ΣΥΝέδριο, κυβερνολογία, προεδρολογία, οικολογία

Κάθε φορά που επίκειται κάποιο σημαντικό κομματικό γεγονός τα αίματα των στελεχών του ΣΥΝ ανάβουν ωσάν επιτέλους να επίκειται η κατάληψη της εξουσίας από την Αριστερά και καβγαδίζουν για το πώς θα οργανώσουν τη μετάβαση από τον καπιταλισμό στο λεγόμενο σοσιαλισμό με δημοκρατία. Εν όψει του τακτικού συνεδρίου του ερχόμενου Δεκεμβρίου, συντελούνται πολλές και διάφορες ζυμώσεις, κόντρες και αλλαγές θέσεων, με επίκεντρο την εκλογή του νέου αρχηγού, σε ένα παιχνίδι ατέρμονου εσωκομματικού τακτικισμού που θυμίζει τα «μήλα» που παίζει η πιτσιρικαρία. Οι μπάλες και τα μπαλάκια πέφτουν βροχηδόν και όποιον τον ακουμπήσουν έστω και ξώφαλτσα καίγεται και βγαίνει από το παιχνίδι. Ο πιο φορμαρισμένος και επιδέξιος παίκτης, εκείνος που δεν θα τον ακουμπήσει κανένα μπαλάκι και στο τέλος θα πιάσει σταθερά το μεγάλο μήλο της προεδρίας του κόμματος είναι εκείνος που τελικά θα επικρατήσει.

Όποιος και να βγει πρόεδρος όμως θα είναι, θέλει δεν θέλει –αλλά θα θέλει!-, πρόεδρος του όλου κόμματος. Υπάρχουν εξαιρετικά καλά προπονημένοι άνθρωποι, με τεράστια διαδρομή, ήθος και ικανότητες. Για να επιλέξει όμως η κομματική βάση, με κριτήριο πολιτικό και όχι επικοινωνιακό, θα πρέπει -όπως επανειλημμένως έχει προτείνει ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης- να ακούσουμε την πολιτική πλατφόρμα κάθε υποψηφίου. Αν σε κάποιους δεν αρέσει το ένα ή το άλλο στοιχείο του βιογραφικού του νέου προέδρου ή τον υποπτευόμαστε για «αυταρχικό» (sic) ηγετικό προφίλ, θα συμφωνήσω με τον Χάρη Γολέμη που έγραψε στην Εποχή πως ό,τι κακό και να θέλει να κάνει ένας αρχηγός στον ΣΥΝ, απλά δεν μπορεί. Γιατί ο ΣΥΝ δεν είναι ΚΚΕ. Κάθε μέλος του έχει δυνατή φωνή και αν ο νέος πρόεδρος υποπέσει σε σοβαρό φάουλ άντε να μετά να διασωθεί από την αντι-αρχηγική τρικυμία που θα προκαλέσει.

Ο ΣΥΝ είναι κόμμα διαμαρτυρίας και δημιουργικής πολιτικής παρέμβασης

Όμως πέρα από την αρχηγολογία, ο ΣΥΝ καλείται στο συνέδριο του να αποφασίσει την πολιτική του στρατηγική για το επόμενο διάστημα. Ερωτήματα που ενδεχομένως απασχολούν τους ευρισκόμενους έξω του στενού Κουμουνδούριου κύκλου είναι νομίζω το ποια θα είναι η κεντρική πολιτική στρατηγική στόχευση του κόμματος και με ποια μεθοδολογία θα προχωρήσει για την επίτευξη αυτής της στρατηγικής. Κάποιοι θέτουν και το ζήτημα του στόχου του σοσιαλισμού, αγωνιώντας για την οριοθέτηση του κατα-λεηλατημένου ΣΥΝ από το ΠΑΣΟΚ.

Οι φόβοι καλό είναι να υπάρχουν, ωστόσο, η ελληνική κοινωνία βρίσκεται τώρα στην αρχή μιας μακράς φάσης από-Πασοκοποίησης της πραγματικότητας. Με δεδομένο ότι πιθανή δεξιοποίηση ακόμη και μέρους του ΣΥΝ είναι αδύνατη, το υπαρξιακό κατά μερικούς, ζήτημα της φυσιογνωμίας (κόμμα εξουσίας ή διαμαρτυρίας και πίεσης για εναλλακτικές πολιτικές) επανέρχεται στο προσκήνιο για να ταλαιπωρήσει αρκετά και αυτό το συνέδριο. Για εμένα η απάντηση έχει δοθεί εδώ και πολλά χρόνια. Ο ΣΥΝ και να θέλει δεν μπορεί παρά να είναι κόμμα διαμαρτυρίας, ζύμωσης με τα πιο προηγμένα κομμάτια της κοινωνίας και κατάθεσης εναλλακτικών προτάσεων για «προοδευτικές» επιλογές στη διακυβέρνηση της χώρας. Είναι ο ρόλος που έχει παίξει πολύ καλά τα τελευταία χρόνια. Ο όλος ΣΥΝ ξέρει πώς να είναι ο βαστάζος των μπόσικων για να μην παθαίνουμε συλλογικές νευρικές κρίσεις εθνικισμού, ρατσισμού κλπ, το watchdog για τα μεγάλα οικολογικά θέματα, η πολιτική αγωγή του κοινωνικού κράτους, της διατήρησης των συλλογικών αγαθών, της βελτίωσης της ποιότητας ζωής και γκιουλέκας της δημόσιας υγείας και του δημόσιου χώρου. Η εκτίμησή μου είναι πώς αυτό το κόμμα, παρά τα όσα λέγονται, δεν μπορεί και δεν πρόκειται να αποκτήσει φυσιογνωμία κυβερνητισμού, τουλάχιστον στο ορατό πολιτικό μέλλον. Φυσικά, εάν κάπου, κάπως, κάποτε αλλάξουν οι περιστάσεις, τότε ο ΣΥΝ πιθανώς θα μπορούσε να κολλήσει στο κέντρο και να κάνει πράγματα στην κατεύθυνση της εμπράγματης προοδευτικής διακυβέρνησης.


Πού ακριβώς βρίσκεται η οικολογία στον ΣΥΝ;

Ερώτημα στρατηγικής επιλογής είναι και η θέση της οικολογίας στην ατζέντα του ΣΥΝ. Εδώ τα πράγματα για την ώρα φαίνεται πως έχουν κατασταλάξει. Παρά τα 5-6 κύματα αντι-οικολογικής υστερίας από τα οποία πέρασαν κάμποσα στελέχη του κόμματος που υπέστησαν πολιτικό τζετ λαγκ με την αλλαγή του τίτλου του ΣΥΝ στο προγραμματικό συνέδριο τον Ιούνιο του 2003, η οικολογική αντίληψη έχει πλέον γίνει αποδεκτή σε εύρος και βάθος από το σύνολο του κομματικού δυναμικού. Πρόκειται για ουσιαστική κατάκτηση, καθώς ο ΣΥΝ με την κινηματική δράση του, τις πολιτικές του επιλογές και τις επιμέρους παρεμβάσεις είναι ένα πραγματικά οικολογικό κόμμα για τα ελληνικά δεδομένα. Τι σημαίνει αυτό; Απλά, ότι ο κόσμος του ΣΥΝ έχει κάνει κτήμα του εκείνο το είδος της «οικολογίας που φαίνεται» και κατά συνέπεια το κατανοεί εύκολα. Κινητοποιείται, εξεγείρεται και συχνά επιτυγχάνει να μπλοκάρει τερατογονικές αναπτυξιακές εμπνεύσεις όπως πρόσφατα το τεχνητό νησί στη Νέα Μάκρη. Διεκδικεί την προστασία του δασικού πλούτου της χώρας –στη διαδήλωση που έγινε έξω από τη βουλή κατά του αισχρού νόμου Δρυ πέρυσι, οι 350 από τους 400 διαδηλωτές ήταν μέλη του ΣΥΝ-, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων, πρωτοστατεί στην προστασία των ενδιαιτημάτων της άγριας ζωής, καταγγέλει το γιγαντισμό μεγάλων ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων, υποστηρίζει με πάθος το τραμ και τα μέσα σταθερής τροχιάς, πολεμάει με τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας, διεκδικεί τη διατήρηση της ελεύθερης πρόσβασης στα αγαθά του δημόσιου χώρου.

Στο πεδίο της «οικολογίας που δεν φαίνεται» ακόμη τα πράγματα είναι δύσκολα. Για παράδειγμα, δεν έχει γίνει κτήμα της συνασπισμικής συνείδησης το χάος που επικρατεί με τη νιτρορύπανση από τις εγκληματικές πρακτικές των αγροτών και η διατροφική ασφάλεια γίνεται προτεραιότητα μόνο περιπτωσιακά, όταν ξεσπάει κάποιο διατροφικό σκάνδαλο. Επίσης, δεν γίνεται κατανοητή η ανάγκη για εξοικονόμηση νερού και ενέργειας, υπάρχει μεγάλος δισταγμός και καχυποψία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ειδικά για τις ανεμογεννήτριες, δεν γίνεται για την ώρα αποδεκτή η ανάγκη για μεγαλύτερης κλίμακας στροφή από το ΙΧ στα δημόσια μέσα συγκοινωνίας, δεν κατανοείται τι ακριβώς σημαίνει και πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί η «πράσινη» οικονομία.

Από μια άποψη, η εύπεπτη οικολογία του ΣΥΝ δεν φέρνει βαρυστομαχιά και έτσι τα κινήματα μπορούν και διατηρούν τη φόρμα τους, επαγρυπνώντας για τα κοινά αγαθά. Το όφελος για την προστασία του περιβάλλοντος ακόμη και σε αυτή την περιορισμένη οικολογική ατζέντα είναι μεγάλο. Διότι αυτή η έστω πρωτοβάθμια οικολογική συνείδηση μπορεί να αποτελέσει το υλικό για μια περισσότερο εξελιγμένη οικολογική στάση ζωής των μελών του ΣΥΝ στο μέλλον. Τουλάχιστον εν όψει του συνεδρίου, όπως προκύπτει και από τις εξαιρετικά ώριμες αναφορές που συμπεριλαμβάνονται και στα δύο βασικά κείμενα θέσεων, το θέμα της οικολογίας είναι λυμένο. Η μόνη αγωνία είναι εάν ο μετα-συνεδριακός ΣΥΝ θα καταφέρει να συνεχίσει να παίζει το ρόλο που ξέρει καλά.