρήσιμο σήμα SOS, αλλά εμπόδιο που παραλύει την περαιτέρω πρόοδο και εμβάθυνση της ολοκλήρωσης. (Στην περίπτωση αυτή, έχουμε να κάνουμε με το γνωστό φαινόμενο της αυτο-εκπληρούμενης προφητείας: οι καταστροφολόγοι - καταστροφολάγνοι, συμβάλλοντας στην καταστροφή, εν τέλει αποδεικνύονται ορθοί στις προβλέψεις τους). Εν ολίγοις, διερωτάται κανείς κατά πόσον το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, εξεταζόμενο με αυτούς τους όρους, αποτελεί «βέλτιστη δοσολογία ευρωσκεπτικισμού». Αν και το ποσοστό αποχής και οι 100 έδρες μοιάζουν υπερβολικά μεγάλη δόση, θέλω να πιστεύω ότι το ερώτημα παραμένει ανοικτό- όπως άλλωστε και για τα ανάλογα ζητήματα ρύπανσης. Κατά τα άλλα, Ο.Ε.Δ.: η αναλογία ανάμεσα στα δύο κατέστη, ελπίζω, σαφής.
ΥΓ: Στα παραπάνω, προφανές σημείο αφετηρίας, τρόπον τινά «αξίωμα», αποτελεί το ότι η ύπαρξη της Ε.Ε., έστω και υπό την παρούσα μορφή της, αποτελεί θετικό στοιχείο για τη Γηραιά Ήπειρο. Η περί αυτού επιχειρηματολογία, από ένα σημείο και μετά, γίνεται κουραστική: σα να ξαναανακαλύπτουμε τον τροχό.
