Η παγκόσμια οικονομία φαίνεται ότι φτάνει στο σημείο όπου κλείνει ένας κύκλος και ανοίγει ένας νέος, με διάρκεια και ένταση που είναι πολύ νωρίς να προβλεφθούν. Μετά το 2009, όταν η μεγάλη κρίση απλώθηκε στον ανεπτυγμένο καπιταλισμό, οι αναδυόμενες οικονομίες, χάρη στους ταχείς ρυθμούς της δικής τους ανάπτυξης, λειτούργησαν σαν το μαξιλάρι της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτός είναι ο (περίπου 7ετής) κύκλος που κλείνει.

Τώρα, η μεγάλη πτώση στις διεθνείς τιμές των πρώτων υλών (βασικά των μετάλλων και του πετρελαίου) από τις οποίες σε μεγάλο βαθμό εξαρτώνται, προκαλεί επιβράδυνση των ρυθμών μεγέθυνσης των αναδυόμενων οικονομιών, που συνδυάζεται και επιτείνεται από την παράλληλη επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας. Οι αναδυόμενες οικονομίες παύουν να είναι μαξιλάρι. Ενας νέος κύκλος ανοίγει.

Η επιβράδυνσή τους επιτείνει την επιβράδυνση και τα φαινόμενα ύφεσης στον ανεπτυγμένο καπιταλισμό και γενικότερα. Οπως οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν, η παγκόσμια οικονομία μπαίνει σε φάση μείωσης ρυθμών φέτος, από το τελευταίο 3μηνο. Πιο ευάλωτη, είναι η Ευρώπη - εξ ου και η ανησυχία του κ. Ντράγκι. Αλλά, πλέον, αυτά που μπορεί να κάνει η όποια κεντρική τράπεζα είναι περιορισμένα.

Η νομισματική πολιτική έχει αγγίξει τα όριά της. Παντού (στις ΗΠΑ, Ιαπωνία και στην -πλην Ελλάδας- Ευρώπη) τα επιτόκια κινούνται στη ζώνη του μηδενός. Ενας λόγος επιπλέον, ότι η επιβράδυνση των αναδυόμενων οικονομιών συνοδεύεται με αναστροφή στην κίνηση των κεφαλαίων: Ενώ έσπευδαν σε αυτές αναζητώντας το κέρδος, τώρα απομακρύνονται, επιλέγοντας τη σχετική ασφάλεια στον ανεπτυγμένο καπιταλισμό. Ο οποίος βρίσκεται με πληθώρα κεφαλαίων, χαμηλά επιτόκια, ασθενικές οικονομίες υπό την απειλή της ύφεσης.

Σημαίνουν κάτι, άραγε, αυτές οι εξελίξεις για την Ελλάδα;

Πρώτον, η πληθώρα κεφαλαίων θα μπορούσε να σημαίνει κάτι εξαιρετικά πολύτιμο για μια χώρα, όπως η Ελλάδα, που πάσχει από αρνητική αποταμίευση και χρειάζεται επειγόντως ξένα κεφάλαια για να (μετά 8 χρόνια...) ξεφύγει από την ύφεση και να ανοικοδομήσει την παραγωγική βάση της οικονομίας της. Αλλά σήμερα, αφενός, η χώρα παραμένει αποκλεισμένη από τις αγορές, αφετέρου, τα κεφάλαια αναζητούν κέρδος με ασφάλεια και δεν αισθάνονται ότι είναι ασφαλής η Ελλάδα. Πρέπει να γίνει...

Δεύτερο παράδειγμα, η επιβράδυνση της παγκόσμιας και δη της ευρωπαϊκής οικονομίας θα δυσκολέψει τις ελληνικές εξαγωγές, που στον μεγάλο όγκο τους παραμένουν χαμηλής-μεσαίας τεχνολογίας. Ετσι, αυτό που δεν πετύχαμε μέχρι σήμερα (παρά την εξαθλίωση του κόσμου της εργασίας...) θα είναι πιο δύσκολο να επιτευχθεί αύριο – ceteris paribus. Οπερ σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξουμε βηματισμό και ταχύτητα.

Τι πρέπει να γίνει και πότε πρέπει να γίνει, δεν είναι κάτι που μπορεί να κόβεται και να ράβεται στα μέτρα, τις συνήθειες, τις δυνατότητες ή τις προτιμήσεις καθενός, αυθαίρετα – επειδή έτσι νομίζει ή έτσι θα του άρεσε. Προσδιορίζεται από τις μειούμενες αντοχές της σκληρά δοκιμαζόμενης από τη μαζική ανεργία κοινωνίας μας και από τις ταχύτητες με τις οποίες κινείται όλος ο άλλος, όλο και πιο σκληρά ανταγωνιστικός κόσμος. Ευκαιρίες και δυνατότητες εναλλάσσονται με νέες απειλές και καταναγκασμούς, σήμερα υπάρχουν, αύριο εξαφανίζονται πριν καν προλάβεις να τις ανιχνεύσεις αν δεν έχεις ένα επεξεργασμένο σχέδιο, με σταθερούς στόχους αλλά ευπροσάρμοστο στις μεταβαλλόμενες καταστάσεις, αν δεν τολμάς και βασανιστικά ταλαντεύεσαι διαρκώς ανάμεσα στο πολιτικό κόστος και το συμφέρον της χώρας. Και το συμφέρον της χώρας επιτάσσει: Πόλεμο στην ανεργία, με νίκες! Τι σημαίνει αυτό;

Πολλά. Στις σημερινές συνθήκες, πρωτίστως σημαίνει ότι κάνεις ό,τι πρέπει για την προσέλκυση κεφαλαίων. Δύο οι άμεσες πηγές:

Η πρώτη είναι ο επαναπατρισμός ιδιωτικών καταθέσεων, άνευ της οποίας ούτε η νέα κεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα αποδώσει ρευστότητα - ούτε καν η ταχεία αποπληρωμή των κεφαλαίων του έκτακτου μηχανισμού χρηματοδότησης (ELA) δεν θα γίνει εφικτή. Ο επαναπατρισμός τους, με αυτήν την έννοια, πρέπει να είναι στοιχείο της νέας κεφαλαιοποίησης των τραπεζών και οι τράπεζες πρέπει να σχεδιάσουν μια μεγάλη καμπάνια προς τούτο, αμέσως μετά – και να κοπούν οι εξυπνάδες για άνοιγμα θυρίδων ή άλλα ευτράπελα.

Η δεύτερη πηγή είναι το ξένα ιδιωτικά μακροπρόθεσμα κεφάλαια. Ο κ. Στέργιος Πιτσιόρλας έχει απόλυτο δίκιο όταν επιμένει ότι η επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων είναι το πρόσφορο κλειδί για την προσέλκυση τέτοιων (όχι αεριτζήδικων...) κεφαλαίων. Εφόσον η κυβέρνηση συμφωνεί με τον πρόεδρο του ΤΑΙΠΕΔ, θα έπρεπε να πράξει τα δέοντα – να μην αφήνει τον χρόνο να χάνεται, ούτε το κλίμα να διαμορφώνεται από τους πρωτεργάτες του παρασιτικού τέλματος, ενός κλειστού πελατειακού συστήματος «νταβατζήδων».

Ο χρόνος τρέχει. Οπως τρέχει και ο υπόλοιπος κόσμος. Εμείς;