Τεχνητή Νοημοσύνη: Τι φοβούνται ο Elon Musk, o Bill Gates και οι πρωτεργάτες του θαυμαστού καινούργιου κόσμου;

Η δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα είναι η αυγή μιας νέας εποχής: Ένα δημιούργημα της ανθρώπινης διάνοιας φαίνεται να την ανταγωνίζεται, με τρόπο που δεν είχαν φανταστεί ούτε και οι πιο διορατικοί συγγραφείς της επιστημονικής φαντασίας: Η τεχνητή νοημοσύνη είναι διαθέσιμη στον καθένα, μέσα από το κινητό του!

Αυτή είναι η …κινηματογραφική εκδοχή της νέας πραγματικότητας που εμφανίστηκε στα τέλη του 2022, όταν μια εταιρεία της Silicon Valley, η OpenAI, παρουσίασε μια διαλογική πλατφόρμα στο Ίντερνετ με την οποία ο κάθε χρήστης μπορούσε να ζητήσει απαντήσεις σε απλά και πολύ σύνθετα ερωτήματα, με το ίδιο εύκολο τρόπο που στέλνουμε γραπτά μηνύματα από το κινητό σας. Η πλατφόρμα λέγεται ChatGPT και η επιτυχία της ήταν άμεση, τεράστια και απρόσμενη: Σε λιγότερο από μία εβδομάδα έφτασε το 1 εκατομμύριο χρήστες και στο πρώτο δίμηνο ξεπέρασε τα 100 εκατομμύρια από ολόκληρο τον πλανήτη και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, καλπάζει προς το μισό δισεκατομμύριο…

Τί φοβούνται οι ειδικοί;

Με άρθρα τους και επιστολές, πολλοί από τους πρωτεργάτες αυτής της επανάστασης και ανάμεσά τους δύο βασικοί επενδυτές στην εταιρεία OpenAI αλλά και γενικότερα στην Τεχνητή Νοημοσύνη, ο Bill Gates και ο Elon Musk, επισήμαναν τους κινδύνους από αυτή τη ραγδαία ανάπτυξη και την ανάγκη προνοητικών παρεμβάσεων από τις κυβερνήσεις και τους αρμόδιους οργανισμούς. Επ’ αυτού έχει αναφερθεί με άρθρο του στο K-Report o Θ. Καρούνος.

Ταυτόχρονα, ο Bill Gates, ενώ θεωρεί ότι δεν χρειάζεται, και δεν είναι άλλωστε εφικτή, η παύση της ανάπτυξης των ήδη υπαρχόντων συστημάτων και της δημιουργίας νέων, εκφράζει, με άρθρο στο προσωπικό του ιστολόγιο, την αισιοδοξία του πως η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μειώσει ορισμένες από τις χειρότερες ανισότητες στον κόσμο αλλά και την ανησυχία του για την κακή χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης και ιδιαίτερα των λεγόμενων “Ισχυρών Συστημάτων ΑΙ”. Τα συστήματα αυτά, θα μπορούν να λειτουργούν σαν ανθρώπινος εγκέφαλος, αλλά χωρίς κανένα πρακτικό περιορισμό στο μέγεθος της μνήμης του ή στην ταχύτητα με την οποία λειτουργεί. “Αυτή θα είναι μια βαθιά αλλαγή, επισημαίνει ο Gates. Αυτά τα “Ισχυρά Συστήματα ΑΙ”, πιθανότατα θα είναι σε θέση να καθορίσουν τους δικούς τους σκοπούς. Ποιοι θα είναι αυτοί οι σκοποί; Τι θα συμβεί αν συγκρούονται με τα συμφέροντα της ανθρωπότητας; Πρέπει να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε την ανάπτυξη ισχυρής τεχνητής νοημοσύνης; Αυτές οι ερωτήσεις θα γίνουν πιο πιεστικές με τον καιρό”.

Τέλος, ο Bill Gates επισημαίνει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως οι περισσότερες εφευρέσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλούς ή κακόβουλους σκοπούς και πως για να εξυπηρετεί η τεχνητή νοημοσύνη την ανθρωπότητα, πρέπει να την κατευθύνουν οι άνθρωποι: «Οι δυνάμεις της αγοράς δεν θα παράγουν από μόνες τους AI προϊόντα και υπηρεσίες που βοηθούν τους φτωχούς..."

Η εξέλιξη αυτής της συζήτησης είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, καθώς δεν είναι συνηθισμένο να μπαίνουν σε προτεραιότητα οι ηθικοί κανόνες στην αυγή μιας νέας εποχής. Είχε συμβεί τον προηγούμενο αιώνα με την πυρηνική ενέργεια και πιο πρόσφατα με την μαγεία της βιολογικής κλωνοποίησης και είναι δείγμα μιας εξελιγμένης, προνοητικής αντιμετώπισης των θεμάτων που τίθενται για την κοινωνικά ωφέλιμη χρήση των επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας. Φυσικά, όπως επισημαίνουν πολλοί αναλυτές, πολλές από τις απόψεις που διατυπώνονται εκφράζουν τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα μιας νέας βιομηχανίας που επιδιώκει να κυριαρχήσει παγκόσμια και επιδιώκει να περιορίσει την ανάπτυξη του κλαδικού και γεωπολιτικού ανταγωνισμού.

Οι κύριες ανησυχίες εντοπίζονται στο ότι τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ανήθικα ή χωρίς την κατάλληλη εποπτεία, οδηγώντας σε αρνητικές συνέπειες. Η διασφάλιση της υπεύθυνης ανάπτυξης και χρήσης της ΤΝ απαιτεί διεθνή συνεργασία και την καθιέρωση ηθικών κατευθυντήριων γραμμών. Επίσης, εκτιμάται πως η τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να αντικαταστήσει τους ανθρώπους εργαζόμενους σε διάφορους κλάδους.

Ακόμη εκφράζονται φόβοι για τη δημιουργία αυτόνομων όπλων: Τα όπλα με τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και να αναπτυχθούν με ελάχιστη ανθρώπινη παρέμβαση, οδηγώντας σε δυνητικά καταστροφικές συνέπειες. Η ανάπτυξη θανατηφόρων αυτόνομων οπλικών συστημάτων (Lethal Autonomous Weapon Systems -LAWS) έχει οδηγήσει σε εκκλήσεις για παγκόσμια απαγόρευση της εν λόγω τεχνολογίας.

Εντείνονται επίσης οι ανησυχίες πως την κούρσα για την ανάπτυξη πιο προηγμένης τεχνητής νοημοσύνης, οι εταιρείες, ενδέχεται να δώσουν προτεραιότητα στην ταχύτητα ανάπτυξης έναντι της ασφάλειας, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης με ακούσιες αρνητικές συνέπειες.

Αλλά το σημαντικότερο θέμα συζήτησης είναι ο έλεγχος και η ευθυγράμμιση της ΤΝ με τις ανθρωπιστικές αξίες: Εάν η ΤΝ γίνει πιο ευφυής από τον άνθρωπο, ο έλεγχός της και η διασφάλιση ότι ενεργεί προς το συμφέρον της ανθρωπότητας μπορεί να γίνει όλο και πιο δύσκολη.

Εξαιτίας αυτών των ανησυχιών, ο Musk και άλλοι ειδικοί σε θέματα ΤΝ έχουν ζητήσει να υπάρξει μια παύση στην ανάπτυξη της ΤΝ, ώστε να θεσπιστούν οι κατάλληλοι κανονισμοί, τα μέτρα ασφαλείας και η διεθνής συνεργασία για να διασφαλιστεί ότι η ΤΝ αναπτύσσεται και αναπτύσσεται με υπευθυνότητα και προς όφελος της ανθρωπότητας.

Η Ευρώπη θεσπίζει κανόνες και η Ελλάδα καθυστερεί

Η νέα πρόκληση, είναι μεγαλύτερη και ήδη επιδραστική. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει προτείνει ένα κανονιστικό πλαίσιο, την “Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη” που προτάθηκε αρχικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Απρίλιο του 2021 και από τα τέλη του 2022 συζητείται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Παράλληλα έχει ξεκινήσει το μεγαλύτερο επενδυτικό πρόγραμμα της Ευρώπης στις νέες αναδυόμενες Τεχνολογίες, το Digital Europe Programme, που θέτει ως προτεραιότητα την αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε όλους τους κλάδους της οικονομίας και των κοινωνικών δραστηριοτήτων. Μια πρώτη έκφραση αυτού είναι η δημιουργία του Ευρωπαϊκού δικτύου των Κόμβων Ψηφιακής Καινοτομίας (EDIHs) που αποτελούν συνεργατικούς σχηματισμούς ερευνητικών φορέων, επιχειρήσεων και δημόσιων οργανισμών με βασικό στόχο να ενισχύσουν τα οικοσυστήματα καινοτομίας και ιδιαίτερα τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό και την τεχνογνωσία στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις.

Η Ελλάδα συμμετέχει σε αυτό το δίκτυο με 7 Κόμβους, που ξεκίνησαν τη λειτουργία τους στις αρχές του 2023, με έμφαση στην αξιοποίηση της ΤΝ και των προηγμένων τεχνολογιών, στον Αγροδιατροφικό τομέα, στην Υγεία, στις Μεταφορές και την εφοδιαστική αλυσίδα και στη Δημόσια Διοίκηση. Παράλληλα έχουν δημιουργηθεί κέντρα αριστείας και εργαστήρια για την Τεχνητή Νοημοσύνη, στον Δημόκριτο, στο ερευνητικό κέντρο Αθηνά, στο ΕΜΠ, στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής κα. Όμως δεν έχει παρουσιαστεί ακόμη η Εθνική Στρατηγική για την Τεχνητή Νοημοσύνη που αποτελεί υποχρέωση της χώρας προς την ΕΕ, και η Ελλάδα λάμπει δια της απουσίας της από τις περισσότερες πρόσφατες χρηματοδοτικές προσκλήσεις, καθώς δεν έχει προβλεφθεί έγκαιρα η εθνική συμμετοχή, από τους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς. Σημειώνουμε στα θετικά την εισαγωγή νόμων για τις αναδυόμενες τεχνολογίες και την καινοτομία τη Δημόσια Διοίκηση, αλλά έχουν πολλά βήματα να γίνουν για να βρεθούμε κοντά στον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Οι προκλήσεις για την Ελλάδα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο ενός ξεχωριστού άρθρου.

Και αυτός φαίνεται να είναι η μοναδική ελπίδα της ανθρωπότητας απέναντι σε κάθε μελλοντική απειλή...

—-----------------------

Ο Γιάννης Κωτσής - Γιανναράκης είναι Συντονιστής του κόμβου Ψηφιακής Καινοτομίας GR digiGOV-innoHUB, Έχει διατελέσει Γενικός Διευθυντής της Ιντερνετικής Πύλης in.gr του ΔΟΛ.

Γεννήθηκε το 1959 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Επιχειρεί στο διαδίκτυο, τις ηλεκτρονικές εκδόσεις και το ψηφιακό περιεχόμενο από το 1985. Συμμετείχε ως ιδρυτής και βασικός μέτοχος στις εταιρείες Harda Ltd το 1986 και τη Magenta Ltd to 1989.

Σήμερα είναι Συντονιστής του κόμβου Ψηφιακής Καινοτομίας GR digiGOV-innoHUB και άλλων δράσεων καινοτομίας στην ΕΔΥΤΕ - Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας.

Έχει διατελέσει Γενικός Διευθυντής της Ιντερνετικής Πύλης in.gr του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη. Από το 1998, διετέλεσε επίσης Διευθυντής Σύνταξης του περιοδικού ROM, Διευθυντής της ελληνικής έκδοσης βιβλίων και videos του National Geographic, αρθρογράφος στις εφημερίδες και τις άλλες εκδόσεις του ΔΟΛ, καθώς και Σύμβουλος της Διοίκησης του Οργανισμού, αρμόδιος για θέματα Ηλεκτρονικών Εκδόσεων. Από το 2011, ως Γενικός Διευθυντής στον Σύνδεσμο Εταιρειών Κινητών Εφαρμογών Ελλάδας - ΣΕΚΕΕ, συντόνισε δράσεις επιχειρηματικών

συνεργασιών και ανάπτυξης του οικοσυστήματος της τεχνολογικής καινοτομίας, την ελληνική εθνική συμμετοχή στη μεγαλύτερη έκθεση Ψηφιακής Τεχνολογίας MWC-Barcelona καθώς και άλλες διεθνείς εκδηλώσεις καινοτομίας και τεχνολογίας.