Το μακρόσυρτο ρέκβιεμ της Δημοκρατίας της Κύπρου
Φωτεινή Τομαή, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2021-07-22
Ηταν ημέρα Τρίτη, 13 Αυγούστου του 1968, όταν γύρω στις 8.20 το πρωί η λιμουζίνα του δικτάτορα Παπαδόπουλου με συνοδεία μοτοσικλετιστών κατευθυνόταν μέσω της παραλιακής οδού προς Αθήνα. Εκεί, στο 31ο χλμ., μία έκρηξη θα ανατίναζε το κατάστρωμα του δρόμου με καθυστέρηση, αφού ο δικτάτορας είχε μόλις περάσει από το σημείο γλιτώνοντας από βέβαιο θάνατο. Ο ίδιος συνέχισε προς Αθήνα για να προεδρεύσει του Υπουργικού Συμβουλίου χωρίς να ανακοινώσει τίποτε στα διορισμένα μέλη του. Μέσα στη μέρα εκρήξεις μικρής έντασης συντάραζαν την πρωτεύουσα σύμφωνα με πληροφορίες που μετέδιδε το Associated Press. H ανακοίνωση του συμβάντος δεν χωρούσε, λοιπόν, καθυστέρηση. Ηταν η στιγμή που ο Παπαδόπουλος θα εκστόμιζε την περίφημη φράση πως «ο Θεός είναι φιλέλλην!» αποδίδοντας στη Θεία Χάρι τη διάσωσή του.
Ο ήρωας Αλέκος Παναγούλης, που είχε λιποτακτήσει ενώ υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία, κατέφυγε στο Ισραήλ και μετά στην Κύπρο, για να περάσει τελικά τα ελληνικά σύνορα με κυπριακό διαβατήριο, συνελήφθη με τραύματα στα πόδια, ανακρίθηκε και βασανίσθηκε δίχως έλεος, αλλά η υπόθεση άρχισε να παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις που αφορούσαν το τρίγωνο Αθήνας - Λευκωσίας - Αγκυρας.
Το γεγονός πυροδότησε νέα επιδείνωση των ήδη πολύ κακών σχέσεων του Παπαδόπουλου με τον Μακάριο, με τον πρώτο να απαιτεί την αποπομπή του κύπριου υπουργού Εσωτερικών Πολύκαρπου Γεωρκάτζη, στον οποίο απέδιδε τη συνωμοτική στήριξη στον Παναγούλη με παράνομη έκδοση κυπριακού διαβατηρίου, και δύο διπλωματών της εδώ κυπριακής πρεσβείας για τη διακίνηση μέσω διπλωματικού ταχυδρομείου των εκρηκτικών που χρησιμοποιήθηκαν για την απόπειρα δολοφονίας εις βάρος του.
Η Αγκυρα, εκμεταλλευόμενη το γεγονός, πανηγύριζε! Σύσσωμος ο τουρκικός Τύπος με πηχυαίους τίτλους στεκόταν στο πλευρό του δικτάτορα, τον οποίο υμνούσε ως τίμιο και ακέραιο πατριώτη και στρατιώτη, και κατηγορούσε τους πάντες: από τον εξόριστο μονάρχη και το Ισραήλ, μέχρι τον Πάπα και τους «δήθεν» ανθρωπιστές, όπως τους αποκαλούσε, που δεν βγήκαν όπως συνήθιζαν να πάρουν θέση κατά της δολοφονικής απόπειρας. Στο μεταξύ, ούτε και η διαφαινόμενη πρωτοβουλία του Μακαρίου να αντικαταστήσει τον Γεωρκάτζη με τον Τάσσο Παπαδόπουλο φαινόταν να ικανοποιεί την Αθήνα. Το χειρότερο, ούτε και την Αγκυρα, σύμφωνα με δημοσίευμα της «Γενή Γκαζετέ» που μιλούσε για κωμωδία η οποία παιζόταν σε δύο σκηνές, Αθηνών και Λευκωσίας, μια κωμωδία, όμως, που δεν θα κατέληγε σε γέλιο, όπως προφητικά προέβλεπε, αλλά και της εφημερίδας «Γενή Σταμπούλ», η οποία διερωτάτο πώς είναι δυνατόν μια ξένη χώρα - εν προκειμένω η Ελλάδα - να επεμβαίνει στα εσωτερικά μιας άλλης, εννοώντας την Κυπριακή Δημοκρατία... Η τελευταία, μάλιστα, έριχνε και μια δηλητηριώδη σπόντα με αφορμή το γεγονός ότι ένα πρωινό εκείνες τις ημέρες το σπίτι του Γεωρκάτζη βρέθηκε περικυκλωμένο από στρατιωτική δύναμη της Ελληνικής Εθνοφρουράς. «Παρεπλανήθημεν», έγραφε, «ότι είχον αποσυρθεί αι εκεί εισαχθείσαι κατά παραβίασιν των Συνθηκών Ζυρίχης και Λονδίνου ελληνικαί δυνάμεις. Η κατοχή της Κύπρου υπό της Ελλάδος συνεχίζεται απροκαλύπτως».
Δώρον άδωρον η προσπάθεια αντικατάστασης Γεωρκάτζη, αφού η κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είχε εισέλθει στη χειρότερη από ποτέ τροχιά της που θα κατέληγε στη γνωστή τραγωδία εις βάρος του κυπριακού Ελληνισμού. Κανείς πλέον δεν αμφιβάλλει ότι τα γεγονότα εκείνα δεν ήταν παρά το προοίμιο της τραγωδίας που θα κατέληγε με το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την εισβολή του Αττίλα στο νησί με την Τουρκία να κατέχει έκτοτε κατά παραβίαση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου σημαντικό τμήμα του.