Η ευθανασία του Αλέξανδρου Βέλιου

Ο δημοσιογράφος Αλέξανδρος Βέλιος θα πεθάνει. Σύντομα. Η τελευταία του ανάσα θα βγει σε ένα δωμάτιο στη Ζυρίχη. Και τα αγαπημένα του πρόσωπα θα είναι η τελευταία εικόνα που θα πάρει μαζί του.

Ο Βέλιος έχει καρκίνο. Καταφεύγει στην ευθανασία. Και επειδή, στην κυριολεξία, πρώτα τελειώνεις με τη ζωή και μετά με τη δημοσιογραφία, αποφάσισε να μιλήσει και να γράψει για όλο αυτό. «Εγώ και ο θάνατος μου. Το δικαίωμα στην ευθανασία» είναι ο τίτλος του βιβλίου που θα παρουσιάσει τον άλλο μήνα. Και την Πέμπτη εμφανίστηκε στο Star για να συγκλονίσει όσους τον είδαν. Και να παρηγορήσει όλους εμάς που ταΐζουμε ψευδαισθήσεις αθανασίας μήπως και ξορκίσουμε το φόβο μας μπροστά στον θάνατο.

Ο Αλέξανδρος Βέλιος έμαθε τον Σεπτέμβριο ότι έχει καρκίνο. Ξεκίνησε τις χημειοθεραπείες. Μάταια. Ο όγκος του μεγάλωσε. Η επιστήμη εγκατέλειψε την προσπάθεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι γιατροί δεν λένε πολλά: «Δύο με τρεις μήνες ζωής. Ισως και έξι». Ο Βέλιος φοβόταν τον θάνατο πριν από τον καρκίνο. Ελεγε στον εαυτό του εκείνες τις ιστορίες που γεννιούνται μέσα στη νύχτα μήπως και νικήσουν το φόβο ή τον πανικό. Και ζούσε λες και θα είχε για πάντα αύριο. «Φοβόμουν τρομακτικά και απωθούσα την ιδέα του θανάτου λέγοντας ότι είμαι άτρωτος, στο απυρόβλητο. Όταν όμως βρίσκεσαι μπροστά στον τοίχο, τι κάνεις; Χτυπάς το κεφάλι σου; Οχι. Το υπερβαίνεις. Και προσπαθείς να κατανικήσεις το φόβο σου, το φάσμα της ανυπαρξίας. Δεν μπορούσα να το διαχειριστώ. Το διαχειρίστηκα.»

Γρήγορα κατάλαβε πώς το τελευταίο διάστημα της ζωής του είναι και το πιο δημιουργικό. Και άρχισε να γράφει. Όχι για να περιγράψει τη διαδρομή του προς το τέλος, αλλά για να υπερασπιστεί το δικαίωμα στην ευθανασία. «Δεν είναι μόνο το δικαίωμα στο θάνατο. Είναι το δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Κανένας ιερωμένος, κανένας νομοθέτης δεν έχει το δικαίωμα να μου πει πότε και πώς θα πεθάνω. Είναι μία προσωπική μου υπόθεση».

Θα το κάνει, λοιπόν, στη Ζυρίχη. «Είναι ένα ίδρυμα υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, το μόνο που δέχεται ξένους. Σου δίνουν ένα ποτήρι, δηλώνεις για τελευταία φορά ότι το κάνεις με τη θέληση σου, πίνεις και σε λίγα λεπτά φεύγεις. Ακούγεται δύσκολο. Αλλά τι είναι για τους δικούς σου ανθρώπους και για σένα να λιώνεις σε ένα κρεβάτι;»

Ο Βέλιος θα επαναφέρει στην επικαιρότητα τη συζήτηση για την ευθανασία. Είναι δύσκολο, ως απίθανο, να τη μεταφέρει και στο τραπέζι του νομοθέτη. Αν θέλετε, είναι ακόμα νωρίς. Σε αυτά η Ελλάδα προσέρχεται ως η τελευταία των καιρών. Νομικά ο όρος της ευθανασίας δεν υφίσταται. Περιγράφεται, βέβαια, στο νομικό πλαίσιο των ανθρωποκτονιών: «Οποιος αποφάσισε και εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστερα από σπουδαία και επίπονη απαίτηση του θύματος και από οίκτο για αυτόν που έπασχε από ανίατη ασθένεια, τιμωρείται με φυλάκιση».

Πρακτικά αυτό σημαίνει πώς το αξιόποινο της πράξης επισύρει ευνοϊκότερη ποινική μεταχείριση σε σχέση με την ανθρωποκτονία από πρόθεση. Εκεί τελειώνουν τα πάντα, πεθαίνουν οι σκέψεις περί ευθανασίας.

Στη Γερμανία, στην Αυστρία, στη Δανία, τη Νορβηγία και στη Ιταλία έχουν θεσπιστεί διατάξεις, σύμφωνα με τις οποίες η ανθρωποκτονία με τη συναίνεση του αρρώστου τυγχάνει ηπιότερης ποινής σε σύγκριση με την ανθρωποκτονία με πρόθεση. Στην Ολλανδία, στο Λουξεμβούργο και στο Βέλγιο υπάρχει πλαίσιο που επιτρέπει την ευθανασία. Να, δείτε, τι κάνουν οι Ολλανδοί: Ο ασθενής εκδηλώνει πρόθεση, ενημερώνεται από τον γιατρό του, ζητείται η γνώμη και άλλων γιατρών και αφού αποκλειστεί κάθε πιθανότητας θεραπείας, ανοίγει ο δρόμος προς το τέλος, προς τη λύτρωση.

Ο Αλέξανδρος Βέλιος κατάφερε να κάνει τον θάνατο του μία είδηση που ο ίδιος θα διαβάσει. Και κατά μία εκδοχή αναγνώρισε στον καρκίνο εκείνη τη διάσταση της εντιμότητας που έχει ως μέσο φυγής από τη ζωή. Λένε ότι ο καρκίνος σου δίνει τον χρόνο να τακτοποιήσεις δουλειές, να αποχαιρετήσεις ανθρώπους, να πεις στον κόσμο εκείνα που θέλεις. Ο Βέλιος πήρε αυτόν τον χρόνο. Και θα τον έχει ακόμα και όταν γίνει φως.