Τουρισμός: εξίσωση προς τα κάτω
Κώστας Τσουπαρόπουλος, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2009-03-14
Εχουμε ήδη και στην Ελλάδα τα πρώτα συμπτώματα της κρίσης, παράλληλα με τις επιτηρήσεις που μας επιβάλλουν με βάση ένα ξεπερασμένο Σύμφωνο Σταθερότητας. Οι λιανικές πωλήσεις μειώθηκαν κατά 7,5%. Η οικοδομική δραστηριότητα έπεσε κατά 17% (παρότι η κρίση στην οικοδομή είχε εμφανιστεί προ της διεθνούς κρίσης). Οι πωλήσεις αυτοκινήτων μειώθηκαν κατά 34%. Ο πληθωρισμός (μετά το 1,6% του Φεβρουαρίου) οδεύει ταχύτατα προς το 1% εξαιτίας της μείωσης της καταναλωτικής ζήτησης. Τα δάνεια έχουν περιοριστεί αισθητά και πιθανόν να είναι αυτά που θα ρίξουν την ανάπτυξη σε χαμηλά επίπεδα στο πρώτο φετινό τρίμηνο, ενώ και οι δημόσιες επενδύσεις δεν διάγουν και τις καλύτερες στιγμές τους. Οι απολύσεις αυξάνονται.
Παρ’ όλα αυτά, τα βλέμματα κυβερνητικών και αντιπολιτευόμενων, οικονομολόγων και ειδικών, στρέφονται στον τουρισμό. Ολοι συμφωνούν ότι, αν η οικονομική κρίση χτυπήσει πολύ δυνατά τη χώρα, αυτό θα φανεί στον τουρισμό, όπως στις άλλες χώρες της Ευρώπης φαίνεται στο τραπεζικό σύστημα και την αυτοκινητοβιομηχανία. Και πότε θα φανεί; Το πολύ μέχρι τον Απρίλιο - Μάιο, λένε οι ειδικοί του τουρισμού και σημειώνουν ότι άλλες χρονιές το μέλλον της τουριστικής κίνησης φαινόταν στις αρχές Μαρτίου, μέσω των προκρατήσεων από τουρ οπερέιτορ.
Τώρα προκρατήσεις δεν υπάρχουν, μετά τις ανατροπές στα καταναλωτικά πρότυπα που προκάλεσε η οικονομική κρίση στους πελάτες μας. Η αγορά της Βρετανίας (έρχονταν 2,5 εκατ. τουρίστες) λέγεται ότι μπορεί να μειωθεί μέχρι και 30%, αν και νεότερες εκτιμήσεις μιλούν για 20%. Οι δεύτεροι πελάτες μας, οι Γερμανοί (2 εκατ.), είναι και αυτοί «σφιγμένοι».
Η συμμετοχή του τουρισμού στο ΑΕΠ φτάνει άμεσα και έμμεσα στο 18% και στον χώρο αυτό εργάζονται ως μισθωτοί και επαγγελματίες περί τα 800.000 άτομα.
Αύριο κλείνει τις πύλες της η μεγάλη Τουριστική Εκθεση του Βερολίνου. Είναι η προτελευταία μεγάλη έκθεση, με τελευταία αυτή της Μόσχας, που γίνεται μια βδομάδα μετά. Στην έκθεση του Λονδίνου, τον Νοέμβριο, κανείς δεν πήρε γεύση για την τουριστική κίνηση του 2009, καθώς η έκθεση συνέπεσε με την έξαρση της κρίσης.
Η γερμανική έκθεση μάλλον θα δώσει τα πρώτα συμπεράσματα για την Ελλάδα, που, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, δεν θα είναι απογοητευτικά.
Στην Αθήνα, εκπρόσωποι μεγάλων πολυτελών ξενοδοχειακών συγκροτημάτων δεν βλέπουν μείωση της κίνησης για τα ξενοδοχεία τους. Απευθύνονται σε ανθρώπους με πλούσια βαλάντια, τα οποία δεν πλήττονται από την κρίση. Δικαιώνονται έτσι εκείνοι που μιλούσαν και πρότειναν επί χρόνια τη στροφή στον πολυτελή τουρισμό και την εγκατάλειψη του τουρισμού του σακιδίου. Οι προτάσεις δεν έγιναν ποτέ αποδεκτές, κυρίως διότι απαιτούσαν σημαντικές επενδύσεις και σημαντική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών με εξειδικευμένο προσωπικό, με ποιότητα χώρων και φαγητών, με συνδυασμό πολιτιστικών δραστηριοτήτων υψηλών προδιαγραφών. Δυστυχώς, κινηθήκαμε και πάλι στον... πολιτισμό της αρπαχτής, όπως κινείται ολόκληρη η οικονομία μας. Οι επιχειρηματίες υποβάθμισαν αντί να αναβαθμίσουν την ποιότητα.
Αντί για το λάδι π.χ. που είναι το εθνικό μας προϊόν και για το οποίο κάνουμε εξόρμηση μέχρι την Κίνα και την Ιαπωνία (επί Αλογοσκούφη), χρησιμοποιούμε σπορέλαια, ακόμη και φοινικέλαια.
Αντί για εξειδικευμένο προσωπικό χρησιμοποιούμε μαθητές τουριστικών σχολών της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας (ποιος, αλήθεια, θα ελέγξει αν πράγματι είναι μαθητές;) και, πολύ χειρότερα, ταλαίπωρους οικονομικούς μετανάστες, που ψάχνουν για ένα μεροκάματο εδώ και ένα εκεί.
Και αν τα πολυτελή συγκροτήματα διατηρούν κάποια ποιότητα για να διατηρήσουν το όνομά τους στον διεθνή ανταγωνισμό, τα παρακάτω και παρακάτω λειτουργούν για παιδιά κατώτερου θεού. Σωστά αυξήθηκαν τα άτομα του κοινωνικού τουρισμού φέτος. Αλλά ποιος θα ελέγξει την ποιότητα των τουριστικών υπηρεσιών που θα τους προσφερθούν; Πώς θα εξασφαλιστεί ότι το περίφημο σουβλάκι-καλαμάκι (σήμα κατατεθέν της ευρύτερης τουριστικής αγοράς) δεν θα «μυρίζει» ένα τέταρτο μετά την αγορά του; Πώς θα έρθουν οι ξένοι τουρίστες του μεσαίου βαλαντίου με τις ακριβότατες τιμές που υπάρχουν στα τουριστικά πακέτα, αλλά και την αρπακτικότητα του περίγυρου; Τα εμφιαλωμένα νερά του καλοκαιριού είναι ένα απτό παράδειγμα. Αλλά και μια ματιά στο Ιντερνετ απογοητεύει σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα της τουριστικής βιομηχανίας (όπως αυτάρεσκα την αποκαλούμε χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις παθογένειές της). Ενα δίκλινο στο ελληνικό «Χίλτον» της Αθήνας έχει 260 ευρώ τη βραδιά. Στο «Χίλτον» του Βερολίνου μόνον 100 τη βραδιά. Το τουριστικό πακέτο για την Ελλάδα είναι ακριβό. Στοιχίζει 500-600 ευρώ. Οι προορισμοί του Μαρόκου, της Τουρκίας, της Αιγύπτου, της Τυνησίας στοιχίζουν μόνο 300 ευρώ. Γιατί η σύγκριση; Οχι μόνο γιατί ο μεσογειακός μας περίγυρος έχει και αυτός αρχαιότητες, γαλάζιες θάλασσες και όμορφες αμμουδιές. Αλλά γιατί υποβαθμίσαμε τόσο τον τουρισμό μας, με ευθύνη κυβερνήσεων και ντόπιων επιχειρηματιών, που να μην απέχουμε και πολύ από τους Ασιάτες και Αφρικανούς.
Παρ’ όλα αυτά, τα βλέμματα κυβερνητικών και αντιπολιτευόμενων, οικονομολόγων και ειδικών, στρέφονται στον τουρισμό. Ολοι συμφωνούν ότι, αν η οικονομική κρίση χτυπήσει πολύ δυνατά τη χώρα, αυτό θα φανεί στον τουρισμό, όπως στις άλλες χώρες της Ευρώπης φαίνεται στο τραπεζικό σύστημα και την αυτοκινητοβιομηχανία. Και πότε θα φανεί; Το πολύ μέχρι τον Απρίλιο - Μάιο, λένε οι ειδικοί του τουρισμού και σημειώνουν ότι άλλες χρονιές το μέλλον της τουριστικής κίνησης φαινόταν στις αρχές Μαρτίου, μέσω των προκρατήσεων από τουρ οπερέιτορ.
Τώρα προκρατήσεις δεν υπάρχουν, μετά τις ανατροπές στα καταναλωτικά πρότυπα που προκάλεσε η οικονομική κρίση στους πελάτες μας. Η αγορά της Βρετανίας (έρχονταν 2,5 εκατ. τουρίστες) λέγεται ότι μπορεί να μειωθεί μέχρι και 30%, αν και νεότερες εκτιμήσεις μιλούν για 20%. Οι δεύτεροι πελάτες μας, οι Γερμανοί (2 εκατ.), είναι και αυτοί «σφιγμένοι».
Η συμμετοχή του τουρισμού στο ΑΕΠ φτάνει άμεσα και έμμεσα στο 18% και στον χώρο αυτό εργάζονται ως μισθωτοί και επαγγελματίες περί τα 800.000 άτομα.
Αύριο κλείνει τις πύλες της η μεγάλη Τουριστική Εκθεση του Βερολίνου. Είναι η προτελευταία μεγάλη έκθεση, με τελευταία αυτή της Μόσχας, που γίνεται μια βδομάδα μετά. Στην έκθεση του Λονδίνου, τον Νοέμβριο, κανείς δεν πήρε γεύση για την τουριστική κίνηση του 2009, καθώς η έκθεση συνέπεσε με την έξαρση της κρίσης.
Η γερμανική έκθεση μάλλον θα δώσει τα πρώτα συμπεράσματα για την Ελλάδα, που, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, δεν θα είναι απογοητευτικά.
Στην Αθήνα, εκπρόσωποι μεγάλων πολυτελών ξενοδοχειακών συγκροτημάτων δεν βλέπουν μείωση της κίνησης για τα ξενοδοχεία τους. Απευθύνονται σε ανθρώπους με πλούσια βαλάντια, τα οποία δεν πλήττονται από την κρίση. Δικαιώνονται έτσι εκείνοι που μιλούσαν και πρότειναν επί χρόνια τη στροφή στον πολυτελή τουρισμό και την εγκατάλειψη του τουρισμού του σακιδίου. Οι προτάσεις δεν έγιναν ποτέ αποδεκτές, κυρίως διότι απαιτούσαν σημαντικές επενδύσεις και σημαντική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών με εξειδικευμένο προσωπικό, με ποιότητα χώρων και φαγητών, με συνδυασμό πολιτιστικών δραστηριοτήτων υψηλών προδιαγραφών. Δυστυχώς, κινηθήκαμε και πάλι στον... πολιτισμό της αρπαχτής, όπως κινείται ολόκληρη η οικονομία μας. Οι επιχειρηματίες υποβάθμισαν αντί να αναβαθμίσουν την ποιότητα.
Αντί για το λάδι π.χ. που είναι το εθνικό μας προϊόν και για το οποίο κάνουμε εξόρμηση μέχρι την Κίνα και την Ιαπωνία (επί Αλογοσκούφη), χρησιμοποιούμε σπορέλαια, ακόμη και φοινικέλαια.
Αντί για εξειδικευμένο προσωπικό χρησιμοποιούμε μαθητές τουριστικών σχολών της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας (ποιος, αλήθεια, θα ελέγξει αν πράγματι είναι μαθητές;) και, πολύ χειρότερα, ταλαίπωρους οικονομικούς μετανάστες, που ψάχνουν για ένα μεροκάματο εδώ και ένα εκεί.
Και αν τα πολυτελή συγκροτήματα διατηρούν κάποια ποιότητα για να διατηρήσουν το όνομά τους στον διεθνή ανταγωνισμό, τα παρακάτω και παρακάτω λειτουργούν για παιδιά κατώτερου θεού. Σωστά αυξήθηκαν τα άτομα του κοινωνικού τουρισμού φέτος. Αλλά ποιος θα ελέγξει την ποιότητα των τουριστικών υπηρεσιών που θα τους προσφερθούν; Πώς θα εξασφαλιστεί ότι το περίφημο σουβλάκι-καλαμάκι (σήμα κατατεθέν της ευρύτερης τουριστικής αγοράς) δεν θα «μυρίζει» ένα τέταρτο μετά την αγορά του; Πώς θα έρθουν οι ξένοι τουρίστες του μεσαίου βαλαντίου με τις ακριβότατες τιμές που υπάρχουν στα τουριστικά πακέτα, αλλά και την αρπακτικότητα του περίγυρου; Τα εμφιαλωμένα νερά του καλοκαιριού είναι ένα απτό παράδειγμα. Αλλά και μια ματιά στο Ιντερνετ απογοητεύει σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα της τουριστικής βιομηχανίας (όπως αυτάρεσκα την αποκαλούμε χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις παθογένειές της). Ενα δίκλινο στο ελληνικό «Χίλτον» της Αθήνας έχει 260 ευρώ τη βραδιά. Στο «Χίλτον» του Βερολίνου μόνον 100 τη βραδιά. Το τουριστικό πακέτο για την Ελλάδα είναι ακριβό. Στοιχίζει 500-600 ευρώ. Οι προορισμοί του Μαρόκου, της Τουρκίας, της Αιγύπτου, της Τυνησίας στοιχίζουν μόνο 300 ευρώ. Γιατί η σύγκριση; Οχι μόνο γιατί ο μεσογειακός μας περίγυρος έχει και αυτός αρχαιότητες, γαλάζιες θάλασσες και όμορφες αμμουδιές. Αλλά γιατί υποβαθμίσαμε τόσο τον τουρισμό μας, με ευθύνη κυβερνήσεων και ντόπιων επιχειρηματιών, που να μην απέχουμε και πολύ από τους Ασιάτες και Αφρικανούς.
