Το εξαιρετικά δυσμενές εκλογικό αποτέλεσμα για τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. θέτει τον πολιτικό μας χώρο μπροστά σε νέες δυσκολίες και προκλήσεις, αλλά συνάμα μας βάζει νέα καθήκοντα.

Η επικείμενη εκλογή νέας ηγεσίας αλλά και η διεξαγωγή του έκτακτου συνεδρίου μας το ερχόμενο φθινόπωρο θα αποτελέσουν σταθμούς για να επανακαθορίσουμε εκείνα τα στοιχεία της στρατηγικής και του πολιτικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. που θα τον καταστήσουν ξανά εκφραστή των αναγκών και των προσδοκιών της μεγάλης κοινωνικής πλειονότητας.

Ο πρωθυπουργός αναγνώρισε προχθές ότι υπάρχει θέμα «πληθωρισμού απληστίας» – πληθωρισμού κερδών. Πρόκειται γι’ αυτό που συμβαίνει με τα εισιτήρια της ακτοπλοΐας (ή με αεροπορικά εισιτήρια…), με τα τρόφιμα, κάτι σαν αυτό που συμβαίνει σε αρκετά είδη λαϊκής κατανάλωσης (που μένουν αμετάβλητες οι τιμές, ενώ μικραίνουν οι συσκευασίες). Επειδή η ζήτηση ξεπερνάει την προσφορά λόγω διαταραχών, οι εταιρείες βρίσκουν ευκαιρία να αυξήσουν τα κέρδη τους, αυξάνοντας τις τιμές δυσανάλογα συγκριτικά με τα κόστη. Στην αναμπουμπούλα, κάποιοι χαίρονται.

H ήττα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. στις πρόσφατες εκλογές δεν ήταν κεραυνός σε ένα αίθριο διεθνές περιβάλλον.

Ζούμε εν μέσω πολλαπλών κρίσεων οικουμενικής εμβέλειας: κλιματική κρίση, οικολογικές καταστροφές, ραγδαία διόγκωση των προσφυγικών-μεταναστευτικών ρευμάτων, επιδείνωση της γεωπολιτικής συνθήκης με τη ρωσική εισβολή και τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την ακραία αύξηση των ανισοτήτων και την πειθαρχική εξουσία που ασκούν οι αγορές χρήματος στις εθνικές κυβερνήσεις συγκροτούν ένα εκρηκτικό μείγμα αντιθέσεων που έχει προκαλέσει ο νεοφιλελευθερισμός.

Αυτές οι αντιθέσεις στην παρούσα φάση ενισχύουν το δεξιό άκρο του πολιτικού φάσματος.

Ενα φάντασμα πλανιέται πάνω από τον πλανήτη. Το φάντασμα του πληθωρισμού της απληστίας ή greedflation. Ολες οι υγιείς δυνάμεις του κόσμου ενώθηκαν σε μια ιερή συμμαχία για να εξοντώσουν αυτό το φάντασμα. Ο Πάουελ και η Λαγκάρντ, η Γέλεν και ο Ντόναχιου, ο Στουρνάρας και ο Μητσοτάκης.

Ας σταματήσω εδώ την ιεροσυλία εις βάρος του Κομμουνιστικού Μανιφέστου. Η αλήθεια είναι, βεβαίως, ότι οι συγγραφείς του είχαν άφθονο χιούμορ κι είναι πολύ πιθανό να μην είχαν την παραμικρή αντίρρηση σε μια σατιρική παραλλαγή του για να τρολάρουν το «τρεντ» των ημερών. Το greedflation, τον επονομαζόμενο πληθωρισμό της απληστίας.

Καθώς εξελίσσεται η κλιματική κρίση, καταγράφονται όλο και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα και πυρκαγιές κατά τη θερινή περίοδο. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, στο διάστημα 1980-2021 στην Ελλάδα χάθηκαν 4.632 ανθρώπινες ζωές λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή [1].

Τέτοιου είδους ακραία καιρικά φαινόμενα δεν μπορούν να θεωρούνται πια εξαίρεση. Τα επιστημονικά δεδομένα είναι ξεκάθαρα: θα τα αντιμετωπίζουμε όλο και πιο συχνά.

Η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους πυροδότησε μια νέα δυναμική στις σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας και η συνέχειά της θα εξελιχθεί το φθινόπωρο. Τη διευκολύνει σημαντικά, μεταξύ άλλων, η επαναπροσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας, ο διμερής πολιτικός διάλογος στο πιο υψηλό επίπεδο, σε «ήρεμα νερά».

Ο Ταγίπ Ερντογάν έκανε κρίσιμους διπλωματικούς χειρισμούς, εξαργυρώνοντας σε πρώτο στάδιο τον νέο γεωπολιτικό ρόλο της Τουρκίας στην Δύση. Ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επίσης ανταποκρίθηκε για να βγάλει την Ελλάδα από τον φαύλο κύκλο της αντιπαράθεσης με την Τουρκία. Με βάση αυτές τις εξελίξεις, γεννιέται ένα ερώτημα και αυτό αφορά τη Λευκωσία: Τι θα γίνει με το Κυπριακό που πελαγοδρομεί εδώ και 6 χρόνια;

Η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας είναι ένα δύσκολο ταξίδι που ξεκίνησε το 1963 με την υπογραφή στην Αγκυρα της Συμφωνίας Σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Τον Μάιο του 2004, ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καλεσμένος του κολεγίου St John’s της Οξφόρδης, εκφωνούσε μια ομιλία με τίτλο «Γιατί η Ευρωπαϊκή Ενωση χρειάζεται την Τουρκία». Ο Ερντογάν υποσχόταν με βεβαιότητα ότι θα έκανε τις ευρωπαϊκές αξίες «αξίες της Αγκυρας» και έστελνε ένα ελπιδοφόρο μήνυμα πως η Τουρκία θα προχωρούσε σε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, βελτιώνοντας την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιτυγχάνοντας οικονομική ανάπτυξη.

Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους στέφθηκε από επιτυχίες σε πολλές εκφάνσεις. Πρώτα, η μεγάλη επιτυχία της άρσης των επιφυλάξεων της Τουρκίας σχετικά με την ένταξη της Σουηδίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, η οποία επιτεύχθηκε μάλιστα τις παραμονές της συνόδου, με τις άοκνες προσπάθειες του γενικού γραμματέα του Οργανισμού. Δεύτερον, σε σχέση με τα Ελληνοτουρκικά επιτεύχθηκε η πολυαναμενόμενη προσέγγιση των δύο χωρών, μετά τη συνάντηση των Κυριάκου Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Για τους Γάλλους Οικολόγους, ο κύβος μάλλον ερρίφθη. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, τα 11.106 ταμειακώς εντάξει μέλη τους, τα οποία κλήθηκαν να αποφασίσουν –με ηλεκτρονική ψηφοφορία– αν το κόμμα τους στις ευρωεκλογές του 2024 θα κατέβει αυτόνομο, τάχθηκαν υπέρ και μάλιστα με ποσοστό ύψους 85%. Αποφάσισαν, επίσης, ότι επικεφαλής της ευρωλίστας του κόμματος θα είναι η τριανταεξάχρονη δικηγόρος Μαρί Τουσέν, η οποία έσπευσε να ξεκαθαρίσει πως αυτόνομη κάθοδος δεν σημαίνει και πόλεμος με τα κόμματα της Αριστεράς, τα οποία, ως γνωστόν, στις περσινές βουλευτικές εκλογές εμφάνισαν κοινή λίστα υποψηφίων με τους Οικολόγους, κερδίζοντας ένα διόλου ευκαταφρόνητο 25,6% των Γάλλων ψηφοφόρων.

Ο κ. Μητσοτάκης άνοιξε τον δημόσιο διάλογο για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος. Με σκοπό, όπως είπε, την κατάργηση του… κρατικού μονοπωλίου στην ανώτατη εκπαίδευση. Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι ο κ. Μητσοτάκης όφειλε να γνωρίζει ότι ούτε τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι κρατικά, ούτε και το άρθρο 16 του Συντάγματος υποστηρίζει κανένα μονοπώλιο. Τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι δημόσια ιδρύματα (ΝΠΔΔ), που απολαμβάνουν εκ του Συντάγματος διοικητικής και ακαδημαϊκής αυτοδιοίκησης.

Σε μια εποχή που σε παγκόσμιο επίπεδο καταγράφεται υπέρβαση των παγκόσμιων ορίων εξαιτίας του παραγωγικού και καταναλωτικού προτύπου που εξαντλεί τους πόρους και παράγει απόβλητα που δεν μπορεί να απορροφήσει το περιβάλλον, άνοιξε στην Ελλάδα η συζήτηση για τη Φέρουσα Ικανότητα, ειδικά των νησιών. Οχι τυχαία, αφού εδώ και κάποια χρόνια καταγράφονται σοβαρές αντιρρήσεις για την αλόγιστη οικιστική επέκταση, την υποβάθμιση της βιοποικιλότητας

και του τοπίου, την εξάντληση των υδάτινων πόρων, τα απορρίμματα.

Στους πρωθυπουργούς αρέσει να μιλούν για τα «μεγάλα». Και ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν αποτελεί εξαίρεση. Στις προγραμματικές δηλώσεις δεν μπορούσε να μην αναφερθεί στο μετρό της Θεσσαλονίκης, «το οποίο επιτέλους ολοκληρώνεται», αλλά –με μια μικρή λεπτομέρεια– μόνο… 18 χρόνια μετά την έναρξη των έργων. Προφανώς δεν έλειψαν οι εξίσου πανηγυρικές αναφορές στο μετρό της Αθήνας «το οποίο εξαπλώνεται», στους «μεγάλους δρόμους», στο αεροδρόμιο στο Καστέλλι, στη διπλή ανάπλαση του Βοτανικού. Κανείς δεν είναι αντίθετος με τα «μεγάλα έργα».