Υπάρχουν και χειρότερα από τη «Μήδεια»

Ενα από τα βασικότερα συμπεράσματα των τραγωδιών που έζησε και ζει η χώρα τα τελευταία χρόνια είναι ότι το σύστημα διαχείρισης έκτακτων αναγκών, η περίφημη «Πολιτική Προστασία», έχει κλείσει τον κύκλο του.

Απαιτείται ριζική ανασυγκρότηση, προκειμένου να είναι ικανό να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις νέες προκλήσεις που φέρνουν τόσο τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής όσο και οι νέες και αναδυόμενες απειλές φυσικών φαινομένων.

Εφεξής θα έχουμε ενώπιόν μας µια ποικιλία καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Μια ευρεία γκάμα φαινομένων φυσικών καταστροφών και περιβαλλοντικών ή τεχνολογικών καταστροφών, αλλά και οποιοδήποτε άλλο φυσικό ή ανθρωπογενές συµβάν θα µπορούσε να απειλήσει πόλεις, χωριά, περιοχές, υποδομές.

Εξαιτίας της πολυπλοκότητας και του εύρους των κινδύνων αυτών, είναι απολύτως απαραίτητη μια σύγχρονη δομή ενιαίου φορέα διαχείρισης των έκτακτων αναγκών – με λειτουργική, επιχειρησιακή και επιστημονική αναβάθμιση σε σχέση με την υφιστάμενη Πολιτική Προστασία. Δηλαδή:

■ Με μόνιμο και διαρκές επιστημονικό συμβούλιο από εκπροσώπους όλων των ερευνητικών επιστημονικών ιδρυμάτων και δομών της χώρας που εμπλέκονται στη μελέτη, την έρευνα και το πείραμα στον τομέα των φυσικών καταστροφών («Δημόκριτος», ΕΜΥ, Εθνικό Αστεροσκοπείο, ΕΛΚΕΘΕ, Ελληνικός Οργανισμός Διαστήματος, Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, Ινστιτούτα Πανεπιστημίων και Πολυτεχνείων) και με καθήκον να μεταδίδει την επιστημονική και ερευνητική γνώση στη διοίκηση, τόσο σε επίπεδο προβλέψεων και μετρήσεων επικινδυνότητας, όσο και στο επίπεδο του διοικητικού συντονισμού και των λειτουργιών αποκατάστασης.

■ Με μόνιμο και διαρκές επιτελείο διοίκησης (με τη συμμετοχή όλων των επιχειρησιακών βραχιόνων, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ, ΕΛ.ΑΣ., Λιμενικό, εθελοντικά σώματα, Δασική Υπηρεσία, Τεχνικές Υπηρεσίες και Διευθύνσεις του Υπ. Υποδομών) και με την εξουσιοδότηση να αξιοποιήσει τις δυνατότητες, τα μέσα, το προσωπικό και την εμπειρία που διαθέτουν οι Ενοπλες Δυνάμεις στη διαχείριση έκτακτων αναγκών και καταστάσεων.

■ Με κατάρτιση εθνικού συστήματος διαχείρισης έκτακτων αναγκών προκειμένου να αποτελέσει τον εθνικό οδηγό και το πρότυπο για τη διαχείριση έκτακτων αναγκών στη χώρα, από το μικρότερο έως το υψηλότερο χωρικό επίπεδο.

Ως κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχαμε επεξεργαστεί ένα σχέδιο ριζικής μεταρρύθμισης στο πεδίο αυτό, με την ίδρυση Εθνικής Αρχής Πολιτικής Προστασίας & Ανθεκτικότητας.

Η Εθνική Αρχή προβλεπόταν να έχει τον επιτελικό ρόλο στο αναβαθμισμένο Εθνικό Σύστημα Πολιτικής Προστασίας (Εθνικό Σύστημα), που περιλαμβάνει την οργάνωση, ετοιμότητα, κινητοποίηση και τον συντονισμό των δράσεων του Εθνικού Συστήματος σε όλες τις φάσεις του κύκλου διαχείρισης έκτακτων αναγκών, από την πρόληψη έως και την αποκατάσταση. Προβλεπόταν επικεφαλής διοικητής άνθρωπος εγνωσμένου κύρους, με επιχειρησιακή εμπειρία και ικανότητα και επιστημονική επάρκεια στον τομέα αυτό. Ο διοικητής θα επιλεγόταν για ορισμένη θητεία από ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων με κριτήρια διαφάνειας και αξιοκρατίας και θα υποστηριζόταν στο έργο του από το επιστημονικό συμβούλιο.

Το σημερινό σύστημα πολιτικής προστασίας εμφανίζει τεράστιες δομικές παθογένειες. Ενδεικτικά και μόνο, μπορούν να επισημανθούν οι εξής:

1)Δεν υποστηρίζεται συγκεκριμένο μοντέλο διαχείρισης έκτακτων αναγκών, που να διέπεται από συγκεκριμένες αρχές. Αποδίδονται αρμοδιότητες στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας καθώς και σε φορείς, που εκτείνονται από το επίπεδο της κεντρικής διοίκησης έως και το επίπεδο του δήμου, πλην όμως οι αρμοδιότητες αυτές δεν συγκροτούν οργανωμένο πλαίσιο που υπακούει σε συγκεκριμένο πρότυπο διαχείρισης έκτακτων αναγκών και μείωσης της τρωτότητας σε αυτές.

2)Απουσιάζει επίσης διαδικασία ελέγχου και συντονισμού της εφαρμογής των σχεδίων προστασίας, διαχείρισης δεδομένων και εργασιών πρόληψης. Απουσιάζει η πρόβλεψη για μηχανισμούς πρόληψης και πρόβλεψης και αντιμετώπισης μελλοντικών κινδύνων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η έλλειψη θωράκισης της χώρας με βάση τις σημερινές και μελλοντικές συνθήκες με σοβαρές συνέπειες για την ανάπτυξη, ασφάλεια και κοινωνική ευμάρεια.

3)Στο ζήτημα του εθελοντισμού δεν υπάρχει πλαίσιο παροχής πιστοποιημένης εκπαίδευσης που να επιτρέπει την επιχειρησιακή και ουσιαστική εμπλοκή των εθελοντών στις δράσεις, καθώς και πρόβλεψη για τη συμπερίληψη στο δυναμικό των εθελοντικών οργανώσεων και μη κυβερνητικών οργανώσεων ή/και άλλων τύπων νομικών προσώπων, πέραν όσων είναι σωματειακού χαρακτήρα ή αποτελούν δημοτικές ομάδες. Δεν υπάρχει πρόβλεψη κατηγοριοποίησης των εθελοντικών οργανώσεων ανάλογα με τον τομέα εξειδίκευσής τους και πλαίσιο κινητοποίησης και εμπλοκής τους στις δράσεις πολιτικής προστασίας.

4)Το κυριότερο ίσως, δεν προβλέπεται οργανωμένο πλαίσιο για τη διασύνδεση του συστήματος πολιτικής προστασίας με την επιστημονική-ερευνητική κοινότητα, με σκοπό την ενσωμάτωση της επιστημονικής γνώσης και προϊόντων εφαρμοσμένης έρευνας και καινοτομίας στις δραστηριότητές της. Οι καινοτομίες της έρευνας, τόσο στο επίπεδο πρόβλεψης και ανάλυσης κινδύνων όσο και στις παρεμβάσεις αποκατάστασης μετά από μια φυσική καταστροφή, βρίσκονται έξω από το σύστημα συγκρότησης μιας κρατικής πολιτικής.

Το εύκολο στις φυσικές καταστροφές και τις συνέπειές τους είναι η κριτική και η τυμβωρυχία. Αυτό που έκανε η Δεξιά στο Μάτι και στη Μάνδρα.

Το δύσκολο είναι να σχεδιάσεις έναν οργανισμό που να μπορεί να αντιδράσει άμεσα και να αντιμετωπίσει τις νέες πραγματικότητες τρωτότητας των πόλεων και των χωριών.

Η σημερινή κυβέρνηση παρέλαβε ένα πλήρες σχέδιο, μία πλήρη νομοθετική πρόταση, αλλά και δεσμευμένα ποσά από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Ευρωπαϊκή Ενωση για την τεχνολογική και λειτουργική αναβάθμιση της νέας αυτής δομής.

Προτίμησε την «πεπατημένη». Πολιτικές διευθετήσεις και διαχείριση του κομματικού της στρατού με τις προσλήψεις δεκάδων μετακλητών, σε μια υπηρεσιακή δομή που έχει ανάγκη έναν σύγχρονο οργανισμό, με νέες γνώσεις και ικανότητες. Μόλις χθες, την επομένη της «Μήδειας», το υπουργείο Οικονομικών θέτει σε διαβούλευση σχέδιο νόμου για την κρατική αρωγή προς επιχειρήσεις για φυσικές καταστροφές.

Στόχος, όπως ισχυρίζεται, είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών προκειμένου ο κρατικός μηχανισμός να ενεργοποιείται και να λειτουργεί σε έκτακτες και απρόβλεπτες συνθήκες, σε ένα πλαίσιο εθνικού συντονισμού των διαδικασιών προώθησης των μέτρων ενίσχυσης και αποκατάστασης.

Με άλλα λόγια, το υπουργείο Οικονομικών, κρατώντας και το «πορτοφόλι» του κράτους, θεσμοθετεί το δικαίωμά του να «συντονίζει» αρμοδιότητες και διαδικασίες που δεν γνωρίζει και δεν του ανήκουν, επιτείνοντας τη φεουδαλοποίηση του κρατικού διοικητικού μηχανισμού.

Η κυβέρνηση έχει τεράστια πολιτική ευθύνη γιατί αφήνει τη χώρα αθωράκιστη. Μια χώρα που έχει δυστυχώς πάμπολλες πολεοδομικές παγίδες (Μάτι), αλλά και γερασμένες τεχνικές υποδομές κυρίως στην περιφέρεια (χαρακτηριστικά είναι τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης).