Η διεθνής αναβάθμιση μοχλός στις συνομιλίες
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ
Χριστίνα Πουλίδου, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2008-11-30
Το πρόβλημα ήταν σαφές, αναμφισβήτητο και απολύτως εξακριβωμένο - ο Μ.Α. Ταλάτ δεν είναι ένας εποικοδομητικός συνομιλητής και αυτό ο Πρόεδρος Χριστόφιας το διαπίστωσε, το επιβεβαίωσε και το επαναβεβαίωσε.
Η στρατηγική που χάραξε λοιπόν η Λευκωσία για να αντιμετωπίσει τούτο το πρόβλημα έχει δύο κατευθύνσεις: επιτάσσει καταρχάς την πειθαρχία, προσήλωση και επιμονή στην προσέγγιση του στόχου στις συνομιλίες και ταυτόχρονα υποδεικνύει το άνοιγμα στον κόσμο και την αναμόρφωση του πλέγματος των εξωτερικών συνθηκών, προκειμένουν αυτός ο παράγοντας να επηρεάσει και την αναδιάταξη των συνθηκών στις συνομιλίες.
Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει εξάλλου από τη διεθνή δραστηριότητα που επιδεικνύει τον τελευταίο καιρό η κυπριακή κυβέρνηση, με απτά αποτελέσματα. Μια επίσκεψη στη Μόσχα του Προέδρου Χριστόφια, μια τετράωρη συνάντηση στο Κρεμλίνο με τον Πρόεδρο Μενβέντεφ και εφτά συμφωνίες, ήταν η πρώτη θεαματική κίνηση του Προέδρου της Κύπρου.
Η συμφωνία κατά την οποία η (μεγάλη αμερικανική) εταιρεία Noble Energy αποκτά το δικαίωμα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων στον θαλάσσιο χώρο νοτιοανατολικά της Κύπρου και η διαπραγμάτευση για την παραχώρηση και άλλων θαλασσίων περιοχών σε 15 υποψήφιες εταιρείες (μεταξύ των οποίων και τη ρωσική Gazprom), ήταν η δεύτερη θεαματική κίνηση.
Η ενίσχυση των επαφών με ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι η τρίτη κίνηση που σχεδιάζεται, ενώ τέλος εκκρεμεί και το αίτημα επίσκεψης στον Λευκό Οίκο.
Με άλλα λόγια ο Πρόεδρος Χριστόφιας προσπαθεί να ξεπεράσει το πρόβλημα που συνάντησε εντός των συνομιλιών με διεύρυνση των εξωτερικών οριζόντων, ελπίζοντας ότι αν αλλάξει η ευρύτερη ατμόσφαιρα θα επηρεαστεί και η εσωτερική.
΄Ηδη, για παράδειγμα, η παρενόχληση από τουρκικά πολεμικά του νορβηγικού ωκεανογραφικού σκάφους που εκτελούσε ερευνητικό έργο στα ανοιχτά της Πάφου με εντολή της Λευκωσίας, προκάλεσε την αντίδραση τόσο του ΄Οσλο όσο και του Λονδίνου.
Η παροχή εξάλλου σε μεγάλες ξένες εταιρείες του δικαιώματος εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων σε θαλάσσιες περιοχές πέριξ της χώρας εμπλέκει στο πεδίο της Κύπρου ισχυρά διεθνή συμφέροντα, που εξ αντικειμένου θα λειτουργήσουν ως μοτέρ στη διαδικασία λύσης.
Η αναβάθμιση των σχέσεων με τη Μόσχα (προνομιακό πεδίο του Προέδρου Χριστόφια) είχε τέλος τα αυτονόητα οφέλη μιας «στρατηγικής συνεργασίας» με μια μεγάλη δύναμη, που είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Η αλλαγή του Ερντογάν
Αθήνα και Λευκωσία εξάλλου έχουν επισημάνει την αλλαγή στη συμπεριφορά του Τ. Ερντογάν και τους έχει προβληματίσει τόσο η στρατηγική συμμαχία του με τον στρατό όσο και η εθνικιστική ρητορική που έχει τελευταία υιοθετήσει. Το θέμα αυτό βρίσκεται σε διαρκή αξιολόγηση, καθώς μάλιστα πρόσφατα απεδείχθη ότι η Άγκυρα έχει προτάξει στην ατζέντα της το θέμα της υφαλοκρηπίδας.
Ειδικότερα τα περιστατικά των τελευταίων δύο βδομάδων δείχνουν ότι η Άγκυρα ερευνά αυτήν που έχει μονομερώς ορίσει ως τουρκική υφαλοκρηπίδα και στη συνέχεια παρεμποδίζει τους Κύπριους να ερευνήσουν αυτήν, που η ίδια δεν θεωρεί ότι είναι κυπριακή υφαλοκρηπίδα.
Με άλλα λόγια οι δύο κυβερνήσεις έχουν ερμηνεύσει την αντιπαραγωγική στάση Ταλάτ ως απότοκη τούτων των εξελίξεων και έχουν εκτιμήσει πως ο τουρκικός παράγοντας -μέλος του G20- μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο στο πεδίο του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων.
Στην αντίπερα όχθη, άλλωστε, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ετοιμάζεται μια επικοινωνιακή αντεπίθεση που θα έχει στην αιχμή της την καταγγελία για υπονόμευση των συνομιλιών από την ελληνοκυπριακή πλευρά, με άλλα λόγια θα πρόκειται για μια επιχείρηση απόσεισης των ευθυνών για ενδεχόμενη αποτυχία των συνομιλιών.
Κατά την επιχειρηματολογία που αναπτύσσουν σχετικά οι Τούρκοι («Πολίτης», 27.11), ο Πρόεδρος Χριστόφιας εγκαλείται για παρελκυστική τακτική, καθώς: 1) επιθυμεί στη νέα ευρωβουλή (Ιούνιος 2009) και στο νέο «κολλέγιο των επιτρόπων» (Νοέμβριος 2009) να μην υπάρξει τουρκοκυπριακή εκπροσώπηση. 2) Επιδιώκει την καταγγελία της Ε.Ε. προς την Τουρκία για τη μη υλοποίηση του πρόσθετου Πρωτοκόλλου, που θα συζητηθεί εκ νέου το φθινόπωρο του 2009. 3) Αναμένει τις εκλογές στη Γερμανία (Σεπτέμβριο 2009) εκτιμώντας ότι μια ενίσχυση των Χριστιανοδημοκρατών θα επιβαρύνει το ευρωπαϊκό κλίμα για την Τουρκία.
Το ενδιαφέρον σε αυτή την πληροφορία δεν βρίσκεται στην ουσία των επιχειρημάτων αλλά στο κίνητρο δημιουργίας αυτών των επιχειρημάτων -η αποτυχία των συνομιλιών είναι άραγε «ενδεχόμενο», για το οποίο πρέπει όλοι να είναι προετοιμασμένοι, ή μήπως είναι «στόχος» που συνοδεύεται και από τη δική του ατζέντα;
Γιατί, για την ουσία των επιχειρημάτων, ο Πρόεδρος Χριστόφιας ασφαλώς θα έλεγε πως «οι Τούρκοι μπέρδεψαν το γυαλί με τον καθρέφτη τους»…
Η στρατηγική που χάραξε λοιπόν η Λευκωσία για να αντιμετωπίσει τούτο το πρόβλημα έχει δύο κατευθύνσεις: επιτάσσει καταρχάς την πειθαρχία, προσήλωση και επιμονή στην προσέγγιση του στόχου στις συνομιλίες και ταυτόχρονα υποδεικνύει το άνοιγμα στον κόσμο και την αναμόρφωση του πλέγματος των εξωτερικών συνθηκών, προκειμένουν αυτός ο παράγοντας να επηρεάσει και την αναδιάταξη των συνθηκών στις συνομιλίες.
Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει εξάλλου από τη διεθνή δραστηριότητα που επιδεικνύει τον τελευταίο καιρό η κυπριακή κυβέρνηση, με απτά αποτελέσματα. Μια επίσκεψη στη Μόσχα του Προέδρου Χριστόφια, μια τετράωρη συνάντηση στο Κρεμλίνο με τον Πρόεδρο Μενβέντεφ και εφτά συμφωνίες, ήταν η πρώτη θεαματική κίνηση του Προέδρου της Κύπρου.
Η συμφωνία κατά την οποία η (μεγάλη αμερικανική) εταιρεία Noble Energy αποκτά το δικαίωμα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων στον θαλάσσιο χώρο νοτιοανατολικά της Κύπρου και η διαπραγμάτευση για την παραχώρηση και άλλων θαλασσίων περιοχών σε 15 υποψήφιες εταιρείες (μεταξύ των οποίων και τη ρωσική Gazprom), ήταν η δεύτερη θεαματική κίνηση.
Η ενίσχυση των επαφών με ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι η τρίτη κίνηση που σχεδιάζεται, ενώ τέλος εκκρεμεί και το αίτημα επίσκεψης στον Λευκό Οίκο.
Με άλλα λόγια ο Πρόεδρος Χριστόφιας προσπαθεί να ξεπεράσει το πρόβλημα που συνάντησε εντός των συνομιλιών με διεύρυνση των εξωτερικών οριζόντων, ελπίζοντας ότι αν αλλάξει η ευρύτερη ατμόσφαιρα θα επηρεαστεί και η εσωτερική.
΄Ηδη, για παράδειγμα, η παρενόχληση από τουρκικά πολεμικά του νορβηγικού ωκεανογραφικού σκάφους που εκτελούσε ερευνητικό έργο στα ανοιχτά της Πάφου με εντολή της Λευκωσίας, προκάλεσε την αντίδραση τόσο του ΄Οσλο όσο και του Λονδίνου.
Η παροχή εξάλλου σε μεγάλες ξένες εταιρείες του δικαιώματος εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων σε θαλάσσιες περιοχές πέριξ της χώρας εμπλέκει στο πεδίο της Κύπρου ισχυρά διεθνή συμφέροντα, που εξ αντικειμένου θα λειτουργήσουν ως μοτέρ στη διαδικασία λύσης.
Η αναβάθμιση των σχέσεων με τη Μόσχα (προνομιακό πεδίο του Προέδρου Χριστόφια) είχε τέλος τα αυτονόητα οφέλη μιας «στρατηγικής συνεργασίας» με μια μεγάλη δύναμη, που είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Η αλλαγή του Ερντογάν
Αθήνα και Λευκωσία εξάλλου έχουν επισημάνει την αλλαγή στη συμπεριφορά του Τ. Ερντογάν και τους έχει προβληματίσει τόσο η στρατηγική συμμαχία του με τον στρατό όσο και η εθνικιστική ρητορική που έχει τελευταία υιοθετήσει. Το θέμα αυτό βρίσκεται σε διαρκή αξιολόγηση, καθώς μάλιστα πρόσφατα απεδείχθη ότι η Άγκυρα έχει προτάξει στην ατζέντα της το θέμα της υφαλοκρηπίδας.
Ειδικότερα τα περιστατικά των τελευταίων δύο βδομάδων δείχνουν ότι η Άγκυρα ερευνά αυτήν που έχει μονομερώς ορίσει ως τουρκική υφαλοκρηπίδα και στη συνέχεια παρεμποδίζει τους Κύπριους να ερευνήσουν αυτήν, που η ίδια δεν θεωρεί ότι είναι κυπριακή υφαλοκρηπίδα.
Με άλλα λόγια οι δύο κυβερνήσεις έχουν ερμηνεύσει την αντιπαραγωγική στάση Ταλάτ ως απότοκη τούτων των εξελίξεων και έχουν εκτιμήσει πως ο τουρκικός παράγοντας -μέλος του G20- μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο στο πεδίο του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων.
Στην αντίπερα όχθη, άλλωστε, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ετοιμάζεται μια επικοινωνιακή αντεπίθεση που θα έχει στην αιχμή της την καταγγελία για υπονόμευση των συνομιλιών από την ελληνοκυπριακή πλευρά, με άλλα λόγια θα πρόκειται για μια επιχείρηση απόσεισης των ευθυνών για ενδεχόμενη αποτυχία των συνομιλιών.
Κατά την επιχειρηματολογία που αναπτύσσουν σχετικά οι Τούρκοι («Πολίτης», 27.11), ο Πρόεδρος Χριστόφιας εγκαλείται για παρελκυστική τακτική, καθώς: 1) επιθυμεί στη νέα ευρωβουλή (Ιούνιος 2009) και στο νέο «κολλέγιο των επιτρόπων» (Νοέμβριος 2009) να μην υπάρξει τουρκοκυπριακή εκπροσώπηση. 2) Επιδιώκει την καταγγελία της Ε.Ε. προς την Τουρκία για τη μη υλοποίηση του πρόσθετου Πρωτοκόλλου, που θα συζητηθεί εκ νέου το φθινόπωρο του 2009. 3) Αναμένει τις εκλογές στη Γερμανία (Σεπτέμβριο 2009) εκτιμώντας ότι μια ενίσχυση των Χριστιανοδημοκρατών θα επιβαρύνει το ευρωπαϊκό κλίμα για την Τουρκία.
Το ενδιαφέρον σε αυτή την πληροφορία δεν βρίσκεται στην ουσία των επιχειρημάτων αλλά στο κίνητρο δημιουργίας αυτών των επιχειρημάτων -η αποτυχία των συνομιλιών είναι άραγε «ενδεχόμενο», για το οποίο πρέπει όλοι να είναι προετοιμασμένοι, ή μήπως είναι «στόχος» που συνοδεύεται και από τη δική του ατζέντα;
Γιατί, για την ουσία των επιχειρημάτων, ο Πρόεδρος Χριστόφιας ασφαλώς θα έλεγε πως «οι Τούρκοι μπέρδεψαν το γυαλί με τον καθρέφτη τους»…
