Οι Ελληνοκύπριοι θα γίνουν γείτονες με την Τουρκία
Μουσταφά Ακινττζί, Συνέντευξη στον Κ. Κωνσταντίνου, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2021-04-24
Δραματικές εξελίξεις για Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους προβλέπει σε περίπτωση μη διάσπασης του αδιεξόδου ο τέως ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Μουσταφά Ακιντζί. Το κλειδί, εξηγεί, είναι η πολιτική ισότητα.
Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την κατάρρευσή του ο διάλογος για το Κυπριακό επαναρχίζει. Η ελληνοκυπριακή πλευρά ζητεί να ξεκινήσει από εκεί όπου έμεινε το 2017. Πόσο ρεαλιστικό είναι αυτό;
Στη δική μου αντίληψη η συνάντηση στη Γενεύη δεν έχει στόχο την επανέναρξη του διαλόγου αλλά να εξετάσει εάν υπάρχει κοινό έδαφος για να ξεκινήσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Με άλλα λόγια, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ θέλει να διαπιστώσει κατά πόσον υπάρχει κοινό όραμα για λύση. Για αυτό το να αναμένει κανείς ο διάλογος να ξεκινήσει από το Κραν Μοντανά δεν είναι ρεαλιστικό. Εάν υπήρχε κάποια ελπίδα για επανέναρξη συνομιλιών από εκεί, ήταν στο Βερολίνο το 2019.
Κάποιοι στην ελληνοκυπριακή πλευρά πιστεύουν ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να συζητήσει μια λύση εγγύτερα στη συνομοσπονδία και πως ακόμα κι αν δεν το παραδέχεται και ο Νίκος Αναστασιάδης στοχεύει σε μια τέτοια λύση, βαφτίζοντάς τη χαλαρή ομοσπονδία κ.λπ. Εσείς τι πιστεύετε;
Μπορούμε να ονοματίσουμε διάφορες μορφές ομοσπονδίας στη βάση του περιεχομένου και κυρίως τον τρόπο διαμοιρασμού της εξουσίας: κεντρική ομοσπονδία, χαλαρή ομοσπονδία ή αποκεντρωμένη ομοσπονδία κ.λπ. Ολες όμως αυτές οι μορφές διέπονται από κοινές αρχές. Ομοσπονδία είναι μία χώρα η οποία αποτελείται από πέραν της μιας, πολιτικά ίσες οντότητες στην οποία, χώρα, η κυριαρχία πηγάζει από πολιτικά ίσες συνιστώσες πολιτείες και μοιράζεται. Μιλάμε για μία διεθνή προσωπικότητα, μία κυριαρχία. Στη συνομοσπονδία υπάρχει ένωση ανάμεσα σε πέραν της μιας χώρας με δύο ή περισσότερα αναγνωρισμένα κράτη, χωριστές κυριαρχίες, διεθνείς προσωπικότητες κ.λπ.
Είναι βιώσιμη μια λύση αυτής της μορφής στην Κύπρο;
Πιστεύω πως δύο πράγματα δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά στην Κύπρο: το ένα είναι ένα ενιαίο κράτος το οποίο θα διοικούν οι Ελληνοκύπριοι και στο οποίο οι Τουρκοκύπριοι θα είναι μειονότητα και το άλλο, δύο ανεξάρτητα κράτη, πλάι πλάι ή με μια μορφή συνομοσπονδίας. Αυτό δεν θα γίνει αποδεκτό ούτε από τη διεθνή κοινότητα. Αρα, η μόνη λύση που μοιάζει ρεαλιστική είναι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία με πολιτική ισότητα. Τώρα, μια μορφή αποκεντρωμένης ομοσπονδίας δεν θα απορριφθεί από τους Τουρκοκύπριους, αλλά η ουσία είναι να έχουμε πολιτική ισότητα. Οφείλω επίσης να πω ότι μετά την περίοδο Ντενκτάς, ο οποίος δεν ήταν ιδιαίτερα πρόθυμος για λύση ΔΔΟ, η σημερινή ηγεσία των Τουρκοκυπρίων και η Τουρκία επέστρεψαν στην απαίτηση για λύση δύο κρατών. Δεν είναι μυστικό ότι ο Νίκος Αναστασιάδης έπαιξε έναν ρόλο στην υιοθέτηση αυτής της νέας πολιτικής από την τουρκική πλευρά, ούτε και ότι μίλησε για αυτήν στον Μεβλούτ Τσαβούσογλου αλλά και σε άλλους, στην Κύπρο. Προσωπικά ποτέ δεν πίστεψα στην ειλικρίνεια αυτής της θέσης του Νίκου Αναστασιάδη και γιʼ αυτό θεωρώ τη ΔΔΟ ως τη μόνη ρεαλιστική και εφικτή λύση.
Η πολιτική ισότητα και το θέμα των υδρογονανθράκων είναι τα δύο κυρίαρχα ζητήματα για την τουρκοκυπριακή πλευρά. Πώς μπορούμε να προχωρήσουμε με αυτά ακόμα και πριν από τη λύση;
Τα στοιχεία της πολιτικής ισότητας συμφωνήθηκαν στις διαπραγματεύσεις. Είναι μέρος των συγκλίσεων. Για να προχωρήσουμε σε μία λύση, σίγουρα θα βοηθήσει εάν η ελληνοκυπριακή ηγεσία ξεκαθαρίσει ότι δεν έχει ενδοιασμούς στην αποδοχή της πολιτικής ισότητας. Δυστυχώς, ο κ. Αναστασιάδης δημιούργησε μεγάλη σύγχυση σε σχέση με αυτό. Οσο για τους φυσικούς πόρους, αυτοί θα περιέλθουν στη δικαιοδοσία της κεντρικής κυβέρνησης. Επίσης μέρος των συγκλίσεων. Ωστόσο, δεδομένου ότι δεν έχουμε φτάσει σε λύση και η ελληνοκυπριακή πλευρά θέλει να εκμεταλλευθεί το φυσικό αέριο, απαιτείται μια συμφωνία για το ζήτημα. Θυμάστε ότι στις 13/7/2019 έκανα μια πρόταση στον κ. Αναστασιάδη για το πώς μπορούμε να προχωρήσουμε πριν από τη λύση. Δυστυχώς δεν έγινε αποδεκτή μέχρι σήμερα.
Τι θα μπορούσε λοιπόν να γίνει;
Οι δύο πλευρές να συμφωνήσουν σε ένα μορατόριουμ μέχρι τη διάσπαση του αδιεξόδου ή να βρουν συμβιβαστική λύση, το οποίο ήταν και η βασική μου πρόθεση όταν κατέθεσα την πρότασή μου. Εάν κανένα από τα δύο δεν συμβεί, τότε η μόνη επιλογή που απομένει είναι αυτό που συνέβη τα τελευταία χρόνια: ο καθένας θα κινηθεί από μόνος του. Αυτό προκαλεί πολλή ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Και πρέπει να αποφευχθεί.
Υποθετικό ερώτημα: Ας πούμε ότι προκύπτει αδιέξοδο στη Γενεύη. Πού θα βρίσκεται η τουρκοκυπριακή κοινότητα σε άλλα τέσσερα χρόνια από σήμερα; Ποιες είναι οι πιθανότητες να αναγνωριστεί και ποιες να προσαρτηθεί στην Τουρκία;
Εάν ο κ. Αναστασιάδης συνεχίσει να μην αποδέχεται όλες τις παραμέτρους της πολιτικής ισότητας των Τουρκοκυπρίων και εάν τουρκοκυπριακή ηγεσία και Τουρκία επιμείνουν σε δύο κράτη, τότε δεν θα υπάρξει αποτέλεσμα στη Γενεύη. Ο χρόνος δεν είναι προς όφελος των Κυπρίων. Βοηθά μόνο στην εδραίωση της διχοτόμησης. Για την ακρίβεια, οδηγούμαστε σε λύση δύο κρατών, μόνο που το ένα θα είναι η διοικούμενη από τους Ελληνοκυπρίους Κυπριακή Δημοκρατία και το άλλο θα είναι η Τουρκία. Θα αυξηθεί η εξάρτηση της Βόρειας Κύπρου από την Τουρκία και η επιτάχυνση των δημογραφικών αλλαγών. Μια εξέλιξη εις βάρος των συμφερόντων αλλά και της θέλησης και των Τουρκοκυπρίων.
Για τους Ελληνοκυπρίους ποιες θα είναι οι συνέπειες;
Θα γίνουν γείτονες με την Τουρκία. Η προσάρτηση μπορεί να μη γίνει άμεσα αλλά το βόρειο τμήμα της Κύπρου θα γίνεται όλο και περισσότερο επαρχία της Τουρκίας. Ηδη υπάρχουν πολλές ενδείξεις και αυξάνονται καθημερινά. Εάν τα πολιτικά κόμματα, οι συντεχνίες και οι ΜΚΟ που υποστηρίζουν μια αμοιβαία αποδεκτή ομοσπονδιακή λύση δεν κινηθούν άμεσα, φοβάμαι πως το αποτέλεσμα θα είναι δραματικό για την Κύπρο.